Grammatica ZD: Les 6 (Samengestelde zin)

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

Welkom!

Ga rustig zitten, pak je leesboek en start met lezen!

Voor de vakantie.. 

Voor de vakantie zijn we gestart met grammatica.

We hebben de volgende onderdelen behandeld:

- herhaling zinsdelen leerjaar 1 (pv, ond, wg, ng, lv, mv, bwb)

- het gezegde én LV vinden in zinnen met wederkerende ww

- het voorzetselvoorwerp vinden in een zin

Lesdoelen 

Aan het eind van deze les...

• ... ken je het verschil tussen een enkelvoudige en samengestelde zin.
• ... ken je het verschil tussen een hoofdzin en een bijzin.

Go for it..

• Liever meteen zelf aan de slag? Dat mag.

• Lees altijd éérst de theorie (!).

• Maak (online): Grammatica, §9 Samengestelde zin, opdr. 1 t/m 4.

Enkelvoudig en samengesteld

Waaraan kan je zien of je te maken hebt met een enkelvoudige of samengestelde zin?

• Enkelvoudige zin heeft 1 persoonsvorm.
• Samengestelde zin heeft meerdere persoonsvormen.
• Gebruik de tijdproef!

Enkelvoudige en samengestelde zin. 

Enkelvoudige zin	Samengestelde zin
Ik houd van voetbal. Ik zat gisteren heerlijk op de bank te Netflixen.	Ik ga naar huis en ik ga eten koken. Mijn vrouw eet mijn pasta niet, omdat het onwijs vies smaakt.

Enkelvoudig of samengesteld?

Mijn neefje zegt dat hij dat ook vindt.

1. enkelvoudig
2. samengesteld

Enkelvoudig of samengesteld?
Karel leest een boek.

1. enkelvoudig
2. samengesteld

Enkelvoudig of samengesteld?
Het is al laat, maar ik kom toch vanmiddag.

1. Enkelvoudig
2. Samengesteld

Samengestelde zinnen

Mogelijke combinaties:

Hoofdzin + Bijzin 

Bijzin + Hoofdzin

Hoofdzin + Hoofdzin

Hoofdzin (HZ)

-  Onderwerp en persoonsvorm staan naast elkaar: er kan niets tussen staan.

Voorbeeld:

Alle boeken van Harry Potter zijn beroemd.  ->

Alle boeken van Harry Potter niet zijn beroemd.

Bijzin (BZ)

- Tussen de persoonsvorm en het onderwerp kunnen wel                    andere woorden of zinsdelen staan, maar dit hoeft niet

Voorbeeld:

Omdat Jip het warm heeft, zet hij de verwarming lager.

Omdat Jip het niet warm heeft, zet hij de verwarming lager.

Hoofdzin of bijzin?

'Ik ga morgen naar de kapper.'

1. Hoofdzin
2. Bijzin

Het onderwerp (ik) staat naast de persoonsvorm (ga).

Hoofdzin of bijzin?

'... als ik mijn pianoles kan afzeggen.'

1. Hoofdzin
2. Bijzin

Het onderwerp (ik) staat niet naast de persoonsvorm (kan).

1a [Ik ben in Griekenland geweest], 1b omdat [mijn moeder daar is opgegroeid.]

1. a en b zijn beide HZ
2. a is HZ, b is BZ
3. a is BZ, b is HZ
4. a en b zijn beide BZ

2a [Mijn moeder heeft me straf gegeven,] want
2b [ik was een uur te laat thuis.]

1. a en b zijn beide HZ
2. a en b zijn beide BZ
3. a is HZ, b is BZ
4. a is BZ, b is HZ

Nevenschikking

 Bij nevenschikking worden twee hoofdzinnen aan elkaar

gekoppeld. Beide mededelingen zijn dan gelijkwaardig; ze zijn dus even belangrijk.

Je gebruikt daarvoor de nevenschikkende voegwoorden en, maar, want, dus & of óf je gebruikt een komma.

Onderschikking

 Bij onderschikking worden een hoofdzin en een bijzin aan

elkaar gekoppeld. 

De bijzin kan niet als een losse zin worden geschreven.

Nevenschikking of onderschikking?

Het is eigenlijk heel simpel:

Twee hoofdzinnen = nevenschikking

Hoofdzin + bijzin óf bijzin + hoofdzin = onderschikking

Hierbij horen voegwoorden.

Want, maar, en, of & dus = nevenschikking

Omdat, toen, sinds, hoewel, voordat, terwijl = onderschikking

Voorbeelden

Ik heb nieuwe schoenen, maar ik heb ze te klein gekocht. 

Nevenschikkend

Toen ik gisteren huiswerk maakte, speelde mijn broertje op de Playstation. 

Onderschikkend 

Samengestelde zin

1. Hoofdzin + hoofdzin Voegwoorden: want, maar, en, of, dus	2. Hoofdzin + bijzin Voegwoorden: omdat, toen, sinds, dat
De man eet een taart en de man drinkt een kop koffie.	De man eet een taart omdat hij honger heeft .

Mijn moeder heeft me straf gegeven, want
ik was een uur te laat thuis.

1. Nevenschikking
2. Onderschikking

Zelf aan de slag

Maak (online): Grammatica, §9 Samengestelde zin, opdr. 1 t/m 4.

Ben je klaar?

1. Verder lezen in je boek.

2. HW ander vak afmaken.

3. Toets ander vak leren.

Einde van de les