B3 Variatie in genotypen

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo b
• Leerjaar 2

B3 Variatie in genotypen

leerdoelen

- Je kunt omschrijven dat door geslachtelijke voortplanting variatie in genotypen ontstaat.

- Je kunt omschrijven wat een mutatie is. 

herhaling: hoeveel chromosomen bevat een lichaamscel

herhaling: wat is een gen?

herhaling: wat is een chromosoom

herhaling : waar liggen de chromosomen?

herhaling: Wat zijn genotype?

Meisje of jongen

• 46 chromosomen

• 22 paar chromosomen even lang

• Het 23e paar chromosomen   

     vormt de geslachtschromosomen

• grote chromosoom X
• kleine chromosoom Y
• 2 x groot = XX= meisje
• 1 x groot + 1 x klein = XY= Jongen

Dit niet leren: Op het Y-chromosoom liggen niet veel genen, tussen de 70 en 200. Ter vergelijking: op het X-chromosoom liggen rond de 1.000 genen.

Genen bepalen je erfelijke eigenschappen

In alle lichaamscellen zitten twee stuks van elk chromosoom. Die vormen samen een paar. Elke lichaamscel heeft 46 chromosomen: 23 paren.

De ene kopie komt van de vader, de andere van de moeder. 

De chromosomen bestaan uit genen. Op de genen zit alle erfelijke informatie die nodig is voor het ontwikkelen, in stand houden en voortplanten van een persoon. 

Een chromosomenpaar bestaat uit twee dezelfde (identieke) chromosomen. Ze bevatten informatie van dezelfde eigenschappen. 

Maar, let op: De informatie is heel vaak niet gelijk.

Elke lichaamscel bevat 23 paar chromosomen.

Bijvoorbeeld in elke huidcel, levercel, spiercel, zenuwcel .... etc. 

Het 23-ste chromosomenpaar vormt het geslachtschromosoom.

Het Y chromosoom bepaalt dat de zygote uitgroeit tot een jongen.

XY: de zygote groeit uit tot een jongen

XX: de zygote is een meisje.

Aantal chromosomen

Elk soort organisme heeft in de kern van een lichaamscel een even aantal chromosomen.

Chromosomen komen altijd in paren voor.

Zegt het aantal chromosomen iets over de intelligentie van een organisme?

Bevat elke lichaamscel de informatie voor de haarvorm?

1. ja
2. nee

verschillende informatie

Je vader en je moeder hebben niet dezelfde eigenschappen. Je vader kan steil haar hebben en je moeder krullend haar. Bij de bevruchting komt de helft van de chromosomen van je moeder en de helft van de chromosomen van je vader. De chromosomen van een paar kunnen daardoor verschillende informatie bevatten, 

Kinderen krijgen van elke erfelijke eigenschappen een keer de informatie van jun moeder en een keer de informatie van hun vader. Je kunt de kleur haar van je vader hebben en de vorm van je moeder. Kinderen van dezelfde ouders lijken soms op elkaar, maar ze hebben ook verschillen. 

Ieder mens heeft een andere combinatie van erfelijke informatie. Hierdoor is geen mens gelijk. Dit noem je variatie in genotypen. 

Wat betekent variatie in genotypen?

hoeveel chromosomen heb je van je moeder?

1. 22
2. 23
3. 44
4. 46

mutatie

Chromosomen bestaan uit DNA. Het DNA kan beschadigd raken, bijv. bij de celdeling of door straling. Als het DNA beschadigd is, kan de informatie voor een erfelijke eigenschap veranderd zijn. Zo'n verandering noem je een mutatie.

Een organisme waarbij een mutatie tot uiting komt in het fenotype noem je een mutant. Een voorbeeld hiervan is een albino.  

Hoe noem je een verandering in erfelijke eigenschappen.

Is een mutatie in een lichaamscel altijd zichtbaar?

Mutagene invloeden

radioactieve straling, röntgenstraling en UV straling kunnen schadelijk zijn. Door deze straling ontstaan vaker mutaties in je lichaam. Ook als je in aanraking komt met sommige chemische schadelijke stoffen kunnen er mutaties ontstaan. 

Straling en chemische stoffen zijn mutagene invloeden. 

welke mutagene invloeden ken je.

geef 2 voorbeelden van mutagene straling.

geeft 2 voorbeelden van mutagene stoffen

Kanker

Soms vinden mutaties plaats in genen die de celdeling regelen. Hierdoor kan een cel zich vaak gaan delen. De cellen die ontstaan hebben geen functie. Ze kunnen niets anders dan opnieuw delen. er ontstaat dan een klompje cellen. Zo'n klompje cellen heet een kankergezwel of tumor. Soms is een tumor schadelijk. Je zegt dan dat iemand kanker heeft. Soms raken er cellen uit een kankergezwel los. Er ontstaan dan meerdere gezwellen. Dat noem je dan uitzaaiing.

wat is een tumor

Een ander woord voor kankergezwel is...

1. kanker
2. mutant
3. mutatie
4. tumor

exit ticket: wat is mutatie

exit ticket: Noem enkele mutagene invloeden.

exit ticket: Waarom ontstaat er door geslachtelijke voortplanting variatie in de genotypen.