BRD: 1949-1961 & DDR: 1949-1965

• Duits
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

BRD: 1949-1961 & DDR: 1949-1965

Nieuw begin in de westelijke zones 1945-1949

Schrijven op puinhopen (1945-1949)

• Ontgoocheling, rouw, woede na WO II
• Reacties van schrijvers op Hitler-regime
• Naoorlogse literatuur: verwerking van oorlogservaringen
• Innere Emigration vs. Trümmerliteratur
• Controle en censuur in de westerse zones
• Beperkte beschikbaarheid van papier

Leven onder toezicht

• Verschillende benaderingen van Amerikanen en Sovjets jegens verslagen Duitsland
• Amerikaanse heropvoeding en impact op literatuur
• Verandering van het Duitse nationale karakter
• Moeilijkheden bij denazificatie en kritiek hierop in literatuur
• Roman "Der Fragebogen" van Ernst von Salomon

Schrijven onder toezicht

• Strikte controle op kunst en media door westerse geallieerden
• Oprichting en rol van de Information Control Division (ICD)
• Beperkingen op publicaties en verwijdering van nazistische literatuur
• Verslechtering van de relatie tussen de VS en de Sovjet-Unie: intensivering van anti-communistische propaganda
• Tegenstrijdige politieke opvattingen tussen schrijvers en de bezettingsmacht

Trümmerliteratur

• Stunde Null: een tijd van naoorlogse verwarring
• Reacties van schrijvers: Innere Emigration vs. Jonge Generatie
• Trümmerliteratur: onverbloemde beschrijving van de geruïneerde staat van Duitsland
• Trümmerlyrik: directe weergave van de realiteit in poëzie
• Voorbeeld: 'Inventur' (1947) van Günter Eich

Gruppe 47

• Gruppe 47: literaire vernieuwing na WO II
• Streven naar een nieuwe, maatschappelijk verantwoorde literatuur
• Oprichting als reactie op verbod van tijdschrift Der Ruf
• Politieke idealisme en solidariteit in eerste instantie, later verwaterd
• Evolutie tot belangengroepering en ontbinding in 1967

Toneel

• Na-oorlogs toneel: beperkte vernieuwing
• Uitzonderingen: 'Draußen vor der Tür' en 'Des Teufels General'
• Onderdrukking van innovatie door geallieerde cultuurpolitiek
• Wolfgang Borchert: vernieuwing met direct taalgebruik
• Carl Zuckmayer: nadruk op tragiek en slachtofferrol

Het korte verhaal

• Populariteit van het korte verhaal na WO II
• Breuk met traditionele anekdote en novelle
• Invloed van de Amerikaanse short story
• Psychologische benadering en experimentele schrijfwijze
• Belangrijke beoefenaars: Böll, Borchert, Schnurre

BRD: Schrijven tijdens de wederopbouw 1949-1961

Emotie i.p.v. reflectie

• Emotie versus Reflectie: Literatuur na WO II
• Trümmerliteratur en Innere Emigration blijven dominant
• Thomas Mann en Heinrich Böll als voorbeelden van reflectieve schrijvers
• Belangrijkste thema's: verwerking van WO II en binnenlandse maatschappelijke kwesties
• Weinig reflectie op de verharding van de Koude Oorlog

Prosa

• Kritische houding van schrijvers
• Heinrich Böll, Alfred Andersch, Wolfgang Koeppen, Martin Walser
• 'Billiard um halbzehn' en 'Die Blechtrommel': voorbeelden van maatschappijkritiek
• Overgang naar een meer beschouwende literatuurperiode

• Literatuur en Politiek in de BRD tijdens de Wederopbouw
• Kloof tussen literatuur en politiek
• Conservatief beleid en economische groei
• Kritiek van Gruppe 47 en andere schrijvers
• Ernst Jünger en zijn invloed op de literatuur en politiek

Thomas Mann

• Thomas Mann: Literaire en Politieke Stem
• Exilliteratur en 'Doktor Faustus'
• Analyse van het nazisme
• Emigratie en terugkeer naar Duitsland
• Anti-communistische heksenjacht in de VS

Natuurlyriek

• Gottfried Benn: Terugkeer naar Natuurlyriek
• Paul Celan: Confrontatie met Holocaust en Trauma
• Ingeborg Bachmann: Nieuwe Wegen in de Poëzie
• Adenauer-tijdperk: Contrast in Poëtische Benaderingen

Schrijven in de Sovjetzone 1945-1949

Sovjetzone 1945-1949

• Literatuur als Instrument van Communisme
• Schrijvers als Opvoeders van het Volk
• Gebrek aan Kritische Reflectie op het Fascistische Verleden
• Terugkeer van Bekende Schrijvers naar de Sovjetzone
• Bertolt Brecht: Nieuw Leven in het Theater

Schrijvers in dienst van de staat DDR 1949-1965

Literatuur onder staatscontrole

• Staatscontrole over Literatuur in de DDR
• Balanceren tussen Artistieke Waarde en Socialistisch Belang
• Scepsis onder Schrijvers na Dramatische Gebeurtenissen
• Rol van Verschillende Instanties in Reguleren van Literatuur
• Impact van Staatscontrole op Schrijvers en Literaire Productie

DDR: droomstaat?

• Controle van Literatuur in de DDR
• Verwachtingen en Teleurstellingen van Schrijvers
• Loyaliteit aan de DDR als Alternatief voor de Bondsrepubliek
• Omvangrijke Staatscontrole en Effecten op Schrijvers
• Schrijvers tegen de Leiband van de Overheid
• Mogelijkheden en Grenzen van Kritische Literatuur in de DDR

Bitterfelder Weg

• De Bitterfelder Weg: Literatuur en Arbeid
• Doel van het Initiatief: Verenigen van Arbeid en Literatuur
• Beschrijving van de Bitterfelder Conferentie en Doelstellingen
• Resultaten en Kritiek: Saaiheid en Gebrek aan Creativiteit
• Uitzonderingen: Auteurs zoals Christa Wolf en Franz Fühmann
• Impact op de DDR-literatuur en de Relatie tussen Schrijvers en Arbeiders

Ankunftsliteratur

• Ankunftsliteratur: Ontwikkelingsverhalen naar het socialisme
• Brigitte Reimanns 'Ankunft im Alltag' en de verheerlijking van het socialisme
• Kritische werken zoals '5 Tage im Juni' van Stefan Heym over de arbeidersopstand
• Uwe Johnsons 'Mutmaßungen über Jakob' en de introductie van moderne verteltechnieken
• Impact van Johnsons werk en zijn vertrek naar West-Berlijn

Theaterlegendes van de DDR

Bertolt Brecht 

&

Heiner Müller

Bertolt Brecht 

• Voor de oorlog al een beroemdheid vanwege zijn veelzijdige oeuvre: proza, poëzie en drama.
• Bekend vanwege werken zoals 'Driestuiveropera' ('Dreigroschenoper', 1928), een ongekend succes.
• Waarschuwde vroeg voor opkomst en gevolgen van fascisme, bijvoorbeeld met 'Furcht und Elend des dritten Reiches' (1935-1938).
• Na de oorlog keerde hij terug, waar hij tot zijn dood in 1956 het theaterlandschap bepaalde.
• kritisch en filosofisch, en hij geloofde in het socialisme, maar liet zich niet muilkorven door het regime.
• Bekend om zijn episch theater, waarbij hij vervreemdende elementen gebruikte om het publiek aan het denken te zetten.

Heiner Müller

• Opvolger van Brecht, integreerde diens toon en kritiek in zijn eigen werken maar behield een eigen stijl.
• Worstelde met het socialisme en toonde in zijn stukken zoals 'Der Lohndrücker' (1956) dat de heilstaat nog niet was gerealiseerd.
• Taboedoorbrekend met confrontatie van nazi-verleden in zijn werk, zoals in 'Die Umsiedlerin' (1961), dat verboden werd.
• Stukken werden vaak buiten de DDR opgevoerd in de jaren zeventig en tachtig.