K1B: les 37 (voltooid deelwoord)

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo b, k
• Leerjaar 1

Het voltooid deelwoord

Lesdoelen

Aan het eind van de les weet je:

• wanneer je een voltooid deelwoord gebruikt;
• hoe een voltooid deelwoord is opgebouwd;
• hoe je een voltooid deelwoord schrijft.

Wanneer gebruik je een voltooid deelwoord?

Als je wilt vertellen dat iets al gebeurd is, dan gebruik je een voltooid deelwoord. Voltooid betekent dat iets is afgerond.

Voorbeeld:
Het regent → Het is nu aan het regenen.

Het heeft geregend → De regen is voorbij, het is nu droog. 

Werkwoord in de verleden tijd (vt)

Voorbeeld voltooid deelwoord 'werken':

1.  Stam bepalen: werken -> stam is werk

2. De k zit in het 't ex-kofschip

    -> de laatste letter wordt daarom een 't'

3. Plak nu nog 'ge' voor de stam

                      GE + WERK + T = GEWERKT

Hoe ziet een voltooid deelwoord eruit?

• Begint bijna altijd met ge-, be- of ver-
• Voorbeelden:                                                                       
   ik ben gevlucht, ze hebben me bezocht, ik ben vermeld
• Er staat altijd een ander werkwoord in de zin:         
   hebben, zijn of worden 

Let op!

Soms begint een werkwoord al met be-, ver-, ont-, of her-. Deze krijgt dan géén ge- aan het begin van het voltooid deelwoord.

Voorbeelden: betaald, verteld, ontvoerd, hersteld.

Wat is het voltooid deelwoord in de volgende zin?

Ik heb sperziebonen gekocht, want ik wist niet zeker of je spinazie lustte.

1. lustte
2. heb
3. wist
4. gekocht

Wat is het voltooid deelwoord in de volgende zin?

Mijn moeder moest naar het ziekenhuis rijden toen mijn vader in zijn vinger had gezaagd.

1. rijden
2. gezaagd
3. moest
4. had

Noteer het voltooid deelwoord uit de zin:

Afgelopen zaterdag hebben we de achtste verjaardag van 

mijn neefje Noah gevierd. 

Noteer het voltooid deelwoord uit de zin:

'We wilden naar het theater maar de kaartjes waren te duur dus toen hebben we maar een museum bezocht.'

De uitgang bepalen

• gezaagd
• bezocht
• ontvangen

Hoe weet je op welke letters een voltooid deelwoord eindigt?

Weet je het nog?

• Zwakke werkwoorden blijven in een andere tijd hetzelfde     klinken. 
• Sterke werkwoorden hebben de kracht om in de verleden   tijd van klank te veranderen. 

Sterk werkwoord

Zwak werkwoord

Zingen

Klappen

Lopen

Reizen

Fietsen

Kijken

Lezen

Spelen

De uitgang bepalen

• Een voltooid deelwoord eindigt meestal op -en bij sterke werkwoorden. Kijk maar:                                                             
  
  lopen - liep - gelopen / slapen - sliep - geslapen
  
  
• Een voltooid deelwoord eindigt altijd op een -t of -d bij zwakke werkwoorden. Kijk maar: 
                                                                   
  koken - kookte - gekookt / tekenen - tekende - getekend

Sterk of zwak werkwoord?

Zwemmen

1. sterk
2. zwak

Het voltooid deelwoord eindigt op:

Zwemmen

1. -d of -t
2. - en

Sterk of zwak werkwoord?

Voetballen

1. sterk
2. zwak

Het voltooid deelwoord eindigt op:

Voetballen

1. -d of -t
2. - en

Schrijf nu het voltooid deelwoord met de juiste uitgang: Leren

Schrijf nu het voltooid deelwoord met de juiste uitgang: Staken

Schrijf nu het voltooid deelwoord met de juiste uitgang: Strooien

Aan het werk!

Maken: les 37 opdracht 1 t/m 8

Dit moet maandag af zijn. 

Succes!