Thema: Ecologie en milieu Les 2 MO41-WM41 '23

• Biologie
• MBO
• Studiejaar 2

Thema: Ecologie en milieu

Basisstof 2

Terugblik les 1

• Je kunt beargumenteren wanneer je iets natuur noemt
• Je weet wat ecologie betekent
• Je weet wat een ecoloog voor werk doet
• Je kunt biotische en abiotische factoren binnen een ecosysteem benoemen
• Je kunt de invloed van de belangrijkste abiotische factoren op organismen benoemen.
• Je kunt veranderingen van abiotische en biotische factoren beschrijven.

Huiswerk les 1: Lezen en Maken:

Lezen blz. 8 t/m 15

Maken BS 1 Organismen opdr. 1 t/m 6 

Bundel staat in teams en is uitgedeeld.

Tolerantie

Is het vermogen van een organisme om schommelingen in een abiotische factor te verdragen. 

Vissen hebben verschillende tolerantie niveau's voor de abiotische factor zuurstof.  Zuurstof is bij deze vissen een beperkende factor (zonder kunnen ze niet leven).

Het tolerantiegebied is het gebied tussen de minimum en maximum waarde van een abiotische factor waarbij een soort kan leven. 

Definitie populatie

Een verzameling individuen van één soort in een bepaald gebied die met elkaar kunnen voortplanten en vruchtbare nakomelingen kunnen voortbrengen. 

Relaties tussen soortgenoten gaan altijd om voedsel en/of voortplanting. Hierbij kan samengewerkt worden (coöperatie) of zijn de individuen concurrenten. 

Begrippen B1

• ecologie                                                                
• biosfeer
  
• levensgemeenschap
• biotische factoren
• abiotische factoren
• biotoop
• ecosysteem

• habitat
  
• soortensamenstelling
  
• verspreidingsgebied (areaal)tolerantie
• optimum
• stress zone
• beperkende factor

Ken jij de begrippen? Huiswerk gemaakt?

Takjes om een nestje te bouwen zijn een

1. biotische factor
2. abiotische factor

De plaats waar een bepaald organisme voorkomt, omdat de abiotische en biotische factoren van die plaats voldoet aan de eisen van het organise noem je:

1. een levensgemeenschap
2. een habitat
3. een niche
4. een biotoop

In een vijver leven onder andere algen, waterplanten, watervlooien, waterkevers en stekelbaarsjes. Maken deze organismen deel uit van dezelfde populatie?

1. WEL
2. NIET

Goede voorbeelden van aquatische ecosystemen zijn:

1. Een meer, een vijver, een beek
2. De waddenzee, een weiland, een spreng
3. Een slik, een bos, een rivier
4. Een oceaan, een rivier oever, een laguna

Sleep de termen naar de juiste plaats in de tolerantiecurve en benoem de assen

minimum

optimum

maximum

abiotische factor

aantal individuen

Hoe noem je alle populaties in een gebied?

1. een ecosysteem
2. een levensgemeenschap
3. een individu
4. een biotoop

Merels en mussen, die leven in hetzelfde bos, behoren tot dezelfde populatie.

1. juist
2. onjuist

Een weiland is een ...

1. Individu
2. Levensgemeenschap
3. Populatie
4. Ecosysteem

Welk niveau van ecologie zie je hier?

1. Ecosysteem
2. Levensgemeenschap
3. Populatie
4. Individu

Wat is ecologie?

1. Het deel van biologie dat de opbouw van organismen onderzoekt.
2. Het deel van biologie dat gaat over voortplanting.
3. Het deel van de biologie dat relaties tussen organismen en hun milieu onderzoekt.
4. Het deel van biologie dat gedrag onderzoekt

Door klimaatverandering warmt de zee op. Voor sommige organismen wordt de temperatuur op een bepaalde plek onaangenaam. Wat verandert er voor vissen?

1. Het tolerantiegebied verschuift
2. Het verspreidingsgebied verschuift

In een bepaald ecosysteem in het binnenland komen alleen planten voor met dikke, kleine bladeren.
De grootste kans om dit ecosysteem aan te treffen heb je in een gebied met een ...

1. droog en warm klimaat.
2. koud en vochtig klimaat.
3. vochtig en warm klimaat.
4. koud en droog klimaat.

Wat is een voorbeeld van een levensgemeenschap?

1. Een kudde schapen.
2. Alle dieren in een bos.
3. Alle dieren en planten in een grasland.
4. Alle mieren uit een mierenkolonie.

Wat is een biotoop?

1. Alle organismen in een gebied
2. Alle abiotische factoren in een gebied
3. alle levende dingen in de wereld
4. Alle abiotische factoren die bestaan

Welke optimumkromme hoort bij zonplanten en welke bij schaduwplanten?

1. rood: schaduwplanten, blauw: zonplanten
2. rood: zonplanten, blauw: schaduwplanten

De biotoop van een pinguin is...

1. De Noordpool
2. De Zuidpool

In diagram 1 staat de tolerantie weergegeven van een bepaalde soort voor de concentratie zouten in de omgeving. Er is geen duidelijk optimum-punt te zien, maar een 'tolerantiegebied'. Wat betekent dat?

1. De soort verdraagt schommelingen in zoutconcentratie goed
2. De soort verdraagt schommelingen in zoutconcentratie slecht
3. Het gaat om een soort wat helemaal niet kan overleven in een zoute omgeving
4. Indien de zoutconcentraties nog hoger zijn zal er een optimum ontstaan bij de soort

Leerdoelen B2

• Je kunt binnen een ecosysteem vormen van concurrentie en van coöperatie onderscheiden.
• Je kunt de dynamiek en het evenwicht in een ecosysteem beschrijven.

You are either with me or against me

Coöperatie vs. concurrentie

Concurrentie

   Concurrentie is de strijd om bijvoorbeeld

      voedsel, woonruimte en partner...

Concurrentie

Binnen een populatie

Concurrentie

Competitie, strijd binnen een populatie.

Bij sterke concurrentie grote selectiedruk. 

De best aangepaste aan het milieu hebben de grootste overlevingskansen.

Concurrentie om bijv. nestgelegenheid, voedsel, partner ...

Minder concurrentie - Gevolg: kleinere genetische variatie 

Voorbeeld: cheetah's in Afrika - population bottelneck

Concurrentie

Tussen populaties

INTRAspecifieke concurrentie

INTERspecifieke concurrentie

In een levensgemeenschap leven populaties van verschillende soorten

1. Juist
2. Onjuist

Coöperatie

• Voortplanting, denk aan balts, zó worden soortgenoten herkend. 

• Voedsel zoeken, 

bijvoorbeeld bij leeuwen, waar 

in groepen gejaagd wordt.

• Verdedigen tegen predatoren, 

bijvoorbeeld bij een school vissen

Wanneer een buitenstaande leeuw een bestaande troep probeert binnen te dringen vechten de mannetjes om het territorium. Waar is dit een voorbeeld van?

1. Interspecifieke concurentie
2. Intraspecifieke concurentie

Symbiose

Langdurig samenleven van organismen van verschillende soorten .

3 soorten symbiose:

• Mutualisme
• Commensalisme
• Parasitisme

Symbiose

Mutualisme

Beide voordeel

Een organisme leeft op of in een gastheer. Beide hebben voordeel. Bijv.Korstmos, mieren en bladluizen, anemoon en heremietkreeft, koraal, bloem en insect, darmflora, krokodilwachter

Commensalisme

Een organisme leeft op of in een gastheer. De gastheer heeft er geen nadeel van.

Bijv. groene alg op een boom, loodsmannetje, koereiger

Dus: een voordeel, de ander geen voor- of nadeel,

Parasitisme

Een organisme leeft op of in een gastheer. De gastheer heeft er nadeel van.

Bijv. Teek, mug, lintworm, vlo, warkruid, bladluis, koekoek (broedparasiet)

Parasitoïde = parasieten die hun gastheer doden

Dus: Een voordeel, ander nadeel

Kijken of je de begrippen kent

Deze symbiose is...

1. Mutualisme
2. Parasitisme
3. Commensalisme

Deze symbiose is...

1. Mutualisme
2. Parasitisme
3. Commensalisme

Relaties binnen soort         :         Relaties tussen soorten

Relaties binnen soorten

Relaties tussen soorten

Concurrentie

Coöperatie

Voortplantingsgedrag

Predatie

Symbiose

Deze symbiose is...

1. Mutualisme
2. Parasitisme
3. Commensalisme
4. Geen symbiose maar predatie

Deze symbiose is...

1. Mutualisme
2. Parasitisme
3. Commensalisme

Wat is een ander voorbeeld van een emergente eigenschap van populaties?

1. sociale interactie
2. lopen
3. voedsel zoeken
4. vliegen

Hier is sprake van:

1. Interspecifieke concurentie
2. Intraspecifieke concurentie

Wat is parasitisme?

1. Ene soort heeft voordeel en de ander nadeel
2. Beide soorten hebben nadeel
3. Beide soorten hebben voordeel
4. Ene soort heeft voordeel en de ander geen voordeel en nadeel

Hoe noem je alle populaties in een gebied?

1. een ecosysteem
2. een levensgemeenschap
3. een individu
4. een biotoop

Welke relatie is een voorbeeld van parasitisme?

1. Een mug zuigt bloed op en vliegt daarna direct weg.
2. Een schimmel en een alg vormen samen een korstmos.
3. Hoofdluizen leven tussen hoofdharen en zuigen daar bloed op.
4. Op de stam en de takken van een boom groeit mos.