Les 5: Het journaal van Bontekoe + Wilhelmus

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Welkom

Pak alvast  pen en papier en je laptop.

                                                    Nederlands havo 4

Renaissance

Wat staat er nu op je tijdlijn?

Wilhelmus

• Willem van Oranje aan het woord.
• De ideale leider in de vrijheidsstrijd. zelfs met de bijbelse held David vergeleken.  
• Rond 1570 geschreven, melodie van een katholiek Frans spotlied, Chartres. Daarin Franse protestanten gekleineerd.
• De protestantse auteur: katholieke Spanjaarden uitdagen.
• Schrijver anoniem (boze Spanjaarden?).
• Nu: iets andere melodie.

Wilhelmus: geuzenlied

• Acrostichon. De beginletters van de vijftien strofen vormen de naam ‘Willem van Nassau’.
• Lijflied van de geuzen, de aanhangers van de prins van Oranje.
  
• De strijd tegen het rooms-katholieke Spanje ging om het recht op zelfbeschikking in politieke én godsdienstige zaken. 
• 1932:officiële Nederlandse volkslied.

Opdracht

• Lees de tekst (of bekijk het filmpje) + de coupletten.
• Beantwoord in een groepje de vragen in je schrift.

We gaan ze zo bespreken.

Journaal van Bontekoe

• Willem Ysbrantsz Bontekoe schipper vanaf zijn 20e. 
• Frankrijk, Oostzeegebied, Noord-Rusland, Spanje, gevangengenomen door zeerovers.
• VOC naar de Oost, zelfvoorzienend, buskruit, zilverstukken, 9 maanden.
• Logboek verplicht, aangepast tot spannend verhaal.

Opdracht

• Ga naar https://litlab.nl/staaltje/staaltje-8/
• Maak de opdracht in tweetallen
• Klaar? Kijk na via LessonUp
• Vul je tijdlijn aan met: jaartallen, samenvatting Wilhelmus en Bontekoe.

litlab.nl

Samenvatting

Bedenk/noteer drie belangrijke termen van vandaag. 

Antwoorden Wilhelmus

1. Ten eerste was het natuurlijk een belangrijk signaal dat Willem van Oranje, leider in de strijd tegen Spanje, zelf aan het woord is. Het bevordert op deze manier de eenheid van de verzetsstrijders.

Daarnaast beleef je een verhaal dus ook dit verhaal in het Wilhelmus intenser als het in de ik-vorm wordt verteld.

2. Ook in WOII werd het volk onderdrukt. Men streed, net als Willem van Oranje destijds, voor de Nederlandse zaak. Door terug te grijpen naar dit lied en de periode van onderdrukking in vroeger tijden, werd het nationalisme versterkt.

3. Korte discussie. Naar eigen inzicht. Je zou nog toe kunnen voegen: vind je het belangrijk dat bijvoorbeeld een Nederlandse sporter die iets belangrijks wint, het volkslied mee kan zingen?

Antwoorden Bontekoe

1 : ons te machtig werd= we het niet meer aankonden; beraadslagen=overleggen; noch = ook niet; schaamdeel=gedeelte van het lichaam waar geslachtsdeel zit.

2: uitbeelding= een beeld dat van iets gemaakt is of bestaat; voorstelling= idee dat je over iets of iemand hebt; achterliggende werkelijkheid= niet het woord of beeld waarmee die werkelijkheid wordt uitgebeeld, maar de werkelijkheid zelf.

3: hier maken de leerlingen een zo volledig mogelijke lijst van alle woorden die Bontekoe gebruikt voor zijn bemanningsleden en voor de inwoners van het eiland: van hun uiterlijk, gedrag, geluiden etc.

Antwoorden Bontekoe

4: De woorden die Bontekoe voor de anderen gebruikt, maken van de bemanning verstandige mensen (ze overleggen, beraadslagen, denken na over wat ze doen. Ze voeren wat ze doen ook nauwkeurig uit: bekijken de koers, het landschap etc. Het beeld van de bemanning is dus dat ze weldenkend zijn. De eilanders brengen zaken naar de zeelieden toe (zijn dus dienend). Ze maken geluiden als beesten (zijn dus dierlijk). Ze drinken zonder dat ze idee hebben hoe een beker/schaal te gebruiken (zijn dus onbeschaafd), en doen wilde dingen als ze gedronken hebben (zijn dus ongeremd). Ze dansen als ze muziek horen (ook dat is ongeremd), en blijken niet de god van de zeelieden te kennen (zijn dus onwetend). In deze passages beschrijft Bontekoe zijn eigen bemanningsleden vrijwel niet, maar hij suggereert wel dat er contrast is: het valt hem op dat de eilanders dienend, dierlijk, onbeschaafd, ongeremd en onwetend zijn.

Bontekoe

5: Daarmee blijft hij binnen het beeld dat men toen van de Ander in het Oosten had: omdat die Ander minder beschaafd was, was het begrijpelijk dat de Ander de westerling diende. Dat de Ander de ware God niet kende, werd ook vaak aangehaald als verklaring/reden voor deze manier van kijken.

6: In die advertentie zie je veel terug. Bijvoorbeeld: de westerling is de buitenstaander die op bezoek komt bij de Ander, de Ander is druk in de weer om eten te maken voor de westerling, en de westerling becommentarieert het doen en laten van de Ander zonder werkelijk met ze in gesprek te gaan.

Huiswerk

• Tijdlijn aanvullen met Wilhelmus en Bontekoe