KT1, week 45, les 1; theorie bloed

• Anatomie Fysiologie Pathologie
• MBO
• Studiejaar 1

Anatomie, Fysiologie en Pathologie

Anatomie bloed                                                  

Module 1B

Week 45, les 1
2023-2024

Lesinhoud

• Welkom + Osiris
• Terugblik vorige les
• Samenstelling bloed en functie. Hierbij zal dit vanuit de LessonUp interactief zijn met theorie en daaraan gekoppeld vragen + filmpjes.
• Afsluiting en huiswerk

Lesdoelen

Aan het eind van de les kan je:

• Benoemen uit welke onderdelen het bloed bestaat.
  
• Uitleggen wat de belangrijkste functies zijn van rode bloedcellen, witte

       bloedcellen en bloedplaatjes.

• Je weet hoe en wat ABO inhoudt

Vorige les

• Wat is precies een trombosebeen? En een longembolie dan?
• Verhoogde RR/, wat is dat? Oorzaken?
• Wat is de functie van een poortader?
• Vertel eens? Wat is precies een aneurysma?

Vanuit je boek wat je moest leren (Medische kennis H.3):

• Wat is orthostatische hypotensie?
• Hoe zit het met flauwvallen? Wat gebeurd er dan in je lichaam?
• Wat betekent tromboflebitis?
• En chronische veneuze insufficiëntie dan? Wat is dit en hoe dan dit ontstaan?

Wat is een orthostatische hypotensie?

= lage RR/ bij opstaan

Orthostatisch betekent een ''rechtop-houding''. 

Samen geven deze woorden aan dat de bloeddruk daalt bij het opstaan vanuit een liggende of zittende houding. 

Bij iemand met orthostatische hypotensie kan de bloeddruk in liggende houding normaal of zelfs hoog zijn, maar wanneer iemand gaat staan daalt de bloeddruk.

En flauwvallen dan?  Hoe zit dat?

Dit gebeurt doordat je bloeddruk zakt en je hersenen onvoldoende zuurstof krijgen. Je voelt het aankomen (dit is meestal onschuldig)= vasovagale synope

Zenuwstelsel reageert met een vertraging van je hartslag en een kortdurende verwijding van je bloedvaten. (licht in het hoofd, overmatig transpireren, misselijk of wazig zien).

Oorzaken van flauwvallen zijn: 

een lage bloeddruk, 

te snel opstaan, 

oververhitting, 

te weinig eten of drinken, 

stress (schrikken/emotie),

 hartklachten 

en vermoeidheid.

Wat is tromboflebitis?

Oppervlakkige aderontsteking.

= vaak een spatader (varices)

chr. veneuze insufficientie:

complicatie van DVT.

DVT beschadigt aderen en dus ook de kleppen. Daardoor ontstaat varices.

Hierdoor is de afvoer van bloed niet meer optimaal. Bij chr. v. insuff. is dat nog erger waardoor de druk in de aderen zo sterk zijn toegenomen dat vocht zich in de weefsels ophoopt. (oedeem). Dit leid tot beschadiging doordat bindweefsel onder druk komt te staan. 

Vaak zie je oedeem, pigmentatie en eczeem. 

Klachten zijn; jeuk, oedeem en pijn. --> door minder goede doorbloeding kan dit leiden tot een ulcus cruris venosum (=open been).

Boek

• Medische terminologie anatomie en fysiologie: H.7

Bloed

• 7% van ons lichaamsgewicht is bloed  (iemand van 70kg heeft dus ongeveer 5 liter bloed)
• Gemaakt door stamcellen in beenmerg van grote botten

Grote botten zoals het bekken en de wervels

Een pasgeboren baby heeft

ongeveer 400 ml bloed. Dat is nog

geen klein flesje cola vol!

Volwassenen hebben veel meer bloed:

ongeveer 5 liter. En dat is een halve emmer vol.

Uit welke 4 onderdelen bestaat bloed?

1. bloedplasma, rode-, witte bloedcellen en zuurstof
2. bloedplasma, rode-, witte bloedcellen en koolstofdioxide
3. bloedplasma, rode-, witte bloedcellen en bloedplaatjes
4. bloedplasma, rode-, blauwe bloedcellen en bloedplaatjes

C

Deze en de volgende vraag gebruiken om voorkennis te activeren.

Wat zorgt er voor de rode kleur in rode bloedcellen? Dit kan zuurstof vervoeren.

1. Glucose
2. Koolstofdioxide
3. Glycogeen
4. Hemoglobine

D

Beenmerg --> die maken stamcellen --> maken rode/witte bloedcellen en bloedplaatjes.

Rode - zuurstoftransport

Witte - afweer

Bloedplaatjes - bloedstelping

Bloedcellen: Rood

Rode bloedcellen: Erytrocyten (95% van aantal bloedcellen)

• Zorgen voor rode kleur van bloed
• Geen celkern
• Leven 120 dagen
  
• Worden continu aangemaakt in rode beenmerg
• Transport van zuurstof door hemoglobine
  
• Hematocrietwaarde: hoeveel procent bloed bestaat uit rode bloedcellen

Afbraak in rode beenmerg en milt: ijzer en bilirubine

Hemoglobine geeft ook de rode kleur aan het bloed/de bloedcel

Zuurstof kan slecht oplossen in een vloeistof, heeft iets nodig om zich aan te binden = hemoglobine.

Kleur is donker als er geen zuurstof aan gebonden is, anders lichtrood.

IJzer en bilirubine zijn de afbraakproducten van hemoglobine en worden via gal met de ontlasting uitgescheiden.

Bloedcellen: Wit

Witte bloedcellen: Leukocyten

• Gemaakt in rode beenmerg, milt en lymfeknopen
• Niet veel, maar kunnen snel vermeerderen 
• Hebben een celkern en geen vaste vorm
• Beschermen tegen infecties, vreemde stoffen , bacteriën en virussen

70% Granulocyten: 

• Bevatten korrels in cytoplasma
• 'Eten' ziekteverwekkers
    op (fagocytose)

25% Lymfocyten:

• Specifieke afweer (B- en T-lymfocyten) en immuniteit
• Produceren antistoffen

Zoals gezegd worden antistoffen geproduceerd door de lymfocyten. 

In dit verband dient te worden opgemerkt dat het aidsvirus alle lymfocyten uitschakelt. Aidspatiënten kunnen dus geen antistoffen meer produceren. Zij zijn dus nog nauwelijks in staat om weerstand te bieden tegen micro-organismen.

Als rode bloedcellen na 120 dagen uit elkaar vallen ruimen de witte bloedcellen dit op.
 

Hier zie je Fagocytose door 70% Granulocyten:

Bevatten korrels in cytoplasma

'Eten' ziekteverwekkers

  op (fagocytose)

Bloedplaatjes

Bloedplaatjes: Trombocyten (stollingscellen)

• Stukjes van cellen uit het rode beenmerg
• Geen celkern
• Kleiner dan bloedcellen
• Leven ongeveer een week
• Spelen een rol bij bloedstolling

Bloedplaatjes zijn zelf dus geen cellen

Worden aangemaakt in het rode beenmerg

Bloedstolling: het proces waardoor bloed klontert en hard wordt. Het is één van de processen die bloedverlies bij verwondingen beperkt.

wond:

1. Spiercellen gaan samentrekken

2. bloedplaatjes hechten aan wand van vat(vaatje) (wond).

3. tijdens hechten chemische stof vrij -->

    fibrinogeen word geactiveerd.

4. fibrinogeen maakt fibrinedraden-

    netwerk van draden

5. korstvorming - stolling ( trombus)

6. genezing

Uit het beschadigde weefsel en uit de bloedplaatjes komen stoffen vrij. Deze stoffen brengen m.b.v. stollingsfactoren in het bloedplasma een keten van reacties op gang =  trombokinase

Vraag 5: Vul de juiste woorden in op de juiste plek.

Bloedplaatjes worden ook wel                         genoemd. Bij beschadiging breken ze snel, waardoor er                                vrijkomt, wat nodig is voor de bloedstolling. Na een ingewikkeld proces wordt het plasma-eiwit                               omgezet in                               . Dit vormt een dicht netwerk waarin het stolsel, de                         blijft hangen.

trombocyten 

trombokinase

fibrinogeen

fibrine

trombus

Bloedplasma

Bloedplasma: 55% van het bloedvolume

Heldere, lichtgele vloeistof dat stoffen vervoert

• Water (91%): warmteregeling, oplosmiddel
  
• Plasma-eiwitten (7%): uitwisseling van stoffen met cellen, zorgen voor stroperigheid van bloed, binding van zouten en afvalstoffen 
• Zouten (0,9%): invloed op bloeddruk, werking van spieren
• Voedingstoffen: glucose, aminozuren, vetzuren en vitaminen
• Afvalstoffen: ureum, urinezuur, koolstofdioxide, bilirubine

Plasma in je vaten = gele vloeistof waarin rode bloedcellen, witte bloedcellen en bloedplaatjes rondzwemmen.

De plasma-eiwitten zijn erg belangrijk:

Je bloed zit ook vol met eiwitten. Bloed bestaat voor 45% uit bloedcellen en voor 55% uit plasma.

In het bloedplasma zitten wel duizenden verschillenden eiwitten.

Aantal plasma-eiwitten is betrokken bij de bloedstolling (fibrinogeen)

Plasma-eiwitten kunnen een afweerfunctie hebben, omdat de in ons bloed voorkomende antistoffen tot de plasma-eiwitten behoren.

Herhaling en goed om te weten

• Pus: een mengsel van dode witte bloedcellen gedode bacteriën.
• Etter: is een ander woord voor pus.
• Hemoglobine: een stof is die rode bloedcellen maakt.
• Trombose: een ander woord voor een bloedprop (door bloedstolling) in een

                           bloedvat.

• Rode bloedcellen: hebben geen celkern, net als bloedplaatjes.
• Bloedstolling: wordt veroorzaakt door bloedplaatjes en een stof in je

                                  bloedplasma.

• Witte bloedcellen: hebben wel een celkern en kunnen door de wand van

                                           haarvaten door.

Hieronder 14 vragen gekoppeld aan de theorie die net is gegeven.

Wat is blijven hangen? Wat weet je nu al?

Bloedplaatjes

Rode bloedcellen

Witte bloedcellen

Bloedstolling

Afweer

Zuurstof vervoeren

Hemoglobine

Antistoffen maken

Sleep naar doel : 1, 2, nr.4 en nr. 8

A

B

nr. 4

nr 8

rode bloedcellen

bloedplasma

vaste bestanddelen

water

nr 4

nr 7

nr 8

witte bloedcellen

rode bloedcellen

bloedplasma

vaste bestanddelen

water

1= C

2 = D

nr 3

nr 5

nr 6

eiwitten

bloedplaatjes

bestaat vooral uit water

vaste bestanddelen

opgeloste stoffen

Hebben bloedplaatjes een celkern?

1. ja
2. nee

B

Welk van de volgende onderdelen van het bloed
heeft een celkern?

1. rode bloedcellen
2. witte bloedcellen
3. bloedplasma
4. bloedplaatjes

B

Een mogelijke oorzaak van bloedarmoede is ijzertekort.

In welk gedeelte van het bloed is dit terug te vinden.

1. De rode bloedcellen
2. De witte bloedcellen
3. De bloedplaatjes
4. Het bloedplasma

A

Wat is de belangrijkste taak
van de rode bloedcellen?

1. Vervoeren van zuurstof
2. Ziekteverwekkers doden
3. Bloed laten stollen
4. Afweer

A

Wat zorgt er voor de rode kleur in rode bloedcellen? Dit kan zuurstof vervoeren.

1. Glucose
2. Koolstofdioxide
3. Glycogeen
4. Hemoglobine

D

Iemand met bloedarmoede
heeft te weinig...

1. Zuurstof
2. Voedingsstof
3. Hemoglobine
4. Bloed

C

Hier gaan we het de volgende les  uitgebreider over hebben.

Even een link naar MTH:

Acceptabele waarden HB meting:

Vrouwen: 7,5-10

Mannen: 8.1 -11

Alcohol wordt vervoerd door het bloed.
Door welk bestanddeel van bloed
wordt alcohol vervoerd?

1. rode bloedcellen
2. witte bloedcellen
3. bloedplaatjes
4. bloedplasma

D

Waar bestaat bloedplasma uit?

1. water en zout
2. water en opgeloste stoffen
3. water en eiwitten en opgeloste stoffen
4. water en zout en eiwitten

C

Wat is de belangrijkste taak van de Bloedplaatjes?

1. Vervoeren van zuurstof
2. Ziekteverwekkers doden
3. Bloed laten stollen
4. Het vloeibaar maken van bloed, zodat het goed kan stromen.

C

Wat is de belangrijkste taak van de witte bloedcellen?

1. Zuurstof vervoeren
2. Ziekteverwekkers doden
3. Bloed laten stollen
4. Zuurstof en koolstofdioxide vervoeren

B

ABO stelsel

De resusfactor is een eiwit dat zich op de rode bloedcellen kan bevinden en daarmee een deel van de bloedgroep bepaalt. 

Wanneer dit eiwit aanwezig is op de rode bloedcellen ben je resuspositief. Zonder dit eiwit ben je juist resusnegatief.

Op de buitenkant van de rode bloedcellen zitten eiwitten die antigenen worden genoemd.

Bloedgroep A heeft bijvoorbeeld antigeen A op zijn bloedcel. Als er vreemde antigenen binnendringen, worden antistoffen geproduceerd.

Rhesus-bloedgroepensysteem

Rhesus-bloedgroepensysteem: gebaseerd op rhesusantigenen

• Rhesuspositief (+): het rhesusantigeen is aanwezig
• Rhesusnegatief (-): er is geen rhesusantigeen aanwezig

Antilichamen tegen het rhesusantigeen worden pas aangemaakt na het eerste contact

Huiswerk

Leer:

• Medische terminologie anatomie en fysiologie: H. 7

Maak:

• Opdracht bloed
• Bloedgroepen en bloedziekten op C.L. tot opdracht 7. 

                     7 November uiterlijk  23.00 uur moeten alle MBO leren/Medilect afgerond zijn om deel te kunnen nemen aan de

                      toets. Let daarbij ook op de 2 ingeleverde opdrachten (zie Cum Laude schema). 

                      Weet dat er  vanaf nu, vanuit KT1 theorie,  geen nieuwe MBO-leren/Medilect opdrachten meer bij komen!