Stofwisseling & Spijsvertering NOG opdrachten erbij MAKEN

• Schoonheidsverzorging
• MBO
• Studiejaar 2

Algemene Theorie Lichaamsbehandeling Stofwisseling & Spijsvertering

Stoffwisseling

Lichaamsbehandeling

Onderwerpen:

• Beenderen
• Spieren
• Haren
• Ademhaling
• Stofwisseling
• Spijsvertering
• Uitscheiding

Vandaag

- Stofwisselingsprocessen

- Spijsverteringsorganen

- De spijsvertering

- Voedingstoffen

Leerdoelen

Je bezit kennis van de anatomie en fysiologie van stofwisseling.

Je bezit kennis van de anatomie en fysiologie van de spijsvertering.

Je bezit kennis van  de voedingsstoffen: koolhydraten, eiwitten, vetten, water, vitaminen en

mineralen

Stofwisseling

De stofwisseling - metabolisme

De stofwisseling haalt voedingsstoffen uit voeding zoals koolhydraten, vetten en eiwitten en maakt hier energie en bouwstoffen van. 

Basaalmetabolisme = grondstofwisseling;  lichaam in rust   

Gezonde voeding en een goede stofwisseling zijn belangrijk om een gezonde huid te hebben.

Voor alles wat we doen is energie nodig. Wanneer we ons inspannen zoals tijdens het sporten of intensief lichamelijk werk zullen we meer energie nodig hebben dan wanneer we slapen of nauwelijks actief zijn. Het stofwisselingsproces zorgt er voor dat ons lichaam de energie krijgt die het nodig heeft.

Zoals eerder is verteld gaat de stofwisseling altijd door. Ook wanneer het lichaam in volledige rust verkeerd. Dit noemen we grondstofwisseling of basaalmetabolisme. 

Stofwisselingsproces

In elke levende cel is er stofwisseling. 

Bij stofwisseling zetten cellen stoffen uit de voeding om in stoffen die nuttig zijn voor het lichaam (energie). 

Voedingsstoffen leveren energie en  bouwstoffen, daardoor:

- Kan het lichaam zichzelf warm houden

- Voor werking organen, hartslag, ademhaling, beweging

De stofwisseling haalt voedingsstoffen (koolhydraten, eiwitten, vetten) uit voedsel en levert energie en bouwstoffen aan het lichaam. We kunnen zeggen dat stofwisseling het opnemen, omzetten en verbranden van voedingsstoffen is dat ons lichaam binnenkrijgt. Door dit proces kan je lichaam zichzelf warm houden maar wordt ook een deel van de vrijgekomen energie gebruikt voor de werking van organen, je hartslag, ademhaling en beweging.  

Afvalstoffen die na verbranding vrijkomen worden afgevoerd door het lichaam.

Assimilatie - Dissimilatie

Assimilatie = de opbouw van kleine moleculen naar grote moleculen (koolhydraten, vetten, eiwitten, etc.). Hiervoor is energie nodig die verkregen wordt uit bijvoorbeeld dissimilatie. Dus de opbouw van nieuwe stoffen (bijv. spieropbouw)

Dissimilatie = de afbraak van (grote) moleculen tot kleine moleculen. Hierbij komt energie vrij (anaeroob of aeroob). 

Dus de afbraak van stoffen om energie vrij te maken.

Assimilatie heeft te maken met de opbouw van het lichaam en wordt ook wel anabolisme genoemd. Veel stoffen uit voeding zoals koolhydraten, eiwitten en vetten zijn lichaamsvreemd. Dit betekent dat deze stoffen omgezet moeten worden in iets waar het lichaam iets mee kan. Het stofwisselingsproces assimilatie zorgt ervoor dat deze lichaamsvreemde stoffen omgezet worden in lichaamseigen brand- en bouwstoffen. De lichaamseigen stoffen die dan ontstaan dragen bij aan de opbouw van het lichaam.

Dissimilatie heeft te maken met de afbraak/ verbranding van stoffen en wordt ook wel katabolisme genoemd. Door middel van dit stofwisselingsproces wordt energie aan het lichaam geleverd. Dit gebeurt via cellen die, nadat ze via assimilatie brandstoffen hebben ontvangen, stoffen verbranden. Een deel van de energie die daarbij vrijkomt wordt gebruikt om het lichaam op temperatuur te houden. De energie die overblijft draagt zorg voor het in stand houden van allerlei lichaamsprocessen zoals de werking van de organen, hartslag of ademhaling.  

Als je je inspant en de dissimilatie (verbranding) is hoger dan de assimilatie (opbouw) val je af.  

Andersom geldt dit ook. Als je lichaam meer voedingsstoffen binnen krijgt (assimilatie) dan je verbrandt (dissimilatie) kom je aan

Kleine stof 

(weinig energie)

Grote stof 

(veel energie)

Assimilatie

Dissimilatie

Energie

Energie

Dissimilatie

Er zijn vier stelsels die samenwerken om stofwisseling mogelijk te maken:

- De spijsverteringsorganen

- De bloedsomlooporganen
- De ademhalingsorganen
- De uitscheidingsorganen

Wat weet jij van de stofwisseling?

Wat is stofwisseling?

1. Het omzetten van gassen in andere gassen
2. Het omzetten van stoffen in andere stoffen.
3. Het omzetten van gassen in andere stoffen
4. het omzetten van stoffen in andere gassen

Grondstofwisseling is:

1. Hoeveelheid energie voor je lichaam, in rust.
2. Hoeveelheid energie nodig voor activiteit.
3. Hoeveelheid energie die uit voedsel komt.
4. Hoeveelheid energie voor rust én activiteit.

Welke stelsels maken stofwisseling mogelijk?

1. Spijsverteringsstelsel en ademhalingsstelsel
2. Ademhalingsstelsel en bloedsomloop
3. Alle antwoorden zijn goed
4. Bloedsomloop en uitscheiding

Welke komt eerst? De stofwisseling of de spijsvertering?

1. Stofwisseling
2. Spijsvertering

Een levenskenmerk van een organisme is stofwisseling.
Wat hoort er niet bij stofwisseling?

1. ademhalen
2. voeden
3. uitscheiden
4. reageren op prikkels

ASSIMILATIE

DISSIMILATIE

OPBOUW

VERBRANDING

..

Spijsvertering

Wat is spijsvertering?

 Gaat om basis behoeften -> eten en drinken
 - Spijs = voedsel
 - Spijsvertering = voedsel vertering in het lichaam
 - Spijsverteringskanaal; Mond, keelholte, slokdarm, maag, dunne darm en dikke darm (dit zijn de spijsverteringsorganen)

Taken spijsverteringskanaal

- Opname van voedsel
- Mechanische verkleining en mening
- Chemische verwerking
- Vervoer door het spijsverteringskanaal
- Overdracht voedingsstoffen aan het bloed (resorptie)
- Uitscheiding

Functies 

spijsvertering

Functies spijsvertering

Spijsverteringskanaal

- Mond
- Keelholte
- Slokdarm
- Maag
- Darmen​

Spijsverteringsstelsel

​- Spijsverteringskanaal
- Lever
- Galblaas
- Alvleesklier​

Spijsverteringskanaal

Mondholte
Keelholte
Slokdarm
Maag
Dunne darm
Dikke darm
Endeldarm
Anus

Mondholte

- Gebit: hakt en vermaalt het voedsel 

- Speeksel: Amylase breekt koolhydraten af tot glucose.

- Tong: zorgt dat het goed kan mengen met het speeksel. Verplaatst het voedsel in de mond  en naar het keelgat. Bevat maakpapillen.

- Slikreflex = Automatische slikbeweging die

plaatsvindt wanneer de tong het voedsel

naar het achterste deel van de mondholte

verplaatst.

Keelholte

Ruimte achter de mondholte en neusholte. De keelholte gaat over in de slokdarm.

Huig sluit neusholte als er voedsel wordt doorgeslikt.

 

Slokdarm

Verbinding tussen keelholte en maag

- Achter de luchtpijp

- Geen enzymen

- Verplaatst het voedsel door een samentrekkende beweging = peristaltiek. 
- kringspieren zorgen voor de peristaltische bewegingen richting de maag. 

Maag

Links in de buik, vlak onder het middenrif

- Functies maag: 

1. Kneden en fijnmaken van voedselbrokken.
2. Doden van bacteriën.
3. Verder afbreken van eiwitten.

Enzymen: protease en lipase

- Tijdens het kneden van het voedsel wordt het gemengd met: Maagsap, doodt bacteriën en breekt het voedsel in nog kleinere stukken af. 

- Maagsap = Zoutzuur, enzymen (proteasen) en water.

- Via een gat, kringspier (maagportier), glijdt het naar de dunne darm. 

Dunne darm

Bestaat uit: twaalfvingerige darm, nuchtere darm en kronkeldarm

- Belangrijkste deel van spijsverteringsstelsel, 

   opname in bloed en lymfe

- Invloed op de bloedcirculatie en

   huidverkleuringen 

- Heeft invloed op de bloedcirculatie, het

   vochtgehalte en huidverkleuringen

Dikke darm

Bestaat uit: blinde darm, karteldarm en endeldarm

- Verzamelen van onverteerbare resten
- Onttrekken van vocht aan de spijsbrij

- Alles wat niet kon worden opgenomen in dunne darm, restjes.

- Onverteerde resten verzamelen en onttrekt vocht uit waardoor het indikt.

- Bestaat ook uit 3 onderdelen:

1. Blinde darm

2. Karteldarm

3. Endeldarm (verzamelt de ontlasting en via de anus verlaat het, het lichaam) bestaat uit 2 sluitspieren: Uitwendige sluitspier en inwendige sluitspier. 

Endeldarm / Anus

Functies:

- Verzamelen van ontlasting = feces
- Uitscheiden van ontlasting

Anus

Bestaat uit twee sluitspieren:

- Uitwendige willekeurige sluitspier (dwarsgestreept)
- Inwendige onwillekeurige sluitspier (glad)

Ondersteunende spijsverteringsorganen

Alvleesklier; alvleeskliersap en houd bloedsuiker in balans

Lever; gal, productie van eiwitten, opslag van energie en brandstof, verwerking en afvoeren afvalstoffen

Galblaas; Ondersteuning functie lever bij het verteren van vetten.

Controleert verdeling voedingsstoffen en energie.

Alvleesklier

ligging: achter de maag

productie: alvleeskliersap

Lever

ligging: rechtsboven in de buikholte

productie: gal

- Functies 

1. Productie van eiwitten

2. Productie en opslag van energie

 en brandstoffen

3. Verwerking en afvoer van afvalstoffen

4. Maakt gal aan

Galblaas

Ondersteuning functie lever bij het verteren van vetten.

Controleert verdeling voedingsstoffen en energie.

Wat weet je van de spijsvertering?

Wat is spijsvertering?

1. Het proces waarbij voedsel wordt afgebroken en opgenomen.
2. De opslag van voedsel in het lichaam.
3. Het transport van voedsel door het lichaam.
4. Het kauwen en slikken van voedsel.

Waar begint de spijsvertering?

1. Dunne darm
2. Mond
3. Maag
4. Endeldarm

Wat is de goede volgorde van de spijsvertering?

1. slokdarm, maag, dikke darm, dunne darm
2. mondholte, slokdarm, dunne darm, maag
3. mondholte, slokdarm, maag, dunne darm
4. dikke darm, dunne darm, maag, mondholte

Wat zijn spijsverteringsenzymen?

1. Hormonen die de spijsvertering reguleren.
2. Vitamines die helpen bij de spijsvertering.
3. Enzymen die voedsel afbreken voor opname.
4. Vetten die worden afgebroken in de darmen.

Welke stof breekt vetten af in de spijsvertering?

1. Amylase
2. Pepsine
3. Lipase
4. Protease

Welk spijsverteringsenzym helpt bij de vertering van zetmeel?

1. Trypsine
2. Lipase
3. Pepsine
4. Amylase

Welk spijsverteringsenzym helpt bij de vertering van eiwitten?

1. Amylase
2. Lipase
3. Protease
4. Pepsine

Wat doet de maag aan de spijsvertering ?

1. voedsel kneden en mengen met maagsap
2. niets
3. glucagon toevoegen
4. indikken voedsel

Wat is de functie van dit orgaan in de spijsvertering?

1. Gal verwijderen
2. Gal maken
3. Gal opslaan
4. Gal verteren

Welk orgaan speelt een belangrijke rol in de spijsvertering?

1. De milt, door de productie van rode bloedcellen.
2. De nieren, door het filteren van afvalstoffen.
3. De alvleesklier, door het produceren van spijsverteringssappen.
4. De lever, door het opslaan van voedingsstoffen.

Zet de onderdelen van de spijsvertering in de goed volgorde.

mond

slokdarm

maag

dunne darm

dikke darm

Keelholte

anus

Dit deel verbindt de mond met de slokdarm

Hierin wordt voedsel dat via de slokdarm uit de mond komt verder gekneed en fijn gemaakt

Dit deel is vele meters lang

Dit deel vervoert voedsel verder het spijsverteringskanaal in

Klieren in de wand vormen slijmstoffen en glijstoffen

Met dit deel kun je genieten van je eten

Keelholte

Maag

Dunne darm

Slokdarm

Dikke darm

Mondholte

Voedingsstoffen

Voedingsstoffen

 Koolhydraten

Eiwitten

Vetten

Water

Vitaminen

Mineralen

Voedingsstoffen

Brandstoffen (energie vrij maken):

- vetten en koolhydraten

Bouwstoffen (complexe moleculen bouwen):

- eiwitten en water

Hulpstoffen (bij  stofwisselingsprocessen):

- vitaminen en mineralen

Koolhydraten - Suikers

Bij de spijsvertering worden koolhydraten afgebroken tot glucose.

Verteerbare koolhydraten : zetmeel en suikers

Onverteerbare koolhydraten: voedingsvezels goed voor de darmwerking

Koolhydraten zijn koolstofverbindingen met meer dan één OH-groep (zuurstof en waterstof) per molecuul. 

Bij de spijsvertering worden koolhydraten afgebroken tot glucose, de eenvoudigste suiker die veel in de natuur voorkomt. 

Cosmetische producten met een verzachtende en zuiverende werking bevatten vaak koolhydraten. 

Koolhydraten

- Brandstof voor je lichaam

- Houdt bloedsuiker op peil

- Leveren energie 
- Goede werking darmen

Enzym amylase breekt koolhydraten af 

Zitten in brood, aardappels, pasta, rijst etc

Eiwitten -

Proteïnen

- Bouwstoffen voor mens en dier.
- Kunnen niet door de huid worden opgenomen, maar aminozuren, de kleinste deeltjes, wel. 
- Deze worden gebruikt in cosmetische producten.

Aminozuren

Crèmes en masker

Vermoeide en oudere huid

Stimuleren aanmaak nieuwe cellen

Eiwitten zijn grote, ingewikkelde moleculen waarin enkele honderden aminozuren aan elkaar zijn gekoppeld. Eiwitten zijn de bouwstoffen voor mens en dier en bevatten de vijf elementen koolstof, waterstof, zuurstof, stikstof en zwavel. In het lichaam vindt voortdurend vervanging van eiwitten plaats. Eiwitten kunnen niet door de huid worden opgenomen, maar aminozuren, de kleinste deeltjes, wel. Deze worden gebruikt in cosmetische producten die opbouw en herstel van de huid stimuleren.

Eiwitten zijn grote, ingewikkelde moleculen waarin enkele honderden aminozuren aan elkaar zijn gekoppeld. Eiwitten zijn de bouwstoffen voor mens en dier en bevatten de vijf elementen koolstof, waterstof, zuurstof, stikstof en zwavel. In het lichaam vindt voortdurend vervanging van eiwitten plaats. Eiwitten kunnen niet door de huid worden opgenomen, maar aminozuren, de kleinste deeltjes, wel. Deze worden gebruikt in cosmetische producten die opbouw en herstel van de huid stimuleren.

Eiwitten - Proteïne

Functie:  Zorgt voor groei / opbouw en ontwikkelingsprocessen in het lichaam

Risico: Een teveel aan eiwitten wordt opgeslagen als reservestof

Eiwitten zijn opgebouwd uit aminozuren. Aminozuren zijn kleine moleculaire deeltjes wat makkelijker wordt opgenomen door het lichaam

Soorten eiwitten

Dierlijke eiwitten: 

Vlees, zuivel, vis en ei

Plantaardige eiwitten: 

Sojabonen, peulvruchten, noten, groenten en fruit

Vetten

- levert energie en warmte in de kleinste cellen
- Isolatie
- In vet oplosbare vitamines - ADEKF

- Vetten hebben voordelen en nadelen voor de gezondheid van de mens

Vetten

- Onverzadigde vetten, goed voor je lichaam
- Verzadigde vetten, verhogen cholesterol en kunnen hart- en vaatziekte veroorzaken

- Vet wordt afgebroken door het enzym lipase 
- Vet wat niet verbrand wordt, wordt opgeslagen in onderhuids bindweefsel.

Water

Het lichaam bestaat voor 60% uit water

Functie: Water is nodig voor het uitvoeren van processen in het lichaam

- bouwstof voor cellen

- transportmiddel

- temperatuur regeling

Dranken, fruit en groente

Wat weet jij van voedingsstoffen?

Wat is de functie van koolhydraten?
2 antwoorden zijn goed :)

1. Vetten afbreken in het lichaam
2. Energie voorzien aan het lichaam
3. Bloeddruk verlagen
4. Ondersteunen van hersenfunctie

Welke producten bevatten veel koolhydraten?

1. 
2. 
3. 
4. 

glucose is een koolhydraat/suiker:

1. waar
2. niet waar
3. soms
4. hetzelfde als insuline

Wat is de hoofdfunctie van eiwitten?

1. warmte isolerend voor organen
2. energiebron
3. onderhuids bindweefsel werkt als stootkussen
4. opbouw en herstel van cellen en weefsels

Hoe heten de verbindingen waaruit eiwitten zijn opgebouwd?

1. Aminozuren
2. Suikerketens
3. Cholesterolen

Proteïnen

Lipiden

Sacchariden

Koolhydraten

Vetten

Eiwitten

Welk voedingsmiddel hoort waarbij?

koolhydraten

Eiwitten

Vetten

Amylase

Lipase

Protease

Pepsine

Koolhydraten

Eiwitten

Vetten

Eiwitten

Vetten

eiwitten

koolhydraten

vitaminen

mineralen

Hulpstof

brandstof

bescherming

bouwstof

brandstof

Vitaminen

Vitaminen

Hulpstoffen die helpen bij het voorkomen van ziektes.

Lichaam kan zelf geen vitamines maken.

Bij een te kort ontstaat een hypovitaminose.

Bij een te veel ontstaat een hypervitaminose.

Provitamine zijn stoffen waaruit het lichaam zelf sommige vitamine kan maken onder bepaalde omstandigheden.

Vitaminen

Zijn geïsoleerde (enkelvoudige) werkstoffen.

Dringen dieper in de huid.

Hebben elk een eigen werking.

- In vet oplosbaar: A-D-E-K

- In water oplosbaar: B-C-H

Vitamine A

Retinol

- Regulerend op de talgklier

- Anti-keratiniserend

- Reguleert en normaliseert de talgklier 

- Aanmaak schildklierhormoon

Komt voor in vette vis, gekleurde groente, melk en boter. 

Provitamine A = caroteen/ bèta caroteen

Vitamine D

Calciferol

- Beendervorming ( sterke botten )

- Vorming van tanden en kiezen

Komt voor in melkproducten en eieren

Wordt ook verkregen door zonlicht

Provitamine D = ergosterol

 

Vitamine E

Tocoferol

- Antioxidant (beschermt tegen huidveroudering)

- Stimuleert doorbloeding van de huid (dus betere zuurstofopname)
- Beschermt bloedvaten

Komt voor in plantaardige oliën, noten, eiren, zaden, groente en fruit

Vitamine E zit in plantaardige oliën (zonnebloemolie, sojaolie, olijfolie, koolzaadolie), margarine, graanproducten, noten (amandelen, pinda's, hazelnoten), eieren, zaden en pitten, fruit (mango, kiwi) en groente (boerenkool, broccoli, spinazie, asperges, bieten, rode paprika, tomaten en avocado's).

Vitamine K

- Bloedstolling

- Stelt de lever in staat het enzym protrombine te vormen

Komt voor in groente, eieren en lever

Dit vitamine word aangemaakt in de dikke darm door de colibacterie

Vitamine B

Thiamine

- Energie leverancier

In graan en peulvruchten, aardappels, melk, eieren, vis en vlees

Vitamines zijn beschermende stoffen als hoofdfunctie. Vitamine B is daarnaast ook een brandstof vanwege de energielevering 

vitamine C ascorbinezuur

- Weerstand

- Anti-oxidant tegen huidveroudering

- Opbouw van bindweefselvezels als collageen, elastine en tussenstof

- Bevordert wondgenezing

- Licht blekend

- Gunstig voor bloedvaten en bindweefsel

- Stimuleert vorming van rode bloedcellen

In aardappelen, groente en fruit

Vitamine B8

Biotine 

Voeger vitamine H 

- Houd huid, haar en nagels gezond

advies bij vollere wimpers en wenkbaruwen 

- Maakt energie vrij uit koolhydraten, eiwitten en vetten

In eieren, melk, sojaproducten, noten en pinda’s.

Wat weet jij van vitamines?

wat is de werking van vitamine A?

1. maakt de talgproductie normaal
2. versnelt de talgproductie
3. remt de talgproductie
4. doet niets

Welke vitamine zit in groente?

1. Vitamine A en C
2. Vitamine C en K
3. Vitamine A en D

Wat wordt beïnvloed door vitamine A?

1. beendervorming
2. bloedstolling
3. gezichtsvermogen

Welke vitamine zorgt voor een goede wondgenezing ?

1. Vit A
2. Vit B
3. Vit C

Wat wordt beïnvloed door vitamine C?

1. bloedstolling
2. collageenvorming
3. gezichtsvermogen

welke vitamine zorgt voor de aanmaak van collageen en heeft depigmenterende werking

1. VIT A
2. VIT B / panthenol
3. VIT C/ascorbinezuur
4. VIT D

Welk vitamine zorgt voor sterke botten?

1. Vitamine P
2. Vitamine D
3. Vitamine A
4. Vitamine K

Welke vitamine wordt gemaakt in de huid?

1. B
2. C
3. K
4. D

Welke vitamine stimuleert de huiddoorbloeding?

1. Vitamine B
2. Vitamine E
3. Vitamine K

Welke vitamine zit in groente?

1. Vitamine A, C, E en K
2. Vitamine B en D
3. Vitamine A, B en C

Welke vitamine is niet in vet oplosbaar?

1. A
2. B
3. D
4. E

Welke vitaminen zijn oplosbaar in water?

1. Vitamine A en D
2. Vitamine B en C
3. Vitamine E en K

Welk vitamine wordt aangemaakt in de dikke darm?

1. Vitamine A
2. Vitamine B
3. Vitamine P
4. Vitamine K

Wat wordt beïnvloedt door vitamine K?

1. bloedstolling
2. collageenvorming
3. gezichtsvermogen

Wateroplosbaar

Vetoplosbaar

Vitamine A

Vitamine B

Vitamine C

Vitamine D

Vitamine E

speelt een rol in de bloedstolling

Regulering van talgklieren

regulering weefselstofwisseling

goede doorbloeding

Vitamine A

Vitamine B

Vitamine E

Vitamine K

Mineralen

Voedingsstoffen die nodig zijn om het lichaam goed te laten functioneren.
- Kan het lichaam niet zelf aanmaken.
- Halen we uit onze voeding.

• Calcium
• Fluor
• Fosfor
• Jodium
• Kalium 
• Natrium 
• IJzer
• Zwavel

Mineralen

Stimuleren van stofwisselingsprocessen.

Mineralen dienen als bouwstoffen en worden niet aangemaakt door het lichaam zelf. Zonder mineralen zijn verschillende stofwisselingsprocessen niet mogelijk.

Calcium

Functie: 

Opbouw en stevigheid gebit

Opbouw van beenderen, skelet.

Komt voor in: 

Melkproducten

Groene groenten (in mindere mate)

Fluor

Functie:

Opbouw en bescherming tandglazuur.

Komt voor in:

Tabletjes, tandpasta, hele kleine hoeveelheden in water, hee en witvis (en vele anderen)

Fosfor

Functie:

Opbouw en stevigheid botten
Stofwisselingsprocessen

Zit in: melkproducten, vlees, vis, peulvruchten, volkoren producten, en eieren

Jodium

Functie:

Aanmaak en goede werking van het schildklierhormoon - Thyroxine

Komt voor in:

Zout, zee producten, brood, eieren, melkprocuten en water.

Kalium

Functie:

Bloeddruk, vochthuishouding en het samentrekken van de spieren. 

Komt voor in:

Aardappelen, noten, melk, bouillon, groenten en fruit. 

Natrium

Functie:

Vochthuishouding, trekt vocht aan

Bloeddruk samen met kalium.

Samenstrekken spieren

Bestanddeel bloedplasma

Zit in:

Wordt extra toegevoegd aan brood, kaas en vleeswaren (maar zit in heel veel voedingsmiddelen), keukenzout.

Zwavel

Functie:

Verhoorningsproces
Bestanddeel van aminozuren (eiwitten)

Zit in: Knoflook, eieren, ui, prei, brood en kaas

Ijzer

Functie:

Aanmaak Hemoglobine (rode bloedcel)

Komt voor in:

Vlees(waren), vis, groene bladgroenten, peulvruchten,  aardappelen en volkorenbrood. 

Werking mineralen

- Kalium en natrium: vochthuishouding
- Calcium en fosfor: beendervorming
- Fluor, calcium en fosfor: gebit
- Jodium: vorming schildklierhormoon
- Ijzer: vorming hemoglobine
- Zwavel: vorming van aminozuren 

- Koper: vorming pigment

Welke mineralen en vitaminen zijn nodig voor de botvorming?

1. Calcium en natrium
2. Calcium en vitamine D
3. Natrium en vitamine D

Energierijke stoffen

Bouwstoffen

Beschermende stoffen

suiker

zetmeel

vetten

eiwitten

mineralen

vitaminen

vetten

mineralen

water

Opdracht

Volgende les: Uitscheiding

Sympatisch zenuwstelsel is actief bij ACTIE

Werking: 

• Stimulerend/activerend ogen hart longen
• Behalve op de spijsvertering

• Bevordert dissimilatie 

• De prikkeloverdracht staat onder invloed van:

• Adrenaline
• Nor-adrenaline

Parasympathisch zenuwstelsel

Werking:

• Rustgevend/kalmerend
• Behalve op de spijsvertering

• Bevordert assimilatie

• De prikkeloverdracht staat onder invloed van acetylcholine