LJ1 5.7 Gehoorschade - LJ2 5.7 DNA-technieken

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo b
• Leerjaar 1

	Vak: Biologie Hoofdstuk: 5.7
1.	Lesopening
2.	Lesdoel + leergebiedoverstijgende doelen
3.	Arrangementen + Mini-check
4.	Instructie
5.	Begeleid inoefenen
6.	Zelfstandig werken
7.	Evaluatie

1. Lesopening

LJ 1: Pak je boek van biologie en open deze op blz  128

LJ 2: Lees de theorie van paragraaf 5.7 in stilte goed door op blz 162 t/m 165. Ben je klaar met lezen van de theorie, ga je de samenhang maken op blz. 154 - 158

Huiswerk controle

2. Lesdoel + leergebiedoverstijgende doelen LJ1

Aan het einde van de les:

- kun je beschrijven dat hard geluid kan leiden tot gehoorschade

Leergebiedoverstijgende doelen:

Plannen en organiseren

- Neem in je agenda op wat je de komende week moet leren

- Pas je planning aan (indien nodig) voor de andere helft van de week

3. Mini-check + arrangementen

Verdiept arrangement --> 8 of hoger: Jessica

Jij maakt zelfstandig opdracht 1 t/m 6 op blz 130 t/m 132.

De rest doet mee met de mini-check.

Bij welke afbeelding is er sprake van een hard geluid?

    1.            2.           3.           4.

1. Afbeelding 1
2. Afbeelding 2
3. Afbeelding 3
4. Afbeelding 4

Waar of niet waar?
Een constante piep in je oor is een teken van gehoorschade.

1. Waar
2. Niet waar

Vanaf welke decibelhoogte kan er gehoorschade optreden?

1. 50
2. 60
3. 70
4. 80

Waardoor kun je minder goed horen als de zintuigcellen in het oor beschadigd zijn?

Wie maakt wat? LJ1

Had je 3/4 vragen goed, dan ga je zelfstandig aan de slag. Je maakt opdracht 1 t/m 6 op blz 130 t/m 132.

De rest doet mee met de instructie. 

Geluiden

Geluiden zijn trillingen van de lucht. 

Een luidspreker brengt de lucht aan het trillen.

Bij sommige luidsprekers kun je dit zelfs zien en voelen!

Geluiden

Met je gehoorzintuig neem je geluiden waar. Geluiden zijn trillingen van de lucht. 

Snelle trilling = hoog geluid, langzame trilling = laag geluid.

Grote uitslag = hard geluid, kleine uitslag = zacht geluid

Volume

Een geluid dat steeds hoger wordt, kun je op een gegeven moment niet meer horen. 

Het volume (sterkte) van een geluid wordt uitgedrukt in decibel (dB). Geluiden vanaf 80dB kunnen leiden tot gehoorschade, als je deze lang of vaak hoort. 

Je hoort dan steeds slechter en kunt op een gegeven moment zelfs doof worden. 

Gehoorschade

Bij gehoorschade beschadigen de trilharen in het slakkenhuis. 

Deze haartjes zijn een onderdeel van je zintuigcellen. De haartjes vangen geluiden (trillingen) op, die de zintuigcellen omzetten in impulsen en doorgeven aan de hersenen. 

Gehoorschade

Gehoorschade -> uitgaan in een club of naar een concert.

!! -> Oordopjes zijn een groot risico!

De blootstellingsduur aan geluiden boven de 80dB is daardoor enorm toegenomen. Vanaf 2013 is een volumebegrenzer op muziekspelers verplicht. 

Gehoorschade voorkomen

Het probleem is dat je waarschijnlijk wel weet dat harde muziek niet goed is, maar de gevolgen merk je niet meteen. Gehoorschade bouwt langzaam op. 

Als je denkt dat je gehoorschade hebt, kun je een afspraak maken bij de huisarts.

Gehoorschade voorkomen

Om gehoorschade te voorkomen geldt: 

• Niet te hard 
• Niet te lang
• Indien nodig gehoorbescherming gebruiken, zoals dempende oordopjes

5. Begeleid inoefenen

Geen of 1 vraag goed bij de mini-check -->

Dan maken we samen opdracht 1.

6. Zelfstandig werken LJ1

Je maakt zelfstandig opdracht 1 t/m 6 op blz 130 t/m 132.

Ben je klaar?

Dan kijk je de opdrachten na.

Daarna ga je de test doen op de volgende dia. 

Test jouw eigen gehoor! Gebruik oortjes.

2. Lesdoel LJ2

Aan het einde van de les:

- Kun je enkele DNA-technieken in de biotechnologie beschrijven.

Leergebied overstijgende doelen:

Plannen en organiseren

- Neem in je agenda op wat je de komende week moet leren

- Pas je planning aan (indien nodig) voor de andere helft van de week

3. Mini-check + arrangementen

Verdiept arrangement --> 8 of hoger: Bregje

Jij maakt zelfstandig opdracht 1 t/m 5 op blz 166 t/m 168

De rest doet mee met de mini-check.

Wat is biotechnologie?

Noem een paar voorbeelden van biotechnologie

Wat betekent ' transgeen'?

1. Genen
2. Genetische modificatie
3. Eitwitten
4. Cellen

Wie maakt wat

Had je alle vragen van de mini-check goed, dan maak je de opdrachten zelfstandig.

Opdracht 1 t/m 5 op blz 166 t/m 168

De rest doet mee met de instructie. 

Genetische modificatie

Biotechnologie: verzamelnaam voor technieken waarbij organismen worden gebruikt om producten te maken voor de mens. 

-> bijvoorbeeld: gist voor brood te laten rijzen en bacteriën om yoghurt te maken. 

Recombinant-DNA-techneken: verzamelnaam voor alle technieken waarmee het DNA van organismen wordt veranderd. Het DNA kan dus afkomstig zijn van een ander soort organisme. 

Genetische modificatie: aanbrengen van gewenste erfelijke eigenschappen bij organismen. Een genetisch gemodificeerd organisme noem je een transgeen. 

Voorbeelden genetische modificatie

• Appelboom zonder schurft

Een gen van gerst is ingebracht want die beschermt tegen schimmels

• Stonewashed spijkerbroeken
  

Het enzym cellulase zorgt ervoor dat een spijkerbroek een bepaalde washing

krijgt. Dit enzym is gemaakt door genetische gemodificeerde bacteriën. 

• Aardappels zonder ziekte

Genen van bijen en motten zijn ingebracht, waardoor ze beschermd worden 

tegen aardappelziekte.

• Gouden rijst

Gouden rijst is een ras van rijst, waarin een gen van maïs is ingebouwd. Hierdoor wordt de stof

bètacaroteen aangemaakt. Dit wordt in je lichaam omgezet in vitamine A. 

CRISPR-CAS

Het gebruik van genen van andere soorten zal snel vervangen worden door CRISP-CAS. Hierbij worden wijzigingen aangebracht in bestaande genen van een organisme. Dit heet: gene-editing -> genaanpassing. 

In de gezondheidszorg wordt CRISP-CAS ingezet voor gentherapie. Er wordt gebruik gemaakt van gene-editingtechnieken om kapotte genen te repareren. 

Voorbeelden van gene-editing. 

DNA-Tests

DNA-testen zijn snel, goedkoop en nauwkeurig. Hierdoor worden deze testen steeds vaker gebruikt bij misdaadbestrijding. 

Ieder mens heeft zijn eigen, unieke DNA. Deze zitten in bijvoorbeeld huidschilfers, haren, sperma, bloedsporen. Op basis van het DNA dat hier in zit, kan bijvoorbeeld de dader worden ontdekt. 

5. Begeleid inoefenen

Geen of 1 vraag goed bij de mini-check -->

Dan maak je samen met de leerkracht opdracht 1

6. Zelfstandig werken

LJ1 - Je maakt zelfstandig opdracht 1 t/m 6 op blz 130 t/m 132.

LJ2 - Je maakt zelfstandig opdracht 1 t/m 5 op blz 166 t/m 168

Ben je klaar?

Dan kijk je de opdrachten na.

LJ1- Daarna ga je de test doen. Klaar? Dan ga je leren voor H5

LJ2- Daarna lees je de theorie van hoofdstuk 5 in stilte door. 

7. Evaluatie LJ1

Hoe ging de les?

Zijn er opdrachten waar je moeite mee had?

Heb je nog ergens vragen over? 

- kun je beschrijven dat hard geluid kan leiden tot gehoorschade?

7. Evaluatie LJ2

Hoe ging de les?

Zijn er opdrachten waar je moeite mee had?

Heb je nog ergens vragen over? 

- kun je enkele DNA-technieken in de biotechnologie beschrijven?

Huiswerk & Toetsen

Huiswerk LJ1: 

Donderdag 11 mei

5.7 opdracht 1 t/m 6

Huiswerk LJ2: 

Donderdag 11 mei

5.7 opdracht 1 t/m 5

Toetsen LJ1: 

Donderdag 25 mei

Toets hoofdstuk 5

Toetsen LJ2: 

Donderdag 25 mei

Toets hoofdstuk 5