In deze les zitten 29 slides, met interactieve quizzen, tekstslides en 1 video.
Lesduur is: 50 min
Onderdelen in deze les
De Middeleeuwen
De investituurstrijd
Slide 1 - Tekstslide
Onderwerpen:
Paus
Keizer
Strijd
Planning
Begrippen:
Investituurstrijd
Geëxcommuniceerd
Concordaat van Worms
Pre-test
Leerdoelen
Uitleg
Zelfstandig werken
Slide 2 - Tekstslide
Leerdoelen
Je kunt uitleggen wat de begrippen 'investituurstrijd, tweezwaardenleer, geestelijke- en wereldlijke macht betekenen.
Je kunt uitleggen dat de bisschop zowel geestelijke als wereldlijke macht had.
Je kunt uitleggen dat de investituurstrijd niet alleen een religieus maar vooral een politiek conflict was.
Slide 3 - Tekstslide
Pre-test
Slide 4 - Tekstslide
Vraag 1
Wat is een gilde?
Slide 5 - Tekstslide
2. Wat is op deze kaart zichtbaar?
A
Eigendommen van Karel de Grote rond 800
B
Handelsnetwerk 'de Hanze'
C
Handelsnetwerk van Venetië en Genua
D
Steden onder leiding van de Noormannen rond 1100
Slide 6 - Quizvraag
3. Wat is een ambachtslieden?
A
Inwoners van de middeleeuwse stad Hendrik-Ido-Ambacht
B
Mannen die in een klooster werken
C
Mensen die iets met de handen en eenvoudig gereedschap maken
D
Mensen die productieoverschotten op markten verhandelen
Slide 7 - Quizvraag
Vraag 4
Waarom wilden dorpen graag jaarmarkten houden?
Slide 8 - Tekstslide
Vraag 5
Welke bevolkingsgroep is vóór de invoering van het stadsrecht het meest ontevreden over de gang van zaken binnen een domein?
Slide 9 - Tekstslide
Vraag 6
Wat is het effect van de pest op een stad?
Slide 10 - Tekstslide
Privilege
Domein
Schout
Stadsrecht
Land van de heer
Plaatsvervanger van de heer
Slide 11 - Sleepvraag
De 'tweezwaardenleer'
Volgens de tweezwaardenleer was de wereld verdeeld in de wereldlijke en de geestelijke macht.
Wereldlijke macht: De koning of keizer, hij gaat over zaken als landsbestuur en rechtspraak.
Geestelijke macht: over alle geloofszaken en het hoofd hiervan is de paus.
Slide 12 - Tekstslide
Paus kroont Karel tot keizer, geeft zegen
Karel beschermt de paus
Slide 13 - Tekstslide
Wie heeft de hoogste macht?
Keizer Hendrik IV Paus Gregorius VII
Slide 14 - Tekstslide
Heilige Roomse Rijk rond 1075
- Keizer Hendrik IV
- Hertogdommen & graafschappen
- Nog geen centraal bestuurde staat
Slide 15 - Tekstslide
Wat was ook al weer een nadeel van het leenstelsel?
Slide 16 - Open vraag
Volgens de tweezwaardenleer was de wereld verdeeld in een geestelijke en ... macht
A
goddelijke
B
politieke
C
wereldlijke
D
keizerlijke
Slide 17 - Quizvraag
Investituur
Investituur betekent het bekleden, ofwel het aanstellen van bisschoppen.
De kerk en staat werkten in de vroege middeleeuwen vaak samen.
In de late middeleeuwen staan de kerk en staat juist veel tegenover elkaar.
Slide 18 - Tekstslide
De investituurstrijd
Keizer Hendrik IV van het Heilige Roomse Rijk kwam in de 11e eeuw in conflict met paus Gregorius VII.
Conflict over wie bisschoppen mocht benoemen.
Conflict over wie de meeste macht heeft
Slide 19 - Tekstslide
De investituurstrijd
Investituurstrijd: machtsstrijd tussen de paus en de keizer van het Heilige Roomse rijk (Duits keizerrijk), over wie bisschoppen mocht benoemen
Slide 20 - Tekstslide
De investituurstrijd
Keizer Hendrik IV stelde al lange tijd bisschoppen aan als leenman. Dat deed hij om zijn eigen macht te behouden.
Bisschoppen als leenman omdat zij, anders dan de adel, geen kinderen kregen
De heerschappij over het grondgebied dus niet erfelijk kon worden opgedeeld.
Hierdoor kon de Duitse keizer bij de sterfte van een heerser altijd zelf een nieuwe loyale geestelijke op zijn plaats zetten.
Slide 21 - Tekstslide
'Excommunicatie'
Zowel de keizer als de paus benoemde zelf bisschoppen. De paus excommuniceerde hierop de keizer. Excommuniceren: iemand uitsluiten uit de kerkgemeenschap.
Gevolgen:
bisschoppen en vorsten erkennen Hendrik nu niet langer als koning en keizer -> Hendrik verliest veel macht én kan niet meer naar de hemel...
Slide 22 - Tekstslide
De 'gang naar Canossa'
Hendrik zag zich genoodzaakt om de paus te vragen om de excommunicatie ongedaan te maken.
Hendrik ging op weg naar de paus.
Zat drie dagen te wachten (in de kou..?)
Hendrik werd vergeven
Slide 23 - Tekstslide
Worms, 1122...
De Investituurstrijd kwam 'officieel' ten einde in 1122 met het "Concordaat van Worms".
In dit verdrag stond:
De paus benoemt de bisschoppen
De keizer bepaalt of bisschoppen wereldlijke macht kregen. Machtsstrijd echter nog niet echt voorbij..
Slide 24 - Tekstslide
Slide 25 - Video
Waarom wilden koningen in de late middeleeuwen bisschoppen benoemen als leenman?
Slide 26 - Open vraag
Leg in je eigen woorden uit: wat is de Investituurstrijd?
Slide 27 - Open vraag
Waarom moet Hendrik IV in Canossa vergeving vragen bij de paus?