Investituurstrijd

De Middeleeuwen
De investituurstrijd 
1 / 29
volgende
Slide 1: Tekstslide
GeschiedenisMiddelbare schoolvmbo t, mavo, havo, vwoLeerjaar 1

In deze les zitten 29 slides, met interactieve quizzen, tekstslides en 1 video.

time-iconLesduur is: 50 min

Onderdelen in deze les

De Middeleeuwen
De investituurstrijd 

Slide 1 - Tekstslide

     Onderwerpen:

  • Paus 
  • Keizer 
  • Strijd
Planning
Begrippen: 

  • Investituurstrijd 
  • Geëxcommuniceerd
  • Concordaat van Worms
  • Pre-test
  • Leerdoelen
  • Uitleg 
  • Zelfstandig werken

Slide 2 - Tekstslide

Leerdoelen
  • Je kunt uitleggen wat de begrippen 'investituurstrijd, tweezwaardenleer, geestelijke- en wereldlijke macht betekenen.  
  • Je kunt uitleggen dat de bisschop zowel geestelijke als wereldlijke macht had.  
  • Je kunt uitleggen dat de investituurstrijd niet alleen een religieus maar vooral een politiek conflict was.  

Slide 3 - Tekstslide

Pre-test

Slide 4 - Tekstslide

Vraag 1
Wat is een gilde? 

Slide 5 - Tekstslide

2. Wat is op deze kaart zichtbaar?
A
Eigendommen van Karel de Grote rond 800
B
Handelsnetwerk 'de Hanze'
C
Handelsnetwerk van Venetië en Genua
D
Steden onder leiding van de Noormannen rond 1100

Slide 6 - Quizvraag

3. Wat is een ambachtslieden?
A
Inwoners van de middeleeuwse stad Hendrik-Ido-Ambacht
B
Mannen die in een klooster werken
C
Mensen die iets met de handen en eenvoudig gereedschap maken
D
Mensen die productieoverschotten op markten verhandelen

Slide 7 - Quizvraag

Vraag 4
Waarom wilden dorpen graag jaarmarkten houden?  

Slide 8 - Tekstslide

Vraag 5

Welke bevolkingsgroep is vóór de invoering van het stadsrecht het meest ontevreden over de gang van zaken binnen een domein?

Slide 9 - Tekstslide

Vraag 6

Wat is het effect van de pest op een stad?

Slide 10 - Tekstslide

Privilege 
Domein
Schout 
Stadsrecht
Land van de heer
Plaatsvervanger van de heer 

Slide 11 - Sleepvraag

De 'tweezwaardenleer'
Volgens de tweezwaardenleer was de wereld verdeeld in de wereldlijke en de geestelijke macht.
  • Wereldlijke macht: De koning of keizer, hij gaat over zaken als landsbestuur en rechtspraak.
  • Geestelijke macht: over alle geloofszaken en het hoofd hiervan is de paus. 

Slide 12 - Tekstslide

Paus kroont Karel tot keizer, geeft zegen 
Karel beschermt de paus

Slide 13 - Tekstslide

Wie heeft de hoogste macht?





Keizer Hendrik IV                                         Paus Gregorius VII  

Slide 14 - Tekstslide

Heilige Roomse Rijk rond 1075

- Keizer Hendrik IV

- Hertogdommen & graafschappen

- Nog geen centraal bestuurde staat

Slide 15 - Tekstslide

Wat was ook al weer een nadeel van het leenstelsel?

Slide 16 - Open vraag

Volgens de tweezwaardenleer was de wereld verdeeld in een geestelijke en ... macht
A
goddelijke
B
politieke
C
wereldlijke
D
keizerlijke

Slide 17 - Quizvraag

Investituur
Investituur betekent het bekleden, ofwel het aanstellen van bisschoppen.
  • De kerk en staat werkten in de vroege middeleeuwen vaak samen.
  • In de late middeleeuwen staan de kerk en staat juist veel tegenover elkaar. 

Slide 18 - Tekstslide

De investituurstrijd

Keizer Hendrik IV van het Heilige Roomse Rijk kwam in de 11e eeuw in conflict met paus Gregorius VII.

  • Conflict over wie bisschoppen mocht benoemen.
  • Conflict over wie de meeste macht heeft



Slide 19 - Tekstslide

De investituurstrijd

Investituurstrijd: machtsstrijd tussen de paus en de keizer van het Heilige Roomse rijk (Duits keizerrijk), over wie bisschoppen mocht benoemen

Slide 20 - Tekstslide

De investituurstrijd

Keizer Hendrik IV stelde al lange tijd bisschoppen aan als leenman. Dat deed hij om zijn eigen macht te behouden. 
  1. Bisschoppen als leenman omdat zij, anders dan de adel, geen kinderen kregen 
  2. De heerschappij over het grondgebied dus niet erfelijk kon worden opgedeeld. 
  3. Hierdoor kon de Duitse keizer bij de sterfte van een heerser altijd zelf een nieuwe loyale geestelijke op zijn plaats zetten. 

Slide 21 - Tekstslide

'Excommunicatie'
Zowel de keizer als de paus benoemde zelf bisschoppen. De paus excommuniceerde hierop de keizer. Excommuniceren: iemand uitsluiten uit de kerkgemeenschap.

Gevolgen: 
  • bisschoppen en vorsten erkennen Hendrik nu niet langer als koning en keizer -> Hendrik verliest veel macht én kan niet meer naar de hemel...

Slide 22 - Tekstslide

De 'gang naar Canossa'
Hendrik zag zich genoodzaakt om de paus te vragen om de excommunicatie ongedaan te maken.

  • Hendrik ging op weg naar de paus.
  • Zat drie dagen te wachten (in de kou..?)
  • Hendrik werd vergeven

Slide 23 - Tekstslide

Worms, 1122...
De Investituurstrijd kwam 'officieel' ten einde in 1122 met het "Concordaat van Worms".

In dit verdrag stond:
  • De paus benoemt de bisschoppen
  • De keizer bepaalt of bisschoppen wereldlijke macht kregen. Machtsstrijd echter nog niet echt voorbij..

Slide 24 - Tekstslide

Slide 25 - Video

Waarom wilden koningen in de late middeleeuwen bisschoppen benoemen als leenman?

Slide 26 - Open vraag

Leg in je eigen woorden uit: wat is de Investituurstrijd?

Slide 27 - Open vraag

Waarom moet Hendrik IV in Canossa vergeving vragen bij de paus?

Slide 28 - Open vraag

Zelfstandig werken
  • Maken opdracht: 1 t/m 5 

Slide 29 - Tekstslide