Thema 11 B4 Het bloedvatenstelsel

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Thema 11

Transport

B4

De bloedvaten

Lesprogramma

• Herhalingsvragen B3 + Leerdoelen B4 (1 minuut)
• Uitleg deel 1 B4 'Drie typen bloedvaten + naamgeving' (10 minuten)
• Zelfstandig opdracht 34  t/m 36 maken (max. 5 minuten)
• Uitleg deel 2 B2 'Bloeddruk en stroomsnelheid' (10 minuten)
• Zelfstandig opdracht 37 t/m 43 maken (max. 15 minuten)
• Oefen de Flitskaarten en maak Test Jezelf als laatste (5 minuten)

• Lesafsluiter B4 (5 minuten)

Eerder klaar? 

• Neem context Leefwereld 'Heel koude vingers' en maak de bijbehorende 

    opdracht 32 en 33

De linkerkamer wordt aangegeven met het cijfer ...

1. 3
2. 4
3. 7
4. 8

Welke twee bloedvaten zijn beide een holle ader?

1. 1 en 2
2. 1 en 6
3. 1 en 9

Philomeen zegt dat hartonderdeel 4 het bloed naar de longslagader pompt.

Heeft Philomeen gelijk?

1. ja
2. nee

halvemaanvormige kleppen

kransslagader

hartkleppen

wand van de aorta 

wand van de longslagader

Welk bloedvat wordt aangegeven met nummer 3?

1. aorta
2. de holle ader
3. longader
4. longslagader

Naomi zegt dat het bloed vanuit nummer 4 naar de linkerboezem gaat.

Heeft Naomi gelijk?

1. ja
2. nee

Welk bloedvat wordt aangegeven met nummer 5

1. aorta
2. holle ader
3. longader
4. longslagader

Leerdoelen B4

11.4.1 Je kunt de kenmerken en functies van slagaders, haarvaten en aders beschrijven.

11.4.2 Je kunt de delen van het bloedvatenstelsel noemen en daarin zuurstofgehalte, glucosegehalte en stroomrichting van het bloed aangeven.

11.4.3 Je kunt het verloop van de bloeddruk in de bloedvaten beschrijven.

Bloedvaten

In je lichaam komen drie typen bloedvaten voor: slagaders, aders en haarvaten. 

We volgen de weg van het bloed vanaf je hart en starten bij de slagaders.

Slagaders (1)

• Het hart pompt het bloed in de slagaders (longslagaders en aorta), naar de organen toe. 

• De hartkamers pompen het bloed met kracht weg, daarom is de bloeddruk in slagaders hoog. 

• De slagaders zetten eventjes uit, dit kun je voelen aan de polsslag.

Slagaders (2)

• De meeste slagaders liggen diep in het lichaam, zodat ze niet zo gauw beschadigd kunnen raken. 

• De wand van slagaders is dik, stevig en elastisch. 

• Ze hebben geen kleppen, behalve de halvemaanvormige kleppen aan het begin van de longslagader en aorta.
• In organen vertakken slagaders zich in steeds kleiner wordende slagadertjes, hierbij wordt de wand steeds dunner. 

Haarvaten (1)

• Wanneer de wand één cellaag dik is, noem je het een haarvat. Haarvaten vormen in een orgaan een haarvatennet.
• Haarvaten hebben een lage bloeddruk, 
• Door de dunne wand kunnen voedings-stoffen en zuurstof naar de cellen. Koolstofdioxide en andere afvalstoffen neemt een haarvat weer mee.

Haarvaten (2)

Rechts in de cirkel (5) een slagadertje (6), een adertje (4) en een haarvatennet (3). Links een doorsnede van een haarvat (7), 1 is een cel, 2 de celkern. 

Aders (1)

• De haarvaten komen samen in grote bloedvaten: de aders
• Door de aders stroomt bloed van de organen weg, terug naar het hart (longader, bovenste onderste holle ader)
• De wanden zijn dunner en minder elastisch en er is geen hartslag merkbaar
• Ze liggen meestal minder diep in je lichaam

Aders (2)

Veel aders hebben kleppen, vooral die in je armen en benen. 

Hierdoor kan het bloed maar één kant op (zie de afbeelding hiernaast).

Het bloed in je benen kan bijvoorbeeld niet meer naar beneden, maar moet naar je hart terug! 

De spieren in je armen en benen en de omliggende slagaders helpen de aders leeg te drukken.

Bloedvaten (binas 84C2)

Bloedvatenstelsel

• BiNaS 84A
• De naam van het orgaan waar ze bloed naartoe, doorheen of vanaf voeren.
• Enkele uitzonderingen: aorta, bovenste en onderste holle ader

Poortader (1)

De laatste uitzondering is de poortader. Door de poortader stroomt bloed van de dunne darm naar de lever. Het bloed is zuurstofarm maar rijk aan voedingsstoffen die in je dunne darm opgenomen zijn.

De lever slaat een deel van die voedingsstoffen tijdelijk op.

Poortader (2)

De lever krijgt zelf zuurstofrijk bloed van de leverslagader, zie het rode bloedvat wat links onderin de lever binnenkomt.

Het bloed stroomt via de leverader weg uit de lever, komt dan in de onderste holle ader terecht en dan in de rechterboezem van het hart.

Maak opdracht 34 t/m 36

Bloeddruk en stroom-snelheid (84E1)

• De bloeddruk neemt verder af tijdens het stromen van het bloed door de slagaders via de haarvaten naar de aders. 

• Verband stroomsnelheid bloed en totale diameter bij de verschillende typen bloedvaten is omgekeerd evenredig

• Dus de stroomsnelheid bloed is het laagst in haarvaten maar de totale diameter van dit type is het hoogst.

Variatie in bloeddruk en stroomsnelheid

Variatie in bloeddruk en stroomsnelheid

Regeling van de bloedstroom

Hartinfarct

• Slagaderverkalking ontstaat door afzetting LDL-cholesterol tegen beschadigingen van binnenwand bloedvaten
• Vaatwand wordt dikker en er wordt kalk in de verdikking afgezet
• Elasticiteit vaatwand wordt minder en vaten vernauwen
• Vertakking(en) kransslagader verstopt, dan krijgt deel van hartspier geen zuurstof en voedingsstoffen meer en dit deel sterft af

Bloeddruk (1)

• De druk die het bloed uitoefent op de wand van de bloedvaten. 
• Veroorzaakt door samentrekken van de hartkamers  
• Halvemaanvormige kleppen open
• Hoge bloeddruk opgevangen doordat de wand van de elastische slagaders uitzet
• De maximale druk is de bovendruk, de minimale druk tijdens de hartpauze is de onderdruk

Bloeddrukmeting

Om de boeddruk te meten, wordt een manchet om de bovenarm gedaan die opgepomt wordt waardoor de armslagader wordt dichtgedrukt en er geen vaatgeruis te horen is. 

Wanneer je wat lucht uit de manchet laat lopen en er vaatgeruis te horen is, is de druk in de manchet gelijk aan de bovendruk. 

Wanneer er geen vaatgeruis meer te horen is, is de druk in de manchet gelijk aan de onderdruk. 

Uitvoeren bloeddrukmeting

Wie wil?

Huiswerk

• Maak opdracht 37 t/m 43

• Oefen de Flitskaarten en controleer de leerdoelen 

van B4 met de Test Jezelf

Klaar?

• Neem de Context 'Heel koude vingers' door en 

maak opdracht 44

Lesafsluiter B4

11.4.1 Je kunt de kenmerken en functies van slagaders, haarvaten en aders beschrijven.

11.4.2 Je kunt de delen van het bloedvatenstelsel noemen en daarin zuurstofgehalte, glucosegehalte en stroomrichting van het bloed aangeven.

11.4.3 Je kunt het verloop van de bloeddruk in de bloedvaten beschrijven.

https:

Wat was je score?

https:

Wat was je score?

https:

Wat was je score?

https:

Wat was je score?