7/1 H3 lezen betogende tekst, argument, kritisch lezen, oorzaak-gevolg

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

H3

Lezen

3.3  blz. 170-181

Planning

• Lesdoel
• Korte activiteit
• Instructie


• Werken  
• Exitticket


• Afsluiten (reflectie en feedback)

Lesdoel:

Aan het einde van deze les:

• kun je benoemen wat een betogende tekst is en deze herkennen;
• kun je benoemen wat een argument is en deze herkennen;
• kun je de leesstrategie kritisch lezen toepassen;
• kun je het tekstverband oorzaak en gevolg herkennen.
• 
  

Blauw = kennen = kennis = leren

Oranje = kunnen = met de kennis de vaardigheid oefenen

Spelen met woordsoorten: 

Je hoort straks een liedje.

1. Doe je schrift open en pak een pen.

2. Kies twee leuke zinnen uit het liedje en schrijf die op twee zinnen op in je schrift.

3. Benoem in je schrift de PV en het volledige naamwoordelijk gezegde (werkwoordelijk deel en naamwoordelijk deel)..

4 Noteer het na het liedje in de dia die dan komt.

4. Iedereen doet  mee en maakt de opdracht voor zichzelf en dus niet samen!

Voorbeeld van een zin. Zo noteer je het:

Dit is een liedje en dat gaat je irriteren.

PV= is

NG:

wwd = is 

nwd = een liedje

Spotify (Engelengezang)

https://open.spotify.com/track/0DL5ZiYdN0I4xpJ1yJfvC4?si=65110dcbb00540ed

Noteer 2 zinnen. Benoem de PV en het WG.

Noteer 2 zinnen. Wat is de PV en het NG (WWD en NWD)?

Songtekst van Engelengezang - Snollebollekes

Hoem pa pa di da di dum pa di de

Hoem pa pa di da di dum pa di de

Ik was laatst in de stad

In 't zuiden van het land

Ik hoorde in een kroeg

Engelengezang

En oh het was zo mooi

Oh het was zo spang

Dit hoorde ik nog nooit

Dit engelengezang

Hoem pa pa di da di dum pa di de

Hoem pa pa di da di dum pa di de oeh ja

Hoem pa pa di da di dum pa di de

Hoem pa pa di da di dum pa di de

Hoem pa pa di da di dum pa di de

Hoem pa pa di da di dum pa di de

Papa ziet meer pups dan een hondenkennel

Giet batra in cups jonko krommer dan een

Hengel

Sap

Vers van de tap ey je snapt wat ik bedoel

Stond buit n in het zuiden zachte G net Gers Pardoel

Trappin' like a full secured backend controlly

Ik wil m'n wijn rood net een colbert van Snollie

Designer op m'n leier avec de chanson

Stone Island heupflacon ja vanavond gaan we dom ey

Songtekst van Engelengezang - Snollebollekes

Ik was laatst in de stad

In 't zuiden van het land

Ik hoorde in een kroeg

Engelengezang

En oh het was zo mooi

Oh het was zo spang

Dit hoorde ik nog nooit

Dit engelengezang

Hoem pa pa di da di dum pa di de

Hoem pa pa di da di dum pa di de

Hoem pa pa di da di dum pa di de

Hoem pa pa di da di dum pa di de

Zo mooi zo mooi zo mooi zo mooi

Mijn god wat drink ik nu nog een

Vodka jus

Zo mooi zo mooi zo mooi zo mooi

Lekker lekker lekker yi haa

Ga dom all day met m'n partycomité

Na een fles Bombay zing ik net als Ron D

Kom niet voor een kop thee maar een shot Grey

Fissa abonnee op een sudder net hachee

Roll de dice heet Yahtzee keek net

Neem een shotje artistiek noem het atelier

Gooi die benen los never skip legday

Songtekst van Engelengezang - Snollebollekes

Oh man dit engelengezang verdient Airplay

Ik was laatst in de stad

In 't zuiden van het land

Ik hoorde in een kroeg

Engelengezang

En oh het was zo mooi

Oh het was zo spang

Dit hoorde ik nog nooit

Dit engelengezang

Oh zo mooi

Het is zo veel gekke zooi

Volkomen van de leg

Ge denkt dit is een droom

Maar dit is echt

Hoem pa pa di da di dum pa di de

Hoem pa pa di da di dum pa di de

Hoem pa pa di da di dum pa di de

Hoem pa pa di da di dum pa di de

Zo mooi zo mooi zo mooi zo mooi

Hoem pa pa di da di dum pa di de

Zo mooi zo mooi zo mooi zo mooi

Hoem pa pa di da di dum pa di de

In stilte lezen uit het door jouw gekozen boek op niveau.

H1 en H2

Maak eventueel aantekeningen

Wat doe je als je verkennend leest?

1. Bekijk de titel, tussenkopjes en afbeeldingen. Lees de eerste en laatste alinea van de tekst.
2. Lees de eerste en laatste zinnen van alle alinea's
3. Lees de tekst helemaal
4. Lees het stukje dat je nodig hebt tussenkopjes, opsommingstekens of anders gedrukte woorden

Verkennend lezen 

Verkennend lezen van een tekst

• Lees de titel en de eerste en de laatste alinea.

• Lees tussenkopjes en vetgedrukte woorden.

• Bekijk eventuele afbeeldingen.

• Lees de bronvermelding onder de tekst.

Daarbij stel je jezelf vragen als:

• Wat is waarschijnlijk het onderwerp?

• Wat voor soort tekst is het?

• Met welk doel is de tekst geschreven?

• Hoe is de tekst opgebouwd? Is er een duidelijke inleiding of slot?

• Wat is de bron van de tekst en wie is de schrijver?

Bij nauwkeurig lezen

1. Maakt het nog niet uit of je de tekst begrijpt.
2. Probeer je de tekst zo goed mogelijk te begrijpen.
3. Lees je zo snel mogelijk.
4. Moet je altijd hardop lezen.

Nauwkeurig lezen

Nauwkeurig lezen van een tekst

• Lees de tekst aandachtig, zin voor zin.

• Let op de informatie die inleiding en slot geven.

• Vraag je af wat het belangrijkste is wat over het onderwerp wordt gezegd.

• Stel de betekenis vast van belangrijke moeilijke woorden.

• Kijk wat het verband is tussen tekstdelen.

zoeken en studerend lezen

Zoekend lezen

In een tekst zoeken naar het antwoord op een vraag.

Studerend lezen

Een tekst lezen om de informatie te onthouden.

Moeilijkewoordenwijzer

Gebruik dit stappenplan als je een onbekend (moeilijk) woord tegenkomt in een tekst:

1 Vraag je eerst af of het woord belangrijk is. Misschien begrijp je de tekst ook wel zonder dat je de

betekenis weet.

2 Is het woord wél belangrijk, kijk dan of je de betekenis kunt afleiden uit de context.

• Kijk of de schrijver een omschrijving geeft, of een voorbeeld, of een synoniem dat je wél kent.

• Kijk of in de context informatie staat die een aanwijzing geeft over de betekenis.

3 Pas als dit niets oplevert, zoek je het woord op in een woordenboek of vraag je de betekenis aan iemand in je omgeving.

Amuseren

Activeren

Overtuigen

je vermaken

Proberen iemand iets te laten doen of juist niet

Tekstdoel, tekstsoort, tekstvorm

Wat is de opbouw van een tekst?

1. Inleiding en kern
2. Inleiding, kern en slot
3. Kern en slot
4. Inleiding en slot

Opbouw van een tekst

In een goedgeschreven tekst staat de informatie in een logische volgorde: de tekstopbouw.

Twee manieren om een tekst op te bouwen komen vaak voor:

• een driedeling: inleiding – kern – slot;

• een tweedeling: inleiding – kern.

Als de laatste alinea van een tekst nog nieuwe informatie toevoegt aan het onderwerp, hoort die bij de kern.

Als de laatste alinea de tekst afrondt, bijvoorbeeld in de vorm van een samenvatting of conclusie, dan is er sprake van een slot.

Functies van de inleiding:
Wat is een functie van de inleiding?

1. Conclusie geven
2. Centrale vraag stellen
3. Waarschuwing geven
4. mening van de schrijver te geven

Opbouw van een tekst

Elke inleiding is allereerst bedoeld om aandacht te trekken. De inleiding moet ervoor zorgen dat de lezer ook de rest van de tekst gaat lezen.

Een inleiding kan ook nog andere functies hebben:

• het onderwerp noemen of beschrijven;

• de aanleiding noemen. De schrijver geeft aan waarom hij de tekst heeft geschreven;

• de centrale vraag stellen. De schrijver beantwoordt deze vraag later in de tekst;

• de mening van de schrijver geven. In de rest van de tekst ondersteunt de schrijver zijn mening met argumenten;

• een samenvatting van de inhoud geven. In de rest van de tekst geeft de schrijver meer bijzonderheden (een nieuwsbericht is zo opgebouwd).

Functies van het slot.
Wat is een functie van het slot?

1. de centrale vraag stellen
2. Een advies geven
3. Een samenvatting geven.
4. enkele personen introduceren.

Opbouw van een tekst

Functies van het slot

Een slot kan verschillende functies hebben:

• een conclusie geven. Je herkent een conclusie vaak aan signaalwoorden als: dus, daarom, dan ook;

• een samenvatting geven van het belangrijkste uit de tekst. Je herkent een samenvatting vaak aan signaalwoorden als: kortom, samenvattend;

• een advies geven. Je herkent een advies bijvoorbeeld aan zinnetjes als: het is raadzaam, het is beter, het is aan te raden.

Functies tekstdelen - kort

Inleiding: de schrijver noemt het onderwerp van de tekst en wil de lezer nieuwsgierig maken.

 Dit kan op veel manieren, bijvoorbeeld:

• een gebeurtenis beschrijven;

• een mening over het onderwerp geven;

• een vraag over het onderwerp stellen.

Kern: het grootste deel van de tekst met de meeste informatie over het onderwerp. 

Gaat per alinea in op een deelonderwerp van het onderwerp. Tekstverbanden om het een lopende tekst te maken!

Slot:  meestal de laatste alinea, 

bijvoorbeeld:

• het belangrijkste wordt kort herhaald 

• er wordt naar de toekomst wordt gekeken

• de vraag uit de inleiding wordt beantwoorden

Vaak hebben ze een vaste structuur!

Welk tekstverband geeft het signaalwoord aan?

Sleep de signaalwoorden naar het goed tekstverband.

opsommend

tegenstellend

redengevend

concluderend

echter

maar

ook

namelijk

daarnaast

want

al met al

dus

Tekstverband - signaalwoord

Tekstverband = het verband van een tekst

--> hoe de woorden, zinnen of alinea's met elkaar verbonden zijn.

Daar gebruiken we signaalwoorden voor.

Signaalwoorden = een woord dat een signaal (een teken) geeft dat er iets in een alinea gaat gebeuren. Er komt bijvoorbeeld een tegenstelling aan.

--> het woord laat met een signaal laat zien of er bijvoorbeeld

een uitleg of voorbeeld volgt, die dus aansluit bij het woord.de zin of de alinea daarvoor.

Elk tekstverband heeft dus bijbehorende signaalwoorden. 

LET OP: sommige signaalwoorden (of woorden die er op lijken) kunnen ook bij andere tekstverbanden horen!

Hoe pak je het aan?

Kennen = kennis = leerwerk (je moet het echt uit je hoofd kennen, bijvoorbeeld door flitskaartjes te maken): tekstverbanden en de bijbehorende signaalwoorden

Kunnen = oefenen van wat je geleerd hebt

- toepassing = een tekstverband kunnen herkennen tussen woorden, in zinnen en tussen alinea's

- toepassen = aan signaalwoorden kunnen zien bij welk tekstverband ze horen

- inzicht = zelf een tekstband kunnen aanbrengen door signaalwoorden te gebruiken tussen woorden, in zinnen en tussen alinea's

Tekstverbanden/signaalwoorden

Verbanden

• opsommend

• tegenstellend

• tijdsvolgorde

- samenvattend

Verbindingswoorden/signaalwoorden

• ten eerste, ten tweede, om te beginnen, bovendien, ook, (nog), verder, ten slotte, en, niet alleen

• maar, tegenover, daarentegen, toch, echter, hoewel, ofschoon, ondanks dat, aan de ene kant... aan de andere kant

• eerst, terwijl, nadat, voordat, daarna, vervolgens, ten slotte

- kortom, om kort te gaan, samenvattend, al met al

Tekstverbanden/signaalwoorden

Verbanden

• redengevend

•concluderend

• uitleggend

• vergelijking

Verbindingswoorden/signaalwoorden

• want, omdat, namelijk, immers, daarom, de reden hiervoor

• dus, concluderen, dat betekent, kortom, al met al

• dat wil zeggen, met andere woorden uitleg met voorbeelden: bijvoorbeeld, zoals, denk aan, neem nou

• net zo als, even ... als, in vergelijking met, meer/groter dan (Jolanda verdient minder geld dan ik) = vergelijkende trap

Feit, mening?

Chocolade is lekker.

1. Feit
2. Mening

Feit of mening 

mening = subjectief  = met sentiment = met gevoel 

- kun je het mee eens zijn of niet

- kun je niet controleren

feit = objectief = ongevoelig = zonder gevoel 

- kun je controleren 

- kan waar of niet waar zijn

Objectieve informatie 

Objectieve informatie is informatie waarin de mening van de schrijver geen rol speelt. Hij is neutraal, hij presenteert feiten.

Objectieve informatie vind je bijvoorbeeld in een encyclopedie als Wikipedia (check de betrouwbaarheid, dus fact checken) of in een nieuwsbericht. Als lezer verwacht je dat de informatie waar is of dat het echt zo is gebeurd.

Informatieve tekst

Nieuwe lesstof

Maak aantekeningen!

(LessonUp wordt niet gedeeld)

Wat is een betogende tekst?

Allereerst: waarom moet je dit leren?

• Ze helpen je bij het begrijpen hoe teksten zijn opgebouwd en te weten wat waar in een tekst staat.
• Herkennen van betogende teksten en de inhoud kunnen begrijpen (leesvaardigheid) en leren je hoe je zelf een betogende tekst moet schrijven (toets, schoolexamens en centraal eindexamen)


• Het is verplichte lesstof.

Betogende tekst

Belangrijkste doel: de lezer overtuigen dat zijn/haar mening juist is.

Dit wordt gedaan door argumenten.

De hoofdgedachte bestaat altijd uit de mening van de schrijver, meestal gevolgd door het belangrijkste argument.

Vormen:

een opiniërend artikel, boekbespreking, ingezonden brief of klachtenbrief

Bestaat uit 3 delen:

Inleiding: onderwerp en mening

Kern: argumenten voor mening

Slot: conclusie of samenvatting

Wat is het doel van een betogende tekst?

1. informeren
2. overtuigen
3. amuseren
4. activeren

Wat is een betogende tekst

1. Een mening laten veranderen door argumenten
2. Iemand informatie geven over de tekst
3. Iemand iets laten kopen door argumenten
4. Verschillende kanten van een tekst laten zien

      Wat zijn argumenten? Argumenten zijn ...

1. Belangrijke woorden in een tekst die een verband aangeven
2. Woorden die de mening van de schrijver aangeven
3. Een onderbouwing van de reden waarom je iets doet of niet doet
4. Voorbeelden die gegeven worden in de tekst

Argumenten

Informatie om een mening te bewijzen.

Kan zowel feit als mening zijn:

Ik vind Groningen een leuke stad, want je kunt er goed winkelen. (mening)

Ik vind Rotterdam een leuke stad, want er zijn veel musea. (feit)

Een feit overtuigt de lezer eerder, kan je controleren.

Een mening kan je niet bewijzen, dus je kan het er 

mee eens zijn of niet.

--> met feiten overtuig je dus krachtiger!

Kritisch lezen

Vijfde leesstrategie:

- verkennend lezen 

- nauwkeurig lezen

- zoekend lezen

- studerend lezen

- kritisch lezen

Je stelt vragen als: 

- Is de schrijver deskundig? Is de informatiebron betrouwbaar? Is de informatie waar?

- In een betoog vooral bij de argumenten.

- Is dit waar? Is het echt zo gebeurd? Vind ik dit overtuigend? Kan dit kloppen?

Oorzaak en gevolg

Geeft aan dat er iets gebeurd (gevolg), omdat er daarvóór iets anders plaatsvond (oorzaak).

Er kunnen meerdere oorzaken zijn.

Signaalwoorden:

Doordat, zodat, daardoor, waardoor, met als gevolg

Tekstverbanden H1, 2 en 3

Tekstverband	Signaalwoorden
Opsommend	ten eerste, ook, eveneens, bovendien, verder, tevens, zowel... als, ten slotte, om te beginnen, daarnaast, niet alleen... maar ook...
Tijdsvolgorde	eerst, intussen, terwijl, toen, vervolgens, daarna, voordat, nadat, zodra, ten slotte
Tegenstellend	maar, echter, evenwel, toch, daarentegen, integendeel, enerzijds... anderzijds, daar staat tegenover
Uitleggend	bijvoorbeeld, dat wil zeggen, met andere woorden, zoals
Redengevend	want, omdat, daarom, immers, namelijk
Concluderend	dus, dan ook, concluderend, de slotsom is, hieruit volgt
Samenvattend	kortom, om kort te gaan, samenvattend, al met al
Oorzaak en gevolg*	doordat, daardoor, zodat, waardoor, met als gevolg
Vergelijkend	net als, zoals, evenals

Werk voor deze en de volgende les + huiswerk: 

Pak je VIP en noteer:

Online, teksten in je lesboek gebruiken: H3.3 opdracht 1, 3, 5, 7, 12 t/m 16 en 22

Klaar = in STILTE lezen

Volgende les klaar met de oefentoets = verder werken aan deze opdrachten!

Lesdoel:

Aan het einde van deze les:

• kun je benoemen wat een betogende tekst is en deze herkennen;
• kun je benoemen wat een argument is en deze herkennen;
• kun je de leesstrategie kritisch lezen toepassen;
• kun je het tekstverband oorzaak en gevolg herkennen.
• 
  

Blauw = kennen = kennis = leren

Oranje = kunnen = met de kennis de vaardigheid oefenen

1. Een betogende tekst noem je ook wel een: ....................

2. Een schrijver van een betogende tekst heeft als schrijfdoel: ....................

3. Een schrijver van een betogende tekst zorgt ervoor dat hij zijn doel bereikt door: ....................

4. Een voorbeeld van een betogende tekst is: ....................

4. Een synoniem voor 'mening' is: ....................

5. In een betogende tekst komt de mening in de .................... 

     en de argumenten in de .................... 

overtuigen

een recensie

inleiding

zijn mening te onderbouwen met goede argumenten

standpunt

overtuigende tekst

Antwoorden

1. Een betogende tekst noem je ook wel een: overtuigende tekst.

2. Een schrijver van een betogende tekst heeft als schrijfdoel: overtuigen.

3. Een schrijver van een betogende tekst zorgt ervoor dat hij zijn doel bereikt door: zijn mening te onderbouwen met goede argumenten.

4. Een voorbeeld van een betogende tekst is: een recensie.

4. Een synoniem voor 'mening' is: standpunt.

5. In een betogende tekst komt de mening in de inleiding.

     en de argumenten in de kern.

Ik kan benoemen wat een betogende tekst is en deze herkennen en ik kan benoemen wat een argument is en deze herkennen.

😒🙁😐🙂😃

Reflectie:
Wat ging bij jou goed tijdens deze les?
Wat kan nog iets beter? Hoe ga je dat verbeteren?

Feedback
Wat vond je fijn/goed aan deze les?
Wat zou je liever anders willen zien?