Wat is microplastic?
Plastic korrelsMicroplastics zijn stukjes plastic van minder dan 5 millimeter groot. Deze deeltjes belanden in het milieu en hopen zich daar op. Ze zijn niet afbreekbaar, maar vallen uiteen in steeds kleinere stukjes. En ze zijn onmogelijk op te ruimen. Microplastic - en het nog kleinere nanoplastic – komt voor in de oceanen en rivieren, in de lucht en in de grond. En in ons voedsel. Bij onderzoeken werd al microplastic gevonden in:
bier
honing
kraanwater
theezakjes
zeezout
zeevoedsel, zoals mosselen en garnalen
Is microplastic schadelijk?
Er is nog veel onduidelijk over de schadelijkheid van microplastics. In de natuur zijn wel negatieve effecten te zien. Dieren krijgen kleine stukjes plastic binnen met hun eten en zo komt het in de voedselketen.
Voor onze eigen gezondheid is er geen acuut gevaar. Wel zijn er zorgen voor gevaren op de lange termijn. Plastic bevat namelijk vaak allerlei schadelijke stoffen. Denk aan weekmakers, vlamvertragers of stabilisators. Dit soort stoffen kunnen hormoonverstorende eigenschappen hebben, of effecten op ons immuunsysteem als je ze binnenkrijgt. Wat de gevaren precies zijn, wordt op dit moment nog onderzocht.
Hoe ontstaat microplastic?
Microplastics algemeenDe grootste bron van microplastic is plastic afval. Denk aan plastic verpakkingen, tasjes, flessen of visnetten die in het milieu terechtkomen en daar uiteenvallen tot steeds kleinere deeltjes.
Andere grote bronnen van microplastic zijn slijtage van autobanden en slijtage van synthetische kleding tijdens dragen en wassen. Deze deeltjes worden ‘secundaire microplastics’ genoemd.
Een klein deel van het microplastic in het milieu is afkomstig van producten die we dagelijks gebruiken, zoals cosmetica, verzorgingsproducten, schoonmaak- en wasmiddelen. Deze heten ‘primaire microplastics’.
In welke producten zit microplastic?
Via het milieu komt microplastic in de voedselketen en onze leefomgeving terecht. Een deel van het microplastic belandt op die manier onbedoeld in producten zoals: honing, bier, mosselen, garnalen en zeezout.
Een ander deel van de microplastics komt met opzet in producten, omdat fabrikanten ze eraan toevoegen. Het gaat dan om kunststoffen die de producten bepaalde eigenschappen geven. Deze kunststoffen heten synthetische polymeren. Ze bepalen onder andere de dikte, het uiterlijk en de stabiliteit van het product. Je vindt microplastic daarom in allerlei producten:
Cosmetica, zoals (vloeibare) make-up, oogschaduw, lippenstift
Verzorgingsproducten, zoals douchegel, deodorant, gezichtscrème, handzeep, shampoo, tandpasta en zonnebrandmiddel
Schoonmaakproducten, zoals toiletreiniger, schuurmiddel, allesreiniger, (hand)afwasmiddel, vaatwastabletten
Wasmiddelen, waaronder waspoeder, vloeibaar wasmiddel en capsules
Tuinproducten, zoals kunstmest
Verf en lak
In wasmiddelen worden ze bijvoorbeeld gebruikt om verkleuring van de was of een grauwsluier te voorkomen. Bij een Oostenrijks onderzoek naar wasmiddelen in 2019 bleek aan 119 van de 300 onderzochte wasmiddelen plastic te zijn toegevoegd.
Plastic korrels vervangen
MicrobeadsIn scrub-producten, whitening tandpasta’s en schuurmiddelen zitten harde bolletjes voor een schurend effect. Deze bolletjes heten microparels of microbeads. Deze bolletjes worden teruggevonden in het milieu en zijn niet afbreekbaar. Cosmeticafabrikanten vervangen ze daarom steeds vaker door andere ingrediënten. De brancheverenigingen van cosmeticafabrikanten NCV en reinigings- en onderhoudsproducten NVZ zeggen de microbeads in 2020 helemaal uit hun producten te verwijderen. In plaats van plastic gebruiken ze natuurlijke materialen, zoals vruchtenpitten, zand, maalsel van bamboe of silica (een soort kwartssteen).
Vloeibare plastics voegen producenten nog wel toe. Voor hen zijn dat namelijk belangrijke ingrediënten. De milieuorganisatie Plastic Soup Foundation wil echter dat ál het plastic uit producten verdwijnt, omdat niet duidelijk is wat de gevolgen van deze vloeibare plastics zijn in het milieu.
Gelukkig kunnen cosmetica, verzorgings-, schoonmaak- en wasmiddelen ook zonder microplastics worden geproduceerd. Dat bewijzen fabrikanten met één van de ecologische keurmerken (zie hieronder). Zo'n keurmerk garandeert dat een product geen microplastic bevat.