Les 15 - Interventiekunst

• Kunst
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Interventiekunst

vanaf de jaren 60

Begrip: Interventie

Wat kan interventie betekenen?

Begrip: Interventie

Interventie betekent letterlijk: tussenkomst.

Interventiekunst is kunst die samenwerkt met een reeds bestaand publiek, kunstwerk, situatie of locatie / ruimte. 

Het kan lijken op theater maar heeft als doel protest of commentaar te leveren. Alles kan kunst zijn. 

Opdracht

Lees blz 12 en 13 in stilte.  

Hierna ga je als groepje vragen over de stof beantwoorden. 

Eerst kijken we nog een videofragment. 

Bekijk de afbeelding Rope Piece van Tehching Hsieh en Linda Montano. In de video geven de kunstenaars een statement over hun werk. Rope Piece had een jaar lang een grote impact op het leven van de twee betrokken kunstenaars en waarschijnlijk ook op hun familie en vrienden. Toch is het kunstwerk juist bedoeld om van invloed te zijn op anderen. Beredeneer wat de kunstenaars wilden bereiken bij het publiek.

antwoord

Door zichzelf een opdracht voor te schrijven die absurd is voor ieder normaal mens, wordt er een gevoel van aanzien en afschuw tegelijk opgeroepen. Het is bijzonder dat iemand zichzelf iets dergelijks oplegt. Daar moet het publiek wel over gaan nadenken; Waarom doet de kunstenaar dit? Zou ik zelf in staat zijn zo iets vol te houden? Hoe zou het in de praktijk geweest zijn voor een man en een vrouw? Hoe heeft het hun eigen leven beïnvloed? Door het oproepen van vragen zetten de kunstenaars het publiek aan het denken en dat is wat ze willen bereiken. 

De video is een trailer van een documentaire over het werk van Chris Burden (afbeelding 1111 in je reader).
In de video-introductie wordt Burden genoemd in een opsomming
van een aantal grote kunstenaars uit de kunstgeschiedenis.
Leg uit waarom de makers van de video dit hebben gedaan.

antwoord

De makers vergelijken Burden met de grote kunstenaars uit de geschiedenis. Daarmee laten ze blijken dat Burden net zo veel heeft veranderd in de kunstgeschiedenis als de andere kunstenaars die worden genoemd. Hij is van de gebaande paden af gegaan en heeft werk gemaakt dat belangrijk is en de koers van de kunst heeft gestuurd. 

Opdracht

Lees blz 14 en 15 in stilte.  

Je ziet een fragment van het Fluxus Festival in Wiesbaden (Duitsland).
In de video wordt ook regelmatig het publiek gefilmd.
Leg uit waarom het publiek belangrijk is
voor een beweging als Fluxus.

antwoord

- Interventiekunst wil het publiek graag aan het denken zetten. De kunst wordt dus gemaakt met het doel om aan te komen bij het publiek. Zonder de interactie met publiek kan de kunst van Fluxus geen kunst zijn. 

Of:

- Het publiek is belangrijk voor de Fluxus beweging omdat ze kunst minder elitair willen maken, ze willen de kunst juist bij het grote publiek brengen. 

In deze video zag je Rest Energy van Ulay en Marina Abramović.
Leg uit wat het geluid van de ademhaling en hartslag
van de kunstenaars toevoegt aan het kunstwerk.

antwoord

Doordat je aan de onregelmatige ademhaling en de snelle hartkloppingen hoort dat de kunstenaars het ook spannend vinden, merk je dat dit niet zo maar een willekeurige actie is. Het is voor de kunstenaars zelf ook spannend en dat draagt bij aan de spanning die het publiek ervaart. 

Ulay en Marina Abramovic hebben jarenlang samen kunst gemaakt. Daarnaast hebben ze ook aan hartstochtelijke liefdesrelatie gehad. Na 12 jaren samenwerken kwam er een einde aan en werkte Abramovich weer aan solo performances. Een voorbeeld daarvan is “The Artist is present”. Een performance waar publiek in het Moma tegenover de kunstenaressen mag gaan zitten. De regel is dat Abramovich je wel aankijkt maar verder stil blijft zitten. Je mag zo lang blijven zitten als je wilt. Ze deed dit 3 maanden lang, 6 dagen in de week. Aan het einde van deze reeks kwam onverwacht Ulay voor haar zitten. Ze verbak haar eigen regels en reikte naar zijn handen.

De regel die Abramovich zichzelf had opgelegd was dat ze je wel aankijkt maar verder stil blijft zitten. Als Ulay komt zitten verbreekt ze haar
eigen regel voor het kunstwerk. Leg uit hoe het verbreken van
haar eigen regels het kunstwerk juist een nog sterkere
boodschap kon meegeven.

antwoord

De persoon die voor haar zat was niet zomaar een willekeurig persoon uit het publiek, maar een kunstenaar waar ze een groot deel van haar carrière mee heeft samengewerkt. Het is ook menselijk om daarop te reageren met emoties en handreikingen. Juist door een stukje menselijkheid te tonen, ten opzichte van de passieve, stijve en afstandelijk houding tot op dat moment, weet ze het publiek te raken en komt haar boodschap nog sterker over. Formeel kun je dit als een contrast omschrijven. Het contrast tussen het afstandelijke/rationele en het emotionele met volledige overgave. 

In de video zie je fragmenten van het werk Cut Piece.
Het verschil tussen een performance en een happening is soms
lastig te bepalen. Leg uit waarom Cut Piece het label happening
krijgt en wat er zou moeten veranderen om er een performance
van te maken.

antwoord

Bij een happening speelt het publiek een belangrijke rol. In dit geval verklaart Ono zelfs dat de personen die naar voren kwamen op dat moment de kunstenaar waren. Zij voert het kunstwerk wel uit door haar lichaam onderdeel te laten zijn van het kunstwerk, maar de actie ligt in dit geval bij het publiek. Als het een performance was geweest dan had ze bijvoorbeeld haar eigen kleding stukgeknipt.