herhaling 1.1 en 1.2

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 2

Herhaling 1.1 en 1.2

Voorbereiding SO 

Planning

• Leerdoelen bespreken
• Herhalen 1.1 en 1.2
• Maken Test jezelf § 1.1 en § 1.2

Leerdoel:

Aan het einde van de les..
Ben ik voorbereid voor mijn SO 

Over welke periode van de geschiedenis gaat dit hoofdstuk?

Kenmerkende aspecten

1. Het ontstaan van handelskapitalisme en 

begin van een wereldeconomie (§ 1.1)

2. Het streven van vorsten naar absolute macht (§ 1.2)

3. Burgerlijk bestuur en stedelijke cultuur in Nederland (§ 1.3)

Kenmerkende aspecten

1. Het ontstaan van handelskapitalisme en 

begin van een wereldeconomie (§ 1.1)

2. Het streven van vorsten naar absolute macht (§ 1.2)

3. Burgerlijk bestuur en stedelijke cultuur in Nederland (§ 1.3)

Kenmerkende aspecten

1. Het ontstaan van handelskapitalisme en 

begin van een wereldeconomie (§ 1.1)

2. Het streven van vorsten naar absolute macht (§ 1.2)

3. Burgerlijk bestuur en stedelijke cultuur in Nederland (§ 1.2)

De Republiek bestond uit zeven gewesten

• Holland
• Zeeland
• Utrecht 
• Gelderland
• Overijsel
• Groningen
• Friesland

Brabant en Limburg

Drenthe mocht niet zelf beslissen

Flevoland bestond nog niet

Generaliteitslanden

Gebieden die in de tijd van de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden onder gezag van de Staten-Generaal vielen.

Hoe wordt de Republiek rijk? 

• Nederland heeft niet heel veel producten/ grondstoffen

• Vooral veel zuivelproducten

• Oplossing: 

• Amsterdam wordt één grote marktplaats voor Europese producenten
• Nederland beleeft een gouden eeuw

Stapelplaats

Plaats waar goederen in pakhuizen werden opgeslagen om van daaruit te worden verhandeld.

De schepen en handelsgoederen waren in het bezit van ondernemers.

Handelaren staken veel geld in bedrijven om nog meer winst te maken. Dat noemen we (handels)kapitalisme.

Kapitalisme: economisch systeem waarbij mensen geld steken in bedrijven om winst te maken

Handelskapitalisme: kapitalisme waarbij handelaren de leiding hadden in de economie

Nederland was het centrum van het internationale handelskapitalisme.

In beurzen dreven kooplieden handel.

Men hield rekening met concurrenten en maakte slim gebruik van de wet van vraag en aanbod.

Door de bloeiende economie groeide de bevolking:

• Meer ruimte nodig voor huizen, in bijvoorbeeld Amsterdam: uitbreiding met drie brede grachten met grote woonhuizen er langs

• Meer voedsel nodig: inpolderen en droogmaken van meren, zoals de Beemster en de Wormer (zorgt ook voor minder overstromingen)

Gouden Eeuw
Welke eeuw was de Gouden Eeuw?

1. 14e eeuw
2. 15e eeuw
3. 16e eeuw
4. 17e eeuw

Gouden Eeuw
Hoe noemen we de Gouden Eeuw ook wel?

1. Tijd van Monniken en Ridders
2. Tijd van Steden en Staten
3. Tijd van Ontdekkers en Hervormers
4. Tijd van Regenten en Vorsten

Hoe noemen we een plaats waar goederen worden verzameld en bewaard vóór ze worden doorverkocht?

1. Stapelplaats
2. Handelskapitalisme
3. Nijverheid
4. Republiek

Gouden Eeuw
In welke land(en) spreek je van de Gouden Eeuw?

1. Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden
2. Republiek + Belgie
3. Nederland
4. West-Europa

Wat is handelskapitalisme?

1. Handel drijven
2. Handel drijven met als doel de wereld veroveren
3. Handel drijven met als doel geld verdienen
4. Handel drijven met als doel winst maken

De Tachtigjarige Oorlog

1568-1648

• De eerste fase wordt ook wel de Nederlandse Opstand (tegen Spanje) genoemd
• De, voornamelijk protestantse, Noordelijke Nederlanden gaan verder zonder de katholieke koning Filips II

Het eerste deel van de Nederlandse Opstand werd geleid door Willem van Oranje. Hij is een verre voorvader van onze huidige koning Willem-Alexander. In 1984 werd, 400 jaar na zijn dood, een herdenkingspostzegel uitgebracht.

Alleen verder...

• De Noordelijke Nederlanden hebben eerst nog geprobeerd een koning te vinden. Dat lukte niet. Daarom wordt besloten verder te gaan zónder koning, als de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden
• Dit was uniek in de wereld: "Geen koning?! Wie beschermt je dan?!"

De Staten-Generaal

• Beslissingen die voor de hele Republiek belangrijk waren, werden genomen in de Staten-Generaal: de vergadering van alle gewestelijke staten bij elkaar.

Een andere belangrijke functie in de Republiek was de stadhouder. Dit waren sinds Willem van Oranje altijd de Prinsen van Oranje. In de Republiek werd dan ook zijn zoon Maurits de eerste stadhouder.

De stadhouder had hoge militaire functies: hij was kapitein-generaal van het leger en admiraal-generaal van de vloot.

Officieel was de stadhouder in dienst van de Staten-Generaal, maar wie de baas was, was niet altijd even duidelijk....

Een andere belangrijke functie in de Republiek was de stadhouder. Dit waren sinds Willem van Oranje altijd de Prinsen van Oranje. In de Republiek werd dan ook zijn zoon Maurits de eerste stadhouder.

De stadhouder had hoge militaire functies: hij was kapitein-generaal van het leger en admiraal-generaal van de vloot.

Officieel was de stadhouder in dienst van de Staten-Generaal, maar wie de baas was, was niet altijd even duidelijk....

Regenten

• In tegenstelling tot andere landen hadden de (rijke) burgers in de Republiek veel meer macht en invloed dan de adel.
• Veel van deze burgers waren enorm rijk geworden door de handel (in de steden)
• Deze groep rijke burgers noem je regenten.
• Bijna alle belangrijke banen waren in handen van de regenten.

Van vader op zoon

• Veel regentenfamilies probeerden de mooie banen in hun eigen of bevriende families te houden.
• Zo erfden kinderen al op jonge leeftijd titels of kregen ze voorrang bij banen op basis van hun achternaam.
• Toch was de machtigste man in de Republiek geen burger, maar een edelman. Dat was de stadhouder.  Hij was altijd een afstammeling van Willem van Oranje. 
• De stadhouder/ prins van Oranje was ook opperbevelhebber van het leger.

Gerard Bicker was een zoon van Andries Bicker, een van de machtigste koopmannen uit Amsterdam. Gerard had een goed leven. Hij hoefde dankzij de macht en rijkdom van zijn vader niet echt heel hard te werken. Hij zou zo'n 220 kilo hebben gewogen en werd in de volksmond ook wel "de dikke Bicker" genoemd.

Let op:

Kenmerkend aspect:

Burgerlijk bestuur en stedelijke cultuur in Nederland

Gerard Bicker was een zoon van Andries Bicker, een van de machtigste koopmannen uit Amsterdam. Gerard had een goed leven. Hij hoefde dankzij de macht en rijkdom van zijn vader niet echt heel hard te werken. Hij zou zo'n 220 kilo hebben gewogen en werd in de volksmond ook wel "de dikke Bicker" genoemd.

Franse koning

• Lodewijk XIV
•  
• Voerde veel oorlog
• Bouwde paleis Versailles

Absolutisme

Regeringssysteem waarin de vorst onbeperkte macht heeft. Ministers mochten alleen advies geven.

Let op!

Kenmerkend aspect: 

Het streven van vorsten naar absolute macht.

Nederland in oorlog

• Dankzij welvaart had de Republiek een sterk leger; oorlog tegen Spanje volhouden.
• Hugo de Groot; regels tijdens oorlog.
• Na de 80-jarige oorlog voerde de Republiek oorlog op zee tegen Engeland.
  
• Lodewijk XIV (samen met Engeland en twee Duitse staten) viel in 1672 de Republiek aan.
  
• Stadhouder Willem III versloeg de Engelse en de Franse legers.

Engelse koning

• Engelse koningen streefden ook naar absolute macht.
• Maar eind 17e eeuw werd de macht van de koning beperkt.
• Volk wilde andere opvolger: dochter Maria en haar man
  (NL prins) Willem III van Oranje (1689). Kroon werd symbool.
• Macht van koning Engeland werd beperkt: toestemming van parlement voor belangrijke besluiten.

De meeste landen in Europa waren in de 17e eeuw een Republiek

1. Juist
2. Onjuist

Absolutisme betekent dat

1. De koning alles beslist
2. Het parlement alles beslist
3. Het volk alles beslist
4. Kinderen alles beslissen

Aan wie legt lodewijk XIV verantwoording af?

1. aan het leger
2. aan god
3. aan het volk

Waar woonde Lodewijk XIV?

1. In Parijs
2. In Lourdes
3. In Versailles
4. In Lyon

Lodewijk XIV was koning van...

1. Nederland
2. Spanje
3. Frankrijk
4. Zuid-Korea

Aan de slag:

Maak de Test jezelf van § 1.1 en § 1.2 

op blz. 20-21 van je werkboek.