6.3 Mensen in het kustgebied

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Wat is het verschil tussen absolute en relatieve zeespiegelstijging?

In welke periode warmde het klimaat op?

1. Pleistoceen
2. Holoceen

In wat voor een gebied ontstaat veen?

1. zandgrond
2. kleigrond
3. moeras
4. zoutvlakte

Sleep het begrip naar de juiste definitie!

Grondsoort die bestaat uit (half) vergane plantenresten.

De combinatie van stijgen van zee + effect van bodemdaling.

Periode waarin de invloed van de zee toeneemt.

veen

transgressie

relatieve zeespiegelstijging

Op de afbeelding is transgressie te zien tussen afbeelding B en C.

1. juist
2. onjuist

Een periode waarin de invloed van de zee toeneemt noemen we?

1. regressie
2. transgressie

Welk materialen werd er tijdens het Weichselien neergelegd?

1. dekzand
2. löss
3. veen
4. klei

Noem minimaal 1 reden waarom Nederland te maken heeft met bodemdaling

Noem een maatregel die we hebben genomen om ons te beschermen tegen de zee.

Herhaling ontstaan zeekleigebieden

Kwelders

transgressie - kustlijn schuift landinwaarts

regressie - kustlijn schuift zeewaarts

1. Hoogste zeeniveau: waterpeil is stabiel
2. Slib zakt naar beneden
3. Eb: slib blijft achter
4. Grond komt hoger te liggen
5. Gebied overstroomt zelden meer
6. Gebied raakt begroeid = kwelder

Zeekleilandschap

500 v.c - wonen op terpen

1000 n.c. - wonen achter dijken

eerst defensief, later offensief

inpoldering kwelders.

Voormalige zeedijk

Terpdorp

Veenlandschap

1000 n.c. wonen in het veen.

- woningen langs weg, kanaal, dijk, 

   riviertje = ontginningsbasis

- brede waterloop op 1 km afstand 

   van basis = wetering

- slootjes graven in lengterichting

Ontginningsbasis

Wetering

Slootjes voor afwatering

Veenlandschap

- eerst akkerbouw

- later veeteelt (te nat voor akkerbouw)

~ inklinking door ontwatering

~ veenoxidatie door ontwatering

Ook gebruikt voor turfwinning

-afgegraven watergangen/petgaten

- droogplekken/legakkers voor veen 

Legakkers sloegen weg bij stormen, zo ontstonden plassen/meren.

Droogmakerij

Sinds de 16e eeuw droogleggen van plassen, meren en stukken zee.

1. Aanleggen ringdijk met vaart.
2. Droogpompen omdijkt gebied.

Het terugtrekken van de zeespiegel

1. transgressie
2. regressie
3. agressie
4. decompressie

2 redenen voor transgressie

1. stijging zeespiegel + minder verdamping
2. stijging zeespiegel + bodemdaling
3. minder verdamping+ bodemdaling

1e veenvorming
(zwart in tekening)

1. Hollandveen
2. Brabantveen
3. Basisveen
4. Grondveen

Verlanding

1

2

3

4

Minder invloed zout water

natuurolijke omgeving wordt zoeter

Open water groeit dicht door plantengroei

Veenontwikkeling door niet vergane plantenresten

Duizenden jaren bepaalden de natuurkrachten ijs, water en wind het landschap in het kustgebied. Pas na 800 n. Chr. nam de invloed van mensen toe. Ze bouwden dijken, legden meren droog en ontgonnen veenmoerassen.

Wat willen we weten:

Wat is de invloed van mensen op de vorming van het landschap in het kustgebied?

Hoe ziet het landschap er uit als de zee zand en klei gaat sedimenteren en het gebied gaat verlanden?

nos.nl

Welke drie soorten polders zijn juist?

1. zeepolder veenpolder waddenpolder
2. zoutzeepolder veenpolder droogmakerij
3. droogmakerij veenpolder zeepolder
4. veenpolder zoetzeepolder droogmakerij

Waar of niet waar?
Veenpolders zakken nog steeds in en worden steeds lager.

1. waar
2. niet waar

droogmakerij

veenpolder

zeepolder

zeepolder

veenpolder

droogmakerij

het is de bekendste polder. het zijn meren of stukken zee die droog staan.

ze liggen in het westen van Nederland en zijn ontstaan doordat boeren de moerassen geschikt maakte voor de landbouw

Door sedimentatie van zand en klei wordt het land voor de kust in de Waddenzee en Zeeland steeds hoger. ligt ongeveer op zeeniveau

Hoe noem je het proces van bodemdaling in veenpolders?

1. inwinning
2. inwendig
3. instening
4. inklinking

1. Zeepolder
2. Veenpolder
3. Droogmakerij

A

B

C

D

Droogmakerij

Veenpolder

Zeepolder

IJsselmeerpolder

Wat voor polder zie je op de afbeelding?

1. droogmakerij
2. zeepolder
3. veenpolder

Wat voor polder zie je op de afbeelding?

1. droogmakerij
2. zeepolder
3. veenpolder

Hoe noemen we deze polder?

1. Zeepolder
2. Veenpolder
3. Droogmakerij

Welke polder is het diepste?

1. zeepolder
2. droogmakerij
3. veenpolder

Kennen en kunnen:

• Hoe kwelders zijn gevormd
• Het ontstaan en de kernmerken van een zeekleipolder
• Het ontstaan en de kenmerken van veenontginningen
• Waarom het gebruik van veengrond is veranderd
• Het ontstaan en de kenmerken van een droogmakerij

Begrippen I

Transgressie:       Periode waarin de invloed van de zee toeneemt.

Regressie:           Periode waarin de invloed van de zee afneemt.

Jonge klei:           Zeeklei die is afgezet in gebieden die sinds ongeveer het jaar 500 v. Chr. door de zee zijn overstroomd.

Getij:                    De dagelijkse beweging van opkomend water (vloed) en afgaand water (eb).

Slib:                      Afzetting op de bodem van in water aanwezige vaste deeltjes.

Kwelder:               Een begroeid stuk land dat direct aan zee grenst en alleen bij hoge vloed overstroomt.

Terpen:                 Kunstmatige heuvel die door de bewoners zelf is opgeworpen met grond en afval.

Polder:                 Gebied waar de waterstand kunstmatig wordt beheerd.

Zeekleipolder:      Polder die is ontstaan door het bedijken van een kwelder.

Verkaveling:         De manier waarop land in stukken is verdeeld.

Kwelderwerken:   Menselijke ingrepen in kwelders om landaangroei te stimuleren.

Sedimentatie:       Afzetting van materiaal dat is meegenomen door water, wind en ijs.

Begrippen II

Veen:                      Grondsoort die bestaat uit vergane plantenresten.

Veenontginningen: Ontgonnen veenlandschap met een strokenverkaveling.

Inklinking:               Het inzakken van een klei- of veenbodem door ontwatering.

Veenoxidatie:         Het verteren van plantenresten door de aanwezigheid van zuurstof in ontwaterd veen.

Droogmakerijen:    Meren, plassen en delen van de zee die zijn drooggelegd.

Oude zeeklei:         Afzettingen van (zand en) klei in het waddengebied achter de oude duinen.

Eerste duinen
(grijze bulten)

1. Oude duinen
2. Jonge duinen
3. Nieuwe duinen
4. Basisduinen