8.3: aangeboren/aangeleerd gedrag

• Biologie
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 3

1. Leerdoelen blz 230 overnemen

 2. Kom in LessonUp

planning

1. film (10 min.)

2. herhalingsquiz (10 min.) + filmpje (5 min.)

3. uitleg met véél filmpjes (35 min.)

4. opdrachten maken  (25 min.)

5. afsluiting (5 min.)

Vandaag geen pauze tussen de lessen in.

Een prikkel van buiten het organisme heet een .........

1. Inwendige prikkel
2. Binnenprikkel
3. Uitwendige prikkel
4. Sleutelprikkel

Mira is buiten aan het werk. Ze krijgt het warm en trekt haar jas uit.
Is het uittrekken van haar jas een respons op een inwendige of op een uitwendige prikkel?

1. inwendige prikkel
2. uitwendige prikkel

De prikkel 'motivatie' is een voorbeeld van een ... ?

1. Uitwendige prikkel
2. Inwendige prikkel
3. Sleutelprikkel
4. Sperren

Honger is een?

1. Inwendige prikkel
2. Uitwendige prikkel

Prikkel

Inwendige prikkel 

Uitwendige prikkel

Als een prikkel
steeds dezelfde
reactie (respons) geeft noem je dit:

1. een sleutelprikkel
2. een uitwendige prikkel
3. een inwendige prikkel
4. een respons

In een dierentuin beginnen wolven vaak te janken als zij het geluid van een sirene horen. De oppassers zijn aan dit jankgedrag van de wolven gewend. Argeloze bezoekers schrikken er soms van. 

Wordt in de tekst een respons van de wolven genoemd? 

1. ja, de sirene
2. ja, het janken
3. nee

Spreeuwenjongen die pas uit het ei gekomen zijn, hebben hun ogen nog dicht. Wanneer een ouder op het nest landt, sperren ze onmiddellijk hun bek open. 

Wat is de uitwendige prikkel voor dit gedrag van de spreeuwenjongen?

1. honger
2. Bewegen van het nest
3. Ruiken van de worm
4. Zien van de ouder

Sleutelprikkel

Sleutelprikkel: prikkel die altijd hetzelfde gedrag tot gevolg heeft

De respons op  een sleutelprikkel is aangeboren

Waar zie je hier een voorbeeld van?

1. inwendige prikkel
2. uitwendige prikkel
3. sleutelprikkel
4. supranormale prikkel

Supranormale prikkel

Supranormale prikkel => sterke sleutelprikkel

                                              => geeft sterkere respons

                                              

Consumenten gedrag

Gedrag van mensen die producten kopen

Reclame sleutelprikkel/supranormale prikkel om koopgedrag te beinvoeden

Thema 8 Gedrag

B1 Wat is gedrag?

B2 Oorzaken van gedrag

B3 Aangeboren en aangeleerd gedrag

B4 Sociaal gedrag

B5 Taakverdeling binnen groepen

B6 Gedrag bij mensen

Leerdoelen basisstof 3 Aangeboren en aangeleerd                                              gedrag

Aan het eind van deze les kun je:

• de factoren noemen waardoor gedrag wordt bepaald.
• verschillende vormen van leren beschrijven.

Gedrag: alles wat een mens of dier doet

Soms erfelijk bepaald: 

erfelijke factor (genen)

Gedrag

combinatie van: 

                                                                     

erfelijke factoren:              aangeboren gedrag 

Bij dieren ook wel               het instinct genoemd 

                                                                  

 

leerprocessen

aangeleerd gedrag door:

• Gewenning
• Inprenting
• Trial and error
• Conditionering

Aangeboren gedrag

Gedrag dat organismen vertonen direct vanaf te geboorte

Aangeboren gedrag bestaat uit:

1. Reflexen: zuig- en slikreflex.
2. Erfelijk gedrag of instinctief gedrag: zoals het spergedrag bij vogels.

Aangeboren gedrag

Schilpadden gaan gelijk naar zee     Een spin maakt een web                     Vogel maakt een nest                        Gans rolt ei terug in nest

Zuigreflex bij baby's                          Een rups maakt een pop                Dolfijnen springen uit het water          Ganzen vinden het zuiden

Gewenning

• Mensen en dieren leren om niet op alle prikkels te reageren.

• Vogels leren bijvoorbeeld dat vogelverschrikkers geen gevaar vormen. Ze zullen er dan niet meer op reageren.

Gewenning

Inprenten

• In de eerste weken leren jonge dieren en baby's wie hun ouders zijn.
• Gevoelige periode waarin iets wordt geleerd
  

Trial and error

• Proefondervindelijk leren 
• Leren door te proberen 

0

Conditioneren

• Leren door belonen en te straffen
• Verband leggen tussen het gedrag en de gevolgen ervan.

• De hond hiernaast heeft geleerd dat hij een beloning krijgt wanneer hij een trucje laat zien (op zijn achterpoten zitten), wanneer de baas dit vraagt

Vragen?

Politiepaarden worden getraind met vuur en harde knallen. Hierdoor schrikken ze niet meer

1. Conditionering
2. Imitatie
3. Gewenning
4. Inprenting

Wanneer je een baby vlak na de geboorte in de buurt van een tepel brengt, hapt hij naar de tepel...

1. Aangeboren gedrag
2. Aangeleerd gedrag

Een muis probeert voor het eerst de uitgang van een doolhof te vinden.
Hij loopt enkele keren verkeerd, maar uiteindelijk vindt hij de uitgang.
De volgende keren gaat het steeds sneller.

1. conditionering
2. inprenting
3. trial and error
4. gewenning

Een hongerige kikker eet een wesp op en wordt gestoken. Voortaan laat hij alle geel-zwarte insecten met rust.

1. Gewenning
2. Inprenting
3. Trial and error
4. Conditionering

Je ringtone is een toeter van een auto. Als een echte auto toetert heb je de neiging om je telefoon te pakken.

1. Inprenting
2. Conditionering
3. Imitatie
4. Gewenning

Wat	Maak opdrachten 1 t/m 8 (3+4 overslaan) blz 232-236
Hoe
Hulp	.
Klaar?	Begrippen leren bs 8.3 Test jezelf + flitskaarten in Bvj online.

1) boek: tekst en afbeeldingen van blz. 230-232 

2) buur  

3 ) docent

Je mag fluisterend samenwerken met je buur. 

Gesprekken gaan alleen over de opdrachten.

Leerdoelen: Na deze les kun je:

- de factoren noemen waardoor gedrag wordt bepaald.

- verschillende vormen van leren beschrijven.

Kijkvraag:
Welk begrip (manier van leren) hoort bij het volgende filmpje?

Welk begrip hoort bij het vorige filmpje?