4V 2.1 dl2 + 2.2 Cellen dl1

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

2.2: Cellen

Deze les:

- Levenskenmerken

- Stamcellen/Celdifferentiatie

- Bespreken huiswerk 2.1 

- Instaptoets Cellen (socrative)

- Celorganellen

- 2.2 opdrachten

Het eerste leven op aarde:

Kenmerken van leven

Levenskenmerken: 

- Opgebouwd uit 1 of meer cellen

- Beweging

- Groei en ontwikkeling

- Voortplanting (reproductie)

- Stofwisseling (opnemen, omzetten en afgeven van stoffen)

- Waarnemen van en reageren op prikkels (veranderingen in de omgeving)

- Erfelijk materiaal

Een hele bijzondere ontdekking dit jaar!

 Lees het artikel uit de volkskrant. Wat maakt de vondst van deze reuzenbacterie zo bijzonder?

Oppervlakte/ inhoud

Een cel kan niet zo groot zijn omdat anders de oppervlakte (nodig voor stofwisseling) te klein wordt t.o.v. de inhoud.

Waarom is een eencellige beperkt in grootte?

- Grotere cel -->  verhouding tussen oppervlakte en volume kleiner, want volumetoename (^3) is groter t.o.v. oppervlaktetoename (^2).

- Grotere cel heeft meer voedingstoffen en zuurstof nodig voor celprocessen

- Stofwisseling vindt plaats via de celmembraan, maar door het kleinere oppervlak van de celmembraan in verhouding tot de inhoud is stofwisseling te langzaam. 

Zoogdieren verliezen veel warmte via de huid. Ten opzichte van bruine beren zijn ijsberen daarom...

1. Groter
2. Kleiner

Ontstaan van meercelligen

Nodig?

- Cellen werken samen om elke cel van zuurstof en voedingsstoffen te voorzien

- Gespecialiseerde cellen vormen weefsels en organen zoals darmen en longen met een groot oppervlak voor de uitwisseling van stoffen. 

- Transportsysteem, zoals het bloedvatenstelsel, zorgt voor vervoer van stoffen van en naar alle cellen in een meercellig organisme. 

Eicel tot organisme

Stamcel -> gespecialiseerde cellen.

Stamcellen

Unipotente stamcellen

Pluripotente stamcellen

Omnipotente stamcellen

(vroege embryonale ontwikkeling)

Celdifferentiatie

Gespecialiseerde cellen ontstaan door celdifferentiatie.

Celdifferentiatie ontstaat doordat in verschillende cellen verschillende eiwitten worden gemaakt.

Cellen/ suikerziekte

Eilandjes van langerhans: gespecialiseerde cellen in de alvleesklier die insuline maken (nodig voor de regeling van de glucose concentratie in het bloed).

Bij mensen met Diabetes type 1 zijn deze cellen beschadigd en maken dus geen insuline meer aan.

Cellen/ suikerziekte

Oplossingen:

• Insuline spuiten
• Weefseltransplantatie (eilandjes van langerhans)
• Orgaantransplantatie (alvleesklier)
• Stamceltransplantatie

Orgaan

Weefsel

Cel

Organel

Molecuul

Insuline spuiten

Alvleesklier transplantatie

EvL transplantatie

Stamcel transplantatie

Huiswerk bespreken
(2.1 opdr. 12, 13, 17, 20 en 21)
Welke opdracht(en) lastig?

Leerdoelen en begrippen check

Leerdoelen/Begrippen check in tweetallen --> 

Overhoor elkaar!

Vragen? Stel ze :)

Klaar? Lees/bestudeer 2.2 blz. 52 + 53

2.1 Leerdoelen en Begrippen

Leerdoel 1: Je herkent de biologische organisatieniveaus.

Leerdoel 2: Je herkent emergente eigenschappen.

Leerdoel 3: Je herkent de levenskenmerken.

Leerdoel 4: Je legt uit hoe artsen stamcelkweek gebruiken voor medische toepassingen

Leerdoel 5: Je legt het verband uit tussen de toename van het oppervlak en het volume bij een organisme

Begrippen:

Moleculen, Cellen, Organisme, Organisatieniveau's, Organellen, Emergente eigenschap, Levenskenmerken, Stamcellen, Typen stamcellen, Celdifferentiatie. 

Instaptoets Cellen

Ga via de link in de volgende slide naar Socrative voor: 

Instaptoets Nectar H2 Cellen

Room Name: TNDBIO

b.socrative.com

2.2 Leerdoelen en begrippen

6. Je benoemt en herkent de functies van de onderdelen van een menselijke en dierlijke cel

7. Je benoemt en herkent de functies van de onderdelen van een plantaardige cel

8. Je benoemt op celniveau de eigenschappen van planten, dieren, schimmels en bacteriën

Cytoplasma, Grondplasma, Celkern, Kernlichaampje, Kernporie, DNA-moleculen, Eukaryoten, Ribosoom, (ruw) Endoplasmatisch reticulum (ER), Transportblaasje, Golgisysteem, Mitochondrium, Lysosoom, Cytoskelet, Structuureiwitten, Centriolen, Celwand, Vacuole, Chloroplasten, Chromoplasten, Amyloplasten, Plastiden, Bacterie, Prokaryoten, Plasmiden, Cirkelvormig Chromosoom, Kapsel, Flagellen.

Cellen

- Meer dan celkern, cytoplasma en celmembraan!

- Maken eiwitten, stoffen betrokken zijn bij alle levensprocessen. 

Waar in de cel ligt de bouwinstructie voor het maken van eiwitten?

Leer/bestudeer 2.2 Menselijke en Dierlijke cellen + bron 7

Menselijke en dierlijke cellen

Welk team kent de meeste 

organellen al uit het hoofd?

- doe jullie Boeken, BINAS en Chromebook DICHT!

- Maak een groep van 3 of 4 leerlingen

- Pak een poster

- Teken een dierlijke cel met daarin zoveel organellen, hun namen en de functies die jullie je samen nog herinneren.

Klaar? Docent checkt! 

--> Welke groep heeft de meeste goed?

     Bestudeer nog eens bron 7 en probeer het nu alleen :)

Ga naar: https://biologiepagina.nl/Oefeningen/cel/onderdelencel.htm

biologiepagina.nl

Zelfstandig (Huiswerk):

Via Nectar digitaal:

- Maak 2.2 opdr. 24 t/m 27 (route B)

- Leren celorganellen Dier (bron 7)

- Bekijk Film Cell Structure + kijkvragen (via LessonUp)