10.1 Conservatisme en politiek liberalisme

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

10. Tijd van burgers en stoommachines,

politieke strijd en emancipatie

• Kenmerkende aspecten:
• Discussies over de 'sociale kwestie'
• De opkomst van emancipatiebewegingen
• Voortschrijdende democratisering, met deename van steeds meer mannen en vrouwen aan het politieke proces
• De opkomst van politiek-maatschappelijke stromingen: liberalisme, nationalisme, socialisme, confessionalisme en feminisme.

10.1 Conservatisme en politiek liberalisme

• 1814 (okt) -1815 (juni): Congres van Wenen (Pruisen, Rusland, Eng. en Oostenrijk > 
• Restauratie en machtsevenwicht in Europa, o.a:
  
• België en Nederland samen in het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden
• 'mindsets' na de Revolutie en de Napoleontische oorlogen:
• - 'terugkeer naar een traditioneel bestuur zorgt voor stabiliteit en veiligheid' (conservatisme)
• - 'geloof in fundamentele rechten als vrijheid van meningsuiting en vergadering' (politiek liberalisme)

Einde Restauratie in Frankrijk (1830)

• Ontevredenheid over restauratie groeide door: 
• - hulp herstel monarchie in Spanje (1823, Lod XVIII)
• - schadeloosstelling emigranten (1824, Karel X) 
  
• - staatsgreep Karel X (verzette zich tegen het parlement), herstel censuur en invoeren sterk  beperkt kiesrecht (1830) >
• Na volksoproer zette bourgeoisie Karel X af en
• zette men 'Philippe Egalité' op de troon

 

Karel X

• Louis Philippe 'burgerkoning' - 1848:
  
• nieuw 'revolutiejaar' door ontevredenheid over:
  
• - armoede fabrieksarbeiders
  
• - ontbreken verenigingsrecht
• - censuskiesrecht en corrupt bestuur >
• Republiek uitgeroepen olv de gekozen president
• Louis Napoleon (!) 
• 1851: 'president voor het leven'
• 1852: 'keizer Napoléon' (-1871)

spotprent op Louis Philippe van Orléans

Het Koninkrijk der Nederlanden

• 1795 - 1806: Bataafse Republiek
  
• 1806 - 1810: Koninkrijk Holland olv Lod. Napoléon
• 1810 - 1814: Holland ingelijfd door Frankrijk en verdeeld in 9 departementen olv Lebrun 
• positief: gelijkheid voor de wet/godsdienstvrijheid/adequate ambtenarij/burgerlijk huwelijk
• negatief: censuur/conscriptie/tiercering staatsschuld/economische malaise >
• roep om orde en rust > 
• koning Willem I (zoon stadhouder Willem V)

Staatinrichting Koninkrijk der Nederlanden

• Belangrijk: Het Congres van Wenen
  
• Constitutionele monarchie
• 1e Kamer door koning benoemd
• 2e Kamer getrapt gekozen (censuskiesrecht):
• - recht van initiatief + goedkeuring wetsvoorstellen
• Koning veel macht: 
• - Koninlkijke Besluiten 
• - Benoeming/ontslaan ministers  
• - Ontbinding parlement
• Vrijheid van drukpers en recht van petitie
• Vrijheid van Godsdienst (eis Congres van Wenen) 

Documentaire over koning Willem I (30 Min)

Belgische afscheiding (1830>)

Oorzaken:

• Zuiden katholiek, Noorden protestant
• Grote staatsschuld Noorden > belastingdruk
• Taalbesluit (1823): Nederlands is officiële taal
• vanuit rellen ontstaat opstand > België uitgeroepen
• erkenning door Europese staten
• Willem I weigert > 10-daagse veldtocht (aug '31)
• na Franse interventie definitieve scheiding
• 1839: Scheidingsverdrag
• 1840: Willem treedt af

1848: Revolutiejaar >

grondwetshervorming

• Thorbecke (liberaal) Onderdelen:
• -  ministeriële verantwoordelijkheid
• - koninklijke onschendbaarheid
• - 1e Kamer getrapt gekozen door Prov. Staten
• - 2e Kamer direct gekozen (censuskiesrecht)
• - recht van amendement/enquête/budget (2jr)
• - Vrijheid van onderwijs
• - Vrijheid van vereniging en vergadering
• - Vrijheid van meningsuiting/drukpers