Formuleren en spelling: symmetrie en streepjes en tekens

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Welkom

Pak je laptop, zet hem aan en log in op LessonUp. 

                                                    Nederlands vwo 4

Formuleren/Spelling

Doel: ik ken de regels van symmetrie en kan zinnen verbeteren.

Doel: ik ken de regels aan elkaar/los, streepjes en tekens en kan die toepassen.

Geen symmetrie

Deze stijlfout komt vooral voor bij opsommingen. Alle delen van een opsomming moeten dezelfde structuur hebben. Ze moeten symmetrisch zijn. Als dit niet zo is, is er geen symmetrie en dat is fout.

Voorbeeld: Een verhaal bestaat meestal uit drie delen: het begin, het middenstuk en hoe het afloopt. (fout)

 Een verhaal bestaat meestal uit drie delen: het begin, het middenstuk en  het slot. (goed)

Geen symmetrie

1. fouten in getal (enkelvoud-meervoud): In plaats van de aanhang van de president gaan nu zijn politieke tegenstanders de straat op om te feesten.

2. Fouten in voornaamwoordelijke aanduiding: Wij adviseren u om op tijd te arriveren, omdat je anders in een lange wachtrij zal staan.

3. In grammaticale constructie: Wij stellen het bezoek aan de koning uit vanwege de aanhoudende protesten en omdat de koning griep heeft.

Als je topsporter wilt worden, zijn doorzetten, talent, goede begeleiding en dat je ouders je steunen belangrijk.

1. Wel symmetrie
2. Geen symmetrie

1. Veel mannen zien het nut van schoonheidsbehandelingen voor henzelf niet in, maar de moderne man zou best eens wat meer aandacht aan zijn uiterlijk kunnen besteden.

1. Wel symmetrie
2. Geen symmetrie

Verbeter de volgende zin:
In dit artikel bespreken we de werkwijzen van huiswerkinstituten, de kosten van de ondersteuning en of de begeleiding voldoende kwaliteit heeft.

Wat is een samenstelling?
Geef ook een voorbeeld.

Theorie: aan elkaar 

- Samenstellingen van twee of drie woorden

- Getallen tot duizend en samenstellingen met honderd en duizend (vijfduizend)

- Combinaties van een voorzetsel + bijwoord (erbij, dichtbij) --> maar los als na het voorzetsel een voornaamwoord of zelfstandig naamwoord staat (Floor woont dicht bij Tim)

- Combinaties van twee voorzetsels (voorin, achterin) --> maar los als na het voorzetsel een voornaamwoord of zelfstandig naamwoord staat (Hij zat voor in de auto)

- Voornaamwoordelijke bijwoorden: er, hier, daar, waar + voorzetsel (hieraan, waarvoor)

Theorie: los 

1. Getallen met miljoen of miljard: vijf miljoen, zes miljard.

2. Combinatie van voorzetsel en bijwoord als daarna een lidwoord of zelfstandig naamwoord komt: hij woont dicht bij de stad.

3. Combinatie van twee voorzetsels als daarna een lidwoord of zelfstandig naamwoord komt: ik zit graag achter op de fiets. 

5. Voorzetsels die onderdeel uitmaken van een werkwoord: inpakken, opschieten, bijzetten. 

Aan elkaar of los?

Aan elkaar of los?

Bah, wat is dit ___!

1. huis vuil
2. huisvuil

Elke dinsdag wordt het ___ opgehaald.

1. huis vuil
2. huisvuil

Lativa begon te huilen als een ___, toen ze haar telefoon kwijt was.

1. klein kind
2. kleinkind

Tot 1 december kun je je___ voor de schaatswedstrijd.

1. in schrijven
2. inschrijven

Welk woord is goed geschreven?

1. geirriteerd
2. ge-irriteerd
3. geïrriteerd

Welk woord is goed geschreven?

1. fotoonderschrift
2. foto-onderschrift
3. fotoönderschrift

Welk woord is goed geschreven?

1. onderzeeer
2. onderzee-er
3. onderzeeër

Liggend streepje - koppelteken I

Koppelteken:

1. Om uitspraakproblemen te voorkomen (klinker-botsing): giro-overzicht, radio-omroep, studie-uren, mini-jurk.
   
2. Naam van getrouwde vrouwen: Mevrouw De Groot-de Vries
   
3. In woorden met voorvoegsels: adjunct-, aspirant-, aspirant-, collega-, ex-, interim-, niet-, non-, oud-. Collega-docent, adjunct-directeur
   
4. Voor een hoofdletter: anti-Duits, oer-Hollands, on-Nederlands
   

Welk woord is juist gespeld?

1. diploma-bijeenkomst
2. giro-rekening
3. arbodienst
4. pabo-student

Kies de juiste spelling.

1. antiduits
2. garage-eigenaar
3. radiouitzending
4. vanilleijsje

Liggend streepje - koppelteken II

(5) In combinaties met titels en beroepen: geneesheer-directeur, tolk-vertaler

(6) Bij aardrijkskundige namen, of woorden die daarvan afgeleid zijn: Noord-Spanje, Zuid-Holland, Zuid-Hollander, Nieuw-Zeelandse.

(7) Bij letters, cijfers, andere tekens en of St of Sint/sint: dvd-speler, A4-papier, $-teken, Sint-Janskerk, VVD-kantoor.

(8) In woorden die anders onoverzichtelijk worden: kant-en-klaarmaaltijd, zwart-witfoto, hyena-vel, hand-en-spandiensten

Kies de juiste spelling

1. anti-discriminatiewet
2. antidiscriminatie-wet
3. vwo-leerling
4. vwoleerling

Kies de juiste spelling.

1. Noord-oostlimburg
2. zwart-wit-foto
3. mede-oprichter
4. chef-kok

Liggend streepje - weglatingsteken

Zet een streepje op de plaats waar een deel van het woord is weggelaten: voor- en achterdeuren, binnen- en buitenland.

Maar: oude en nieuwe boeken.

Kies de juiste spelling.

1. oude- en nieuwe wegen
2. Keel, neus en oorarts
3. autoin- en verkopers
4. carnavalsfeesten en - optochten

Kies de juiste spelling

1. vwo- en havo-leerlingen
2. vwo- en havoleerlingen
3. vwo leerlingen en havo leerlingen
4. vwo en havo-leerlingen

Welk woord is juist afgebroken? (Meerdere antwoorden juist)

1. ban-gste
2. konin-gin
3. koning-in
4. bang-ste

Trema

- Voorkomt spraakproblemen. Plaat je altijd op de eerste letter van de volgende lettergreep: geërgerd, drieën.

- Let op bij –eum, -iing, -cien en -ieus: museum, begroeiing, elektricien, dubieus.

- Let op bij –bea, geo-, beo: beantwoorden, geautoriseerd, beoefenen, geolied, maar geë-, geï-, geü-: geërgerd, geürineerd, geïrriteerd.

Apostrof

Gebruikt als weglatingsteken en om uitspraakproblemen te voorkomen:

(1) Op de plaats van de weggelaten letter: m’n, z’n, ‘t, ‘s winters, ‘s-Gravenhage.

(2) Op de plaats van een weggelaten bezits-s: Frits’ fiets

(3) Om uitspraakproblemen bij het meervoud en bezitsaanduidingen te voorkomen: Marja’s parfum, Benno’s sieraden, opa’s stoel. Maar als er geen uitspraakproblemen zijn, dan schrijf je de ‘s’ vast: Tims broek, Jannekes publicaties.

(4) In afleidingen van letter- en cijferwoorden: vmbo’er, CDA’er, 55+’er, sms’en, ge-sms’t.

Let op: afleidingen van letterwoorden die je als woord uitspreekt, schrijf je zonder apostrof (havoër) en in samenstellingen met een letter- of cijferwoord zet je geen apostrof maar een liggend streepje: vwo-leerling, CDA-voorzitter.

Kies de juiste spelling:

1. Geölied
2. Electriciën
3. Geruïneerd
4. Geäutoriseerd

Kies de juiste spelling:

1. Officiëel
2. Begroeiïng
3. ideëen
4. conciërge

Kies de juiste spelling:

1. Lieke's boek
2. Liekes boek

Kies de juiste spelling

1. A4-tje
2. vwoër
3. havo'er
4. havoër

Kies de juiste spelling:

1. Cowboy'tje
2. Renate's boek
3. Baby'tje
4. sms-en

Opdracht

1. Oefen Formuleren P9 en Spelling P8 t/m P10

2. Bekijk eventueel uitlegfilmpjes uit de playlist

3. Kom vooraan zitten als je samen wilt oefenen

Huiswerk

• Formuleren t/m P9 
• Spelling t/m P10 leren/oefenen
• 22 april boek 6
• Volgende les: boek 5 kiezen
• 28 maart toets literatuur