2.8 Spelling - samenstellingen en hoofdletters

• Nederlands
• MBO
• Studiejaar 1

Nederlands 

Lesinhoud en lesdoelen

Spelling 

- Je kunt uitleggen hoe je samenstellingen schrijft en wanneer je een tussenletter gebruikt.

- Je past je kennis omtrent hoofdlettergebruik toe in een quiz.

- Je oefent via Taalblokken met spellingskwesties.

Zoek de verschillen

Je ziet een aantal afbeeldingen. Ontdek het verschil.

Samenstelling

Een samenstelling is een woord dat bestaat uit twee of meer woorden die ook op zichzelf kunnen staan.

diersoort

handhavingsklas

stagebegeleider

Samenstelling: regel

Schrijf een samenstelling zoveel mogelijk aan elkaar.

Niet aan elkaar schrijven als:

- klinkerbotsing (oe-au-ui-eu-oi-...)

- je het verkeerd kunt lezen

- in een aantal vaste gevallen

...dan schrijf je een koppelteken

óók een koppelteken

niet-, oud-, ex-, Sint-

met een cijfer, aparte letter, afkorting of symbool

van twee gelijke delen

van twee aardrijkskundige namen

Mijn broer kijkt (1), want zijn kleine zusje heeft vele (2) (3)

1. (1)geergerd (2)fantasieën (3) gecreërd
2. (1) geërgerd (2) fantasiën (3) gecreeërd
3. (1) geërgerd (2) fantasiën (3) gecreëerd
4. (1) geërgerd (2) fantasieën (3) gecreëerd

Op museum en opticien staat geen trema.

1. juist
2. onjuist

Epidemieën, oliën, brasserieën en utopiën zijn juist geschreven

1. waar
2. niet waar

Samenstelling -en, -e, -s

Groentesoep of groentensoep

kippehok of kippenhok

rodekool of rodenkool

De hoofdregels

1. Linkergedeelte een zelfstandig naamwoord? Nee? -e
2. ZNW met meervoud van het zelfstandig naamwoord op -en?
rozengeur, paardenbloem 
3. ZNW met meervoud op -es? -> e
horlogezaak, aspergesoep
4. ZNW met meervoud op -en en -es? ->  e 
groentesoep, gemeentehuis

Wat is het meervoud van seconde?

1. seconde
2. secondes
3. secondes/seconden
4. seconden

Jullie zijn BEER + GOED bezig! Begrijpen jullie deze GEDACHTE + GANG van de spelling?

1. berengoed, gedachtengang
2. beregoed, gedachtengang
3. berengoed, gedachtegang
4. beregoed, gedachtegang

Uitzonderingen op de hoofdregels 

1. Zelfstandige naamwoorden met geen letterlijke, maar een versterkende betekenis: apetrots, beresterk, takkewijf

2. Unieke personen en zaken: Koninginnedag, hellevuur, maneschijn

3.Samenstellingen waarbij de aparte delen onherkenbaar zijn: 

papegaai, bakkebaard, bullebak

Meneer de (1) denkt dat we op 30 april nog steeds (2) vieren.

1. 1 = Koekepeer 2= Koninginnedag
2. 1 = Koekenpeer 2 = Koninginnendag
3. 1= Koekenpeer 2= Koninginnedag
4. 1= Koekepeer 2 =Koninginnendag

In een (1) bos haalden de jongens (2) uit, totdat ze een heus (3) ontdekten. Dat vonden ze (4).

1. 1= pikkendonker, 2= kattenkwaad, 3=berenhol, 4= Reuzenspannend
2. 1= pikkedonker, 2 = kattekwaad, 3 = berehol, 4 = reuzespannend
3. 1 = pikkedonker 2= kattenkwaad, 3= berenhol, 4= reuzespannend
4. 1= pikkendonker, 2= kattekwaad 3 = berehol, 4 = reuzenspannend

Samenstellingen met een tussenklank-s

Je schrijft de tussenklank-s als je die hoort in de samenstelling.

• Dorp + gek = dorpsgek

• Dorp + straat = dorpsstraat

Als het tweede deel van de samenstelling begint met een 's', hoor je niet of er een tussenklank-s moet staan.

Vervang dan tweede deel door een ander woord.

• station + straat
  
  
• meisje + speelgoed

• voorjaar + show

• bruid + sluier

Aan de slag!

Taalblokken

Spelling en grammatica

Spelling - Meervoud zelfstandig naamwoord

Spelling - Samenstellingen

Klaar? 

cambiumned.nl - Oefenen - Spelling - Overige spellingsregels - tussen n - tussenklank - Te veel of teveel

Kijk hier nog even naar:

het rodewijnglas

het rode wijnglas

de lange afstandsloper

de langeafstandsloper

Hoofdletter of geen hoofdletter?

1. Kerstcadeau
2. kerstcadeau

Met of zonder hoofdletters?

1. anwb
2. ANWB

Met of zonder hoofdletter?

1. burgerschap
2. Burgerschap

Met of zonder hoofdletters?

1. havo
2. HAVO

Hoofdletter?

1. intertoys
2. Intertoys

Met of zonder hoofdletter?

1. de volkskrant
2. de Volkskrant

Met of zonder hoofdletter?

1. December
2. december

Met of zonder hoofdletter?

1. Hindoe
2. hindoe

Hoofdletter?

1. lente
2. Lente

Kijk goed...

Wat is het taalvoutje?

KEUZEMENU: taalverzorging

1. Verder met 'Aaneenschrijven'
2. Hoofdletters (StarttaalOnline of cambiumned.nl-Oefenen-Spelling-Overige spellingregels-Hoofdletters
3. Werkwoordspelling (StarttaalOnline of cambiumned.nl-Oefenen-Spelling-Werkwoordspelling)
4. Meervoud (StarttaalOnline of cambiumned.nl-Oefenen-Spelling-Overige spellingregels-Meervouden)

Quizlet

Ga naar quizlet.live

Voer de volgende code in: