9.4 Risicoanalyse

• Scheikunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

9.4 Risicoanalyse

Wat is een gevaarsymbool?

Een gevaarsymbool geeft

aan dat een product gevaarlijk

is. 

Gevaarsymbolen vind je

meestal op schoonmaakmiddelen.

Giftige stoffen 

“Poison is in everything, and no thing is without poison. The dosage makes it either a poison or a remedy.”

Uitspraak Paracelsus, Zweedse arts (1493-1541)

Grenswaarde

• Massa% (of Volume%) geeft aan het hoeveel g (mL) stof in 100 g (mL) van een mengsel zit. 
  
• Massa-ppm (of volume-ppm) geeft aan het hoeveel mg (mL) stof in 1 kg 
  
• Massa-ppb (of volume-ppb) geeft aan het hoeveel µg (µL) stof in 1 kg 

Grenswaarde / TGG-waarde

• TGG = Tijd Gewogen Gemiddelde
• Binas 97A


• Maximale concentratie van een stof waar een volwassen persoon gedurende 8 uur (soms 15 min) per dag, gedurende een heel arbeidsleven, aan mag worden blootgesteld zonder gezondheidsproblemen
• Uitgedrukt in ppm of mg / m³

Rekenvoorbeeld Grenswaarde / TGG

• TGG ammonia (8 uur) = 14 mg / m³
• (massa)ppm = (massa stof X / massa totaal) * 10⁶
  
• massa stof X = 14 mg = 0,014 g
• volume totaal (lucht) = 1 m³ = 1,293 kg (dichtheid lucht) = 1293 g
• Invullen in formule geeft 10,82 massa ppm = 11 massa ppm

LD-50 

• LD-50 is maat voor acute giftigheid (LD = Lethal Dose)
• Dit is de dosis waarbij de helft van de proefdieren overlijdt, uitgedrukt in mg per kg lichaamsgewicht.


• Binas 95 voetnoot 2

Bij een relatief giftige stof, is de LD-50 dan (relatief) hoog of juist laag?

1. Hoog
2. Laag
3. Geen idee

Voorbeeld: botulinetoxine

• Meest potente gif dat bekend is.
• Neurotoxisch: eiwit legt zenuwcellen tijdelijk stil.
• LD-50 = 0,2 µg per kg
• Wordt in zeer lage doseringen toch gebruikt als cosmetisch hulpmiddel.

Voorbeeld: atropine

• Wordt verkregen uit de dodelijkste bessen van de wolfskers (Atropa belladonna).




• ± 10 bessen zijn dodelijk voor een mens.
• Werd gebruik om pupillen te verwijden, wat vroeger als schoonheid (belladonna) werd gezien.
• In moderne geneeskunde o.a. gebruikt bij hartritmestoornissen.

ADI-waarde

• Aanvaardbare Dagelijkse Inname (acceptable daily intake)
• Binas 95
• Aantal mg per dag per kg lichaamsgewicht dat een persoon binnen mag krijgen zonder gezondheidseffecten.
• Voor medicijnen en additieven in voedingsmiddelen.

Hoeveel mg tin mag een man van 85 kg binnenkrijgen?

Hint: Gebruik BINAS 95

1. 17
2. 85
3. 170
4. 850

Uitleg

BINAS 95:

ADI-waarde tin = 2 mg / kg lichaamsgewicht

Deze man mag dus 85 x 2 = 170 mg nitraat binnenkrijgen

Aan de slag

Maak opgave 31, 32, 33, 38.