03/02, Stijlfiguren

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 3

Nederlands:

Stijlfiguren

basisvaardigheid:

lezen

schrijven

spreekvaardigheid

fictie

lesdoelen

• Ik weet wat stijlfiguren zijn.
• Ik kan stijlfiguren in een tekst herkennen en benoemen.
• Ik kan uitleggen welk effect stijlfiguren hebben.

Herhalingen & Opsommingen

• Repetitio
• Anafoor

Repetitio (herhaling)

Repetitio: opsomming waarbij een woord of delen van woorden steeds herhaald worden
Voorbeelden: 

• Drommels, drommels en nog eens drommels. 
• Uur na uur na uur zaten we bij meneer Möring in het lokaal.
• Ik ben vandaag zo vrolijk, zo vrolijk, zo vrolijk

J.H. Leopold

`O, als ik dood zal, dood zal zijn

kom dan en fluister, fluister iets liefs,

mijn bleke ogen zal ik opslaan

en ik zal niet verwonderd zijn.

En ik zal niet verwonderd zijn.' 

Anafoor (herhaling)

Herhaling van hetzelfde woord of dezelfde woordgroep aan het begin van opeenvolgende zinnen of zinsdelen.

VB:

• Alles om hem heen veranderde. Alles leek beter te worden. Alles behalve hij.
• Niemand zag iets, niemand deed iets, niemand wist iets.

"Ik kwam, ik zag, ik overwon." -
Julius Caesar. Dit is een:

1. anafoor
2. metafoor
3. herbivoor
4. polyfoor

Tijdens het zomerkamp was het macaroni en nog eens macaroni wat we te eten kregen.

1. anafoor
2. repetitio

Overdrijvingen en nuanceringen

• Eufemisme
• Hyperbool
• Understatement

Eufemisme

• verzacht de werkelijkheid, vooral bij nare situaties

• Bijvoorbeeld: Hij gaat creatief om met de waarheid.

Hyperbool

overdrijving 

• We hebben ons kapot gelachen.
• Ik schaamde me dood.

Understatement

Afzwakking: je zegt dat iets minder groot, mooi of belangrijk is dan dat het in werkelijkheid is.

Vaak: ironisch effect

• Voorbeeld: Messi kan wel een aardig balletje trappen.                                                                                      

OPSOMMINGEN

tricolon (drieslag): opsommingen in drieën, bestaande uit drie delen. 

Heerlijk, helder, Heineken

Ik wil weg, ik wil naar huis, ik wil naar bed

Ik haat jou echt met je walgelijke gedrag, je nare stem en je irritante kop.

climax: steeds sterker wordende serie

Het was een domper, een teleurstelling, een ramp.

anticlimax:

Hij heeft hij een groot huis, een dik horloge, een dure auto en… een lege bankrekening.

Stijlfiguur in het volgende lied:

0

Glimlachend stond hij op, grijnzend ontbeet hij, verliet toen luid lachend het huis om gierend op zijn werk te arriveren.

1. Climax
2. Anticlimax

'Je hebt de toets heel goed gemaakt, wel een beetje onder je niveau, en met een paar fouten, maar toch best oké, in ieder geval een krappe voldoende.'

1. Climax
2. Anticlimax

Tot welke categorie behoort het stijlfiguur repetitio?

1. herhalingen en opsommingen
2. overdrijvingen en nuanceringen

Een repetitio is een

1. schijnbare tegenspraak
2. herhaling
3. opsomming in drieën
4. opsomming die naar een hoogtepunt voert

Climax

Anti-Climax

Een stijlfiguur, waarbij in een opsomming de betekenissen in kracht afnemen.

Een stijlfiguur, waarbij in een opsomming de betekenissen in kracht toenemen.

Het was een groots cadeau, nou ja, een groot cadeau, nou ja, een aardig cadeautje

1. repetitio
2. climax
3. anticlimax

Hyperbool

Drieslag

Eufemisme

anti-climax 

Understatement

Climax

wel honderd keer gevraagd

Hij kwam, hij zag, hij overwon 

een volslank figuur

geen leren laarzen, geen boots, geen sneakers, maar pantoffels 

We moeten er nog wel wat aan doen

Goed, beter, uitmuntend 

Een zee van tijd 

Wat is een eufemisme?

1. Een stijlfiguur om te overdrijven
2. Een stijlfiguur om iets te verbloemen (zachter maken)

Wat is een understatement?

1. Een beeldspraak waarbij je beeld gebruikt
2. Een stijlfiguur waarmee je bewust iets extra sterk uitdrukt
3. Een stijlfiguur waarmee je iets bewust minder sterk uitdrukt
4. Een stijlfiguur waarmee je meerdere dingen opsomt achter elkaar

Hij heeft een glaasje teveel op.

Hyperbool , eufemisme of understatement?

1. hyperbool
2. understatement
3. eufemisme

In welke zin staat een eufemisme?

1. Peter wordt gek van de jeuk.
2. Peter moet een kleine boodschap.
3. Toen Peter klaar was met het overschrijven van de Bijbel, zei hij: "Ach, een kleine moeite."
4. Peter sterft van de honger.

Een schrijver gebruikt een understatement om ....

1. iets extra op te laten vallen.
2. iets minder erg te maken.
3. een grapje te maken.

hyperbool

understatement

eufemisme

iets aardiger / beleefder zeggen

afzwakken / iets minder (erg) laten lijken

overdrijven

Hyperbool of understatement?

1. Hyperbool: ik heb helemaal niets om aan te trekken!
2. Hyperbool: Ze was een tikje vermoeid na het lopen van de marathon,
3. Understatement: Ik heb helemaal niets om aan te trekken!
4. Understatement: ze was een tikje vermoeid na het lopen van de marathon.

Is dit een understatement of een overdrijving?

Sleep de zin naar het juiste vak.

understatement 

overdrijving

Ik moet rennen, want ik sta op knappen.

lesdoelen

• Ik weet wat stijlfiguren zijn.
• Ik kan stijlfiguren in een tekst herkennen en benoemen.
• Ik kan uitleggen welk effect stijlfiguren hebben.

maken:

cursus 4, paragraaf 2, opdracht 2

basisvaardigheid:

lezen

schrijven

spreekvaardigheid

fictie