begrijpend lezen les 2: leesstrategieën, onderwerp/deelonderwerp/alinea

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 1

Nederlands
Begrijpend lezen
Les 2
Havo 1
 P2 2023-2024

vorige les heb je geleerd...

Welke 5 tekstdoelen we hebben.

Welke 5 tekstsoorten daarbij horen.

Hoe je weet voor welk publiek een tekst is geschreven.

Aan het einde van de les...

• weet je dat je verschillende manieren van lezen (=leesstrategieën) hebt om teksten te lezen
  

• weet je wat een alinea is

• weet je wat een onderwerp is
  

• weet je wat een deelonderwerp is.

Leesstrategieën op een rij

- Zoekend lezen

- Oriënterend lezen

- Globaal lezen

- Grondig en intensief lezen

- Studerend lezen

- Kritisch lezen

Leesstrategie gekoppeld aan het leesdoel

Strategie                                             Leesdoel                                                   

- Zoekend lezen                               informatie opzoeken

Je gebruikt:

inhoudsopgave, register, trefwoorden

Voorbeeld > woordenboek

Leesstrategie gekoppeld aan het leesdoel

Strategie                                             LeesLeesdoel :                                 

- Oriënterend lezen                                  bepalen wat het onderwerp van 

                                                                        een  tekst is                  1e indruk krijgen van een tekst

Je gebruikt:

Titel, eerste paar zinnen(inleiding), tussenkopjes, laatste zinnen, anders gedrukte woorden, illustratie en bronvermelding.

Leesstrategieën

Strategie                                             Leesdoel :                                                 

- Globaal lezen                                  wat is de hoofdgedachte en wat zijn de 

                                                                belangrijkste gegevens (Vind ik in deze 

                                                                tekst de info welke ik wil weten?)

Je gebruikt:

De eerste en laatste zinnen van elke alinea. De kernzinnen van alle alinea's. In de kernzin staat meestal de hoofdzaak van de alinea.

Leesstrategieën

Strategie                                             Leesdoel                                                   

- Grondig en intensief lezen       tekst helemaal begrijpen

Je gebruikt:

Aandachtig hele tekst lezen, zin voor zin. Tekst echt begrijpen. 

Wat is het onderwerp van de hele tekst? Wat zijn de deelonderwerpen van elke alinea? Wat hebben de alinea's met elkaar te maken? Wat wil de tekst duidelijk maken? Welke zinnen zijn moeilijk? Lees die twee keer of lees ze zachtjes voor jezelf. Zoek de betekenis van de woorden die je nog niet kent.

Leesstrategieën

Strategie                                             Leesdoel                                                   

- Studerend lezen                            tekst leren

Je gebruikt: 

intensief lezen met als extra doel: onthouden wat je hebt gelezen. Belangrijke zaken onderstrepen en/of aantekeningen bij maken. 

Leesstrategieën

Strategie                                             Leesdoel                                                   

- Kritisch lezen                                  tekst beoordelen;waar/compleet

Je gebruikt:

Logisch nadenken en erachter komen of de informatie allemaal klopt. Dus andere teksten gebruiken om te vergelijken. 

Leesstrategieën

Strategie                                             Leesdoel                                                 

-  Zoekend lezen                               informatie opzoeken

- Oriënterend lezen                         bepalen wat het onderwerp van een 

                                                                tekst is

- Globaal lezen                                  hoofdzaken uit tekst halen

- Grondig en intensief lezen        tekst helemaal begrijpen

- Studerend lezen                            tekst leren

- Kritisch lezen                                  tekst beoordelen;waar/compleet

ONDERWERP

Een tekst of een verhaal gaat ergens over.

Dit noem je het onderwerp van een tekst en wordt in 1 of enkele woorden opgeschreven.

Lees de tekst en stel dan de vraag: 

Waarover gaat de hele tekst?

DEELONDERWERPEN

In een tekst kunnen verschillende onderdelen over een onderwerp gezegd worden. Bijvoorbeeld over het onderwerp 'Circus' kan je veel verschillende onderdelen schrijven.

Deze verschillende onderdelen noem je deelonderwerpen. Bijvoorbeeld: directie - verzorging dieren - personeel - acts.

Meestal wordt er in één alinea één deelonderwerp behandeld.

Voorbeeld: Onderwerp en deelonderwerp   

 tekst over wintersport.

Onderwerp: wintersport

Deelonderwerpen: wintersportgebieden, sneeuwconditie, kosten, drukte tijdens schoolvakanties

Alinea's

Een tekst is meestal verdeeld in stukjes. Dit noemen we alinea's.

Alinea's

Een alinea bestaat uit meerdere zinnen die allemaal over hetzelfde deelonderwerp gaan. De alinea's zorgen ervoor dat de tekst leesbaar blijft

Hoe herken je een alinea?

In de tekst herken je een alinea door:

- een witregel (ongeschreven regel)

- een inspringing (stukje wit aan het begin van de zin/regel)

- een stukje wit na een zin (ongeschreven stukje)

- een nieuw tussenkopje

Aan de slag!

Ga naar Lessonup begrijpen lezen les 2

maak slide 19 t/m 25

Wat zijn voorbeelden van tekstdoelen?
(Herhaling)

1. artikel, tijdschrift, krant
2. informeren, amuseren, activeren, overtuigen
3. informerende tekst, activerende tekst, amuserende tekst

Waarom is het goed om tekstdoelen te kunnen herkennen?
(Herhaling)

1. zo weet je wat de schrijver wil bereiken
2. om er meer van te kunnen begrijpen en te leren
3. dan word je niet te snel overtuigd of overgehaald
4. om teksten te beoordelen en er kritisch naar te kijken

Tekstsoorten
Doel van een reclametekst
(Herhaling)

1. Informeren
2. Je iets laten doen
3. Mening geven
4. Je iets leren

Tekstsoorten
Doel van een krantenbericht
(Herhaling)

1. Informeren
2. Je iets laten doen
3. Mening geven
4. Amuseren

Welke 2 tekstvormen horen bij activeren?
(Herhaling)

1. advertentie
2. nieuwsbericht
3. klachtenbrief in krant
4. poster

Welke tekstvormen horen bij een uiteenzettende tekst?
(Herhaling)

1. reclame, nieuwsbericht in de krant, handleiding
2. gedicht, schoolboekentekst, recept
3. recept, handleiding, schoolboekentekst
4. handleiding, gedicht, recept

Welke tekstvormen kunnen horen bij het tekstdoel ' overtuigen'. Kies de twee juiste antwoorden.
(Herhaling)

1. ingezonden brief
2. nieuwsbericht
3. recensie
4. roman

Aan de slag! Pak je oefenboek '8 Teksten')

Je hebt de vragen van de volgende teksten gemaakt:

1. Bollebozen

2. De magie van haren en nagels