Paragraaf 3.5 Welvaart en welzijn

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

3.5 Welvaart en welzijn 

H3 Zuid-Amerika

Domein Gebieden

4V

Leerdoelen

Je weet wat op het gebied van welvaart en welzijn het sociaal geografisch beeld van Zuid-Amerika is.

Je weet hoe ruimtelijke ongelijkheid op het platteland en in de steden van Zuid-Amerika zichtbaar is.

Je kent het verschil tussen de formele- en de informele machtsstructuren (cliëntelisme) in Zuid-Amerika.

Je begrijpt welke economische ontwikkelingsprocessen zich in Zuid-Amerika voor doen en wat de verwachte gevolgen hiervan zijn.

Welvaart

Welzijn

Uit welke drie onderdelen bestaat de VN-ontwikkelingsindex ook al weer?

Welvaart en welzijn

Welvaart = Economische term, meten van rijkdom.

Welzijn = In hoeverre mensen ook gelukkig leven.

Welvaart meet je met BBP (bruto binnenlands product).

Welzijn meet je met HDI (human development index) (zover welzijn te meten is).

Getal tussen 0 en 1 (1 is beste).

Een combinatie van het inkomen per hoofd van de bevolking, de levensverwachting en het percentage alfabetisme.

WELVAART meten

1.  Bruto binnenlands product per inwoner
2. Samenstelling van de beroepsbevolking
3. VN-ontwikkelingsindex

• inkomen
• levensverwachting
• anafalbetisme

Problemen meten welvaart

1. dollar is niet overal even veel waard -> koopkracht

2. informele sector wordt niet meegenomen

3. sociale ongelijkheid niet te meten

4. regionale verschillen niet te zien

Welvaart

Alle landen in Zuid-Amerika zijn qua welvaart en welzijn te rekenen tot 

semiperiferie.

Venezuela staat hier hoger maar Brazilië is stabieler, waarom?

Wat zie je niet in deze cijfers?

Venezuela draait om de olie, Brazilië is meer divers.

Grote sociale en regionale verschillen (ongelijkheid).

Sociale ongelijkheid

Sociale ongelijkheid kun je aflezen met behulp van Lorenzcurves.

2012

De armste 80% van de bevolking verdient 60% van het totale inkomen. De rijkste 20% de overige 40% van het inkomen.

2002

De armste 80% van de bevolking verdient 30% van het totale inkomen. De rijkste 20% verdient de overige 70% van het totale inkomen.

Sociale ongelijkheid op het platteland

De grote sociale ongelijkheid zie je op het platteland terug in het verschil tussen de typen landbouwbedrijven.

minifundia

latifundia

hacienda

Sociale ongelijkheid op het platteland

Minifundia

Latifundia

Ontstaan als plantage in de koloniale tijd

Foodcrops

Cashcrops

Strategie: overleven

Kapitaalintensief

Arbeidsintensief

Monocultuur (één gewas)

Klein oppervlak

Sociale ongelijkheid in de stad

Sociale ongelijkheid leidt mogelijk tot sociale polarisatie.

Rijke buurten versus favela’s waar bewoners te maken hebben met geweld tussen politie en drugsbaronnen.

Proces waarbij tegenstellingen tussen bevolkingsgroepen (bv. raciale verschillen) steeds sterker worden en leiden tot oplopende spanning en onenigheid.

Sociale ongelijkheid in de stad

Sociale ongelijkheid leidt tot

ruimtelijke segregatie.

Scheiding van woonwijken in de ruimte op basis van inkomen of etniciteit.

De stad blijft maar groeien

Verstedelijking/urbanisatie +
Natuurlijke bevolkingsgroei

Woningtekorten

Zelf (illegaal) bouwen op grond zonder eigendomsrecht, voorzieningen en infrastructuur

Informal cities

Zelfbouw in de informal city

Acceptatie van de

informal city

Soms zorgt de overheid voor:

• Infrastructuur
• OV
• Voorzieningen

In La Paz (Bolivia) heeft de overheid zelfs een kabelbaan aangelegd tussen het centrum en de buitenwijken.

Macht in de stad

Tot voor kort macht in de steden/platteland in handen van de elite via een systeem van
cliëntelisme.

Macht in de stad verandert: Sinds 1990 vrijhandel en sociale doelen.

Elite verleent dienst aan burger/groep mensen in ruil voor politieke steun.

Macht in de stad

Tot voor kort macht in de steden/platteland in handen van de elite via een systeem van
cliëntelisme

Defenitie

Elite verleent dienst aan burger/groep mensen in ruil voor politieke steun ==> meestal uit op zelfverrijking.

https:

Arm en rijk in Sao Paulo

Kijk 

0:00 tm 14.40

18:34 - 24:32

Link naar fragment

Aan de slag

Maak de verkorte leerroute van paragraaf 3.5

Huiswerk maandag 15 maart

Vraag 1

Vraag 3A

Bekijk bron 20 en de thematische kaarten over Latijns-Amerika / Zuid-Amerika

Welke conclusie kun je trekken voor de meeste Zuid-Amerikaanse landen wat betreft de verandering inkomensongelijkheid?

In veel Zuid-Amerikaanse landen nam de inkomensongelijkheid in de afgebeelde periode sterk af.

Vraag 3B

Wat betekent dit voor het verloop van de Lorenzcurves in die landen?

Leg uit hoe die lijn dan komt te liggen.

De lijn zal opschuiven naar de lijn van 45 graden.

Vraag 5A

Bekijk figuur 7

Hoe is de ruimtelijke segregatie in figuur 7 zichtbaar?

Je ziet dat de verschillende inkomensklassen niet door elkaar wonen maar in aparte stadsdelen.

Vraag 5B

In welke wijken wonen de nieuwkomers in de stad vooral?

Geef hiervoor een verklaring

In de wijken met huizen in slechte staat. De nieuwkomers zijn vaak straatarm, ze kunnen niet veel

uitgeven aan huisvesting.

Vraag 5C

Welk verband zie je tussen de ligging van de grote winkel- en kantorencentra en de woonwijken naar inkomen?

Geef hier een verklaring voor.

De wijken van de elite liggen vaak bij de grote winkelcentra en kantorencentra. Wonen is hier duur

en dat kan alleen de elite zich permitteren.

Vraag 5D

Zoek nog een samenhang tussen de ligging van twee legenda vermeldingen en geef hiervoor een verklaring.

Voorbeelden van goede antwoorden: de industriezones liggen vaak rondom de

hoofdtransportassen. Groothandel / distributiecentra zitten eveneens dicht bij transportknooppunten en transportassen. Deze bedrijven moeten goed bereikbaar zijn voor leveranciers enklanten.