5.4 Kunnen we zo sociaal blijven?

• Economie
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 4

Hoofdstuk 5/7

 Kan de overheid dat regelen?

5.1/7.1 Stuurt de overheid de economie?

5.2/7.2 Het huishoudboekje van de overheid

5.3/7.3 Hoe sociaal is ons land?

5.4/7.4 Kunnen we zo sociaal blijven?

Weet je het nog?

Herhaling vorige paragrafen

Wat zijn kenmerken van collectieve voorzieningen?

1. De particuliere sector betaalt de voorzieningen.
2. De overheid betaalt de voorzieningen.

Privatisering betekent dat de overheid een particulier bedrijf overneemt

1. Juist
2. Onjuist

Directe belastingen

Indirecte belastingen

Betaal je rechtstreeks aan de overheid

Belasting over inkomen en winst

Zitten verwerkt in de prijs van producten

btw en accijns

Bij een begrotingsoverschot heeft de overheid....

1. meer inkomsten dan uitgaven
2. meer uitgaven dan inkomsten

Directe en indirecte belastingen zijn de grootste inkomsten van de overheid.

1. Juist
2. Onjuist

Nederland is een sociaal land. We hebben veel sociale verzekeringen. Deze zijn verdeeld in volksverzekeringen en werknemersverzekeringen.

1. Juist
2. Onjuist

Iedere inwoner van Nederland heeft recht op volksverzekeringen.

1. Juist
2. Onjuist

Welke verzekering(en) is of zijn een voorbeeld van een volksverzekering ...?

1. WW
2. WIA
3. AOW
4. ANW

Leerdoelen 

Na afloop van deze les ken/kan je:

1. uitleggen wat de gevolgen van vergrijzing zijn 
2. voorbeelden geven van maatregelen die de overheid kan nemen om de sociale zekerheid betaalbaar kan blijven
3. benoemen hoe de overheid de kosten van de zorg wil beperken

Actief of niet?

Actieven

• Alle mensen met betaald werk
• zij betalen premies en belastingen (% van het inkomen)

Niet-actieven

• Mensen zonder betaald werk, die een uitkering ontvangen. 
• Tot de groep niet-actieven behoren ook de AOW'ers. Deze groep groeit al jaren (= vergrijzing). Wat betekent dit voor Nederland ?

• Het aandeel ouderen in de totale bevolking neemt toe 
• en de gemiddelde leeftijd van de bevolking stijgt

Vergrijzing

Na WOII: babyboom -> zijn nu pensionado

Jaren ’60: feminisme, anticonceptie -> minder baby’s

Mensen worden ouder -> langer AOW + hogere zorgkosten 

Oorzaken van vergrijzing

AOW

Algemene Ouderdoms Wet

De werkenden van nu betalen de AOW van nu.

Uitkeringen (netto):

Samenwonend of getrouwd   €    838,55 p.p. 

Alleenwonend                  € 1.226,80 p.p.

Optie: verhoging AOW-leeftijd

Door de AOW-leeftijd te verhogen zijn er minder mensen die een AOW-uitkering krijgen (inactieven) en zijn er meer mensen die werken en betalen voor de AOW (actieven)

Hoe houden we de AOW betaalbaar?

Mensen met een inkomen (actieven) staan een deel van hun inkomen af in de vorm van premies en belastingen. Met dat geld worden uitkeringen betaald aan mensen (inactieven) die geen eigen inkomen verdienen.

De actieven verdienen dus ook het inkomen voor de inactieven. 

Herverdeling

Hoe houden we de AOW betaalbaar?

• de AOW-leeftijd verder verhogen van 67 naar ?? jaar
• de premies + loonbelasting te verhogen
• de AOW-uitkeringen te verlagen;
• de arbeidsparticipatie (arbeidsdeelname) te laten toenemen;
• de AOW-ers ook AOW-premie te laten betalen;
• de AOW niet meer aan iedereen te geven, maar alleen aan ouderen met geen of een laag pensioen.

De zorgverzekering (18+)

• Verplichte basisverzekering voor volwassenen, de prijs noem je premie
• verplicht eigen risico van € 385 per jaar, per persoon
• vrijwillige aanvullingen mogelijk (meer premie)
• acceptatieplicht

Marktwerking

Als aanbieders van producten of diensten met elkaar moeten concurreren om de gunst van de consument. 

• De zorgkosten wordt voor een (klein) deel betaald uit de premies, maar vooral uit belastingen.
  
• De overheid geeft veel geld uit aan de zorg (zie poster Miljoenennota).
  
• Om de kosten te beperken, wil de overheid meer marktwerking, zodat zorgverzekeraars en ook ziekenhuizen meer met elkaar concurreren.
  

Iedereen heeft recht op een AOW- uitkering als de AOW-leeftijd bereikt is.

1. Juist
2. Onjuist

Door het verhogen van de AOW-leeftijd

1. neemt het aantal actieven toe
2. neemt het aantal inactieven toe
3. wordt vergrijzing tegen gegaan
4. wordt de AOW ook hoger

Is de AOW een volks- of een werknemersverzekering?

1. Volksverzekering; iedereen krijgt AOW op zijn/haar 67e.
2. Werknemersverzekening; is een verzekering voor iedereen die in loondienstwerk of heeft gewerkt

Wie betaalt de AOW?

1. De overheid betaald dit vanuit accijns en belastingen
2. Mensen die werken in loondienst betalen premies voor AOW

Hoe komt het dat de AOW steeds duurder wordt?

1. Er zijn weing jongeren die werken dus niet veel afdragen om de AOW te betalen
2. 3. Er zijn steeds meer 67+ ers en we worden Er Er zijn steeds meer 67+ ers en we worden steeds ouder waardoor er meer en langer AOW nodig is.

Waarom helpt het om de AOW leeftijd te verhogen?

1. Dan blijven mensen langer werken en kunnen daardoor langer premie betalen
2. Omdat er vergrijzing is

Zijn er andere oplossingen om de AOW betaalbaar te houden?

1. AOW uit een ander (belasting)potje betalen AOW verlagen
2. AOW afschraffen