5. De nieren

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 1

5. De nieren

       Lesdoelen

Je kunt:

• de onderdelen van het urinestelsel benoemen en hun functie beschrijven
• de bouw en functies van de nier beschrijven
• uitleggen hoe urine ontstaat en wat normale bestanddelen van urine zijn.
• de bouw en functie van de urinewegen beschrijven
• beschrijven hoe het proces van urine uitscheiden (plassen) en de plas ophouden (continentie) verloopt

Wat weten jullie al over de nieren?

• Twee nieren
• Aan de rugzijde van het lichaam
• Ter hoogte van de taille

De nieren

• De nieren vormen urine (diurese) en de urinewegen zorgen voor de afvoer
• Nieren scheiden overtollig vocht, elektrolyten en afvalstoffen uit, dit helpt de samenstelling van lichaamsvocht constant te houden (homeostase)

De bouw

• Bloed wordt via nierslagader aangevoerd
• In nefronen (1.000.000 per nier) wordt het bloed gefilterd
• Schoon bloed gaat via nierader weer naar de rest van het lichaam
• Urine wordt via tubuli (kanaaltjes) uit de nefronen naar het nierbekken vervoerd
• Vanaf het nierbekken loopt urine via de urineleider naar de blaas

De functie

Nieren hebben drie functies

1. Vorming van urine (diurese)
2. Regulatie van vocht, elektrolyten, pH en bloeddruk
3. Productie van hormonen en vitamines

De nefronen

• Urine ontstaat in de nefronen, de kleinste onderdelen van de nier
• Elke nefron bestaat uit een nierfilter en buisjes
• Het filter bestaat uit een kluwen van vaten: glomerulus
• Om het glomerulus licht een kapsel: het kapsel van Bowman

De functie

Het vormen van urine verloopt in twee stappen:

1. Filtratie: bloedplasma wordt gefilterd waarbij primaire urine (voorurine) ontstaat
2. Resorptie: nuttige stoffen zoals water en glucose worden terug opgenomen waarna eindurine overblijft

Bij hoge bloedglucosespiegels (diabetes) kan glucose in de eindurine terecht komen

Hoeveel liter bloed stroomt er dagelijks door de nieren?

Zuiverende werking

• Dagelijks stroomt er 1000 liter bloed door de nieren
• Elke druppel bloed stroomt per dag meer dan 200 keer door de nieren 
• Hierbij worden afvalstoffen uit het bloed gefilterd: bilirubine, urinezuur, ureum, creatinine

Stoffen

• Overtollige stoffen worden ook met urine uitgescheiden: water en elektrolyten 
• Voorbeelden van stoffen die soms in urine worden aangetroffen, maar normaal gesproken niet in urine thuishoren zijn: glucose, eiwitten, ketonen, rode bloedcellen, witte bloedcellen

De nier als controlekamer

Regulatie van vocht

• De nieren handhaven de vochtbalans onder invloed van antidiuretisch hormoon (ADH)

Regulatie van elektrolyten en pH

• De nieren houden de elektrolytenbalans en zuurgraad (pH) van het bloed constant 

Regulatie van bloeddruk

• De hoeveelheid water en elektrolyten die de nieren vasthouden of uitscheiden, beïnvloedt de bloeddruk

Helaas gaat het niet altijd goed

Elk jaar krijgen 2000 patiënten te maken met nierfalen

We spreken van nierfalen als beide nieren samen nog voor minder dan 15% werken

Rond de 6000 mensen in Nederland zijn afhankelijk van nierdialyse

                            Opdracht

In deze opdracht verdiep je je in het leven van iemand met nierfalen.

1. Wat zijn klachten/symptomen van mensen met nierfalen?
   
2. Welke behandelingen zijn er en waaruit bestaan deze behandelingen?
3. Wat kan er gedaan worden om nierfalen te voorkomen?
   
4. Wat kan er gedaan worden om nierfalen niet te laten verergeren?
   
5. Wat kun jij als verpleegkundige/verzorgende doen voor iemand met nierfalen?