5.2 De Nederlandse opstand

• Mens & Maatschappij
• Middelbare school
• vmbo b
• Leerjaar 1

Een nieuwe tijd

De Reformatie

De Nederlandse opstand 

Blz.15

Werkvorm 4: Begrippen tekenen

Veel leerlingen leren definities van historische begrippen letterlijk uit hun hoofd. De vraag is of ze het begrip dan wel echt begrijpen. Om daarachter te komen laat je ze de definitie niet opschrijven maar tekenen. Je deelt lege blaadjes uit in de klas en laat leerlingen vervolgens de betekenis van de getekende begrippen raden. Let op dat je wel voor begrippen kiest die goed te tekenen zijn. Geschiedenis is een erg talig vak. Deze werkvorm vormt daar een welkome afwisseling op. Hierdoor kunnen ook minder taalvaardige leerlingen goed meedoen. Daarnaast helpt het leerlingen begrippen goed te onthouden doordat ze verplicht moeten visualiseren. In onderstaande video zie je hoe studenten van de lerarenopleiding geschiedenis ‘begrippen tekenen’ met elkaar uitproberen.

Wat gaan we vandaag doen?

• Herhaling vorige les
• Start paragraaf 5.2 'De Nederlandse opstand.'
• Filmpje
• Aan de slag met de opdrachten

OOK DE BLAUWE LEERSTOF STUKJES OPENEN.

Nederland bestond uit 17 gewesten. 

Filips II wilde graag dat overal dezelfde wetten en regels golden en dat de Nederlanden één land zouden worden. Maar, de gewesten wilden liever zelfstandig blijven. 

Om te helpen met het bestuur van de gewesten, werden stadhouders aangesteld. 

Veel edelen waren ontevreden, tijdens het bestuur van Karel V hadden de edelen veel invloed maar Filips II wilde alle beslissingen zelf nemen. Ook vervolgde Filips II de protestanten vele male erger. 

Protestantisme

Rooms-katholiek

Herhalingsopdracht 5.1

Karel V wil eenheid in zijn rijk, hij wilt overal dezelfde wetten en regels en dat iedereen hetzelfde rooms-katholieke geloof heeft. (centralisatie)

Filmvragen

Samen lezen 

•  Blauwe leerstofstukjes:
• ' Filips II' blz. 15
• ' De Nederlanden' blz. 16

OOK DE BLAUWE LEERSTOF STUKJES OPENEN.

Nederland bestond uit 17 gewesten. 

Filips II wilde graag dat overal dezelfde wetten en regels golden en dat de Nederlanden één land zouden worden. Maar, de gewesten wilden liever zelfstandig blijven. 

Om te helpen met het bestuur van de gewesten, werden stadhouders aangesteld. 

Veel edelen waren ontevreden, tijdens het bestuur van Karel V hadden de edelen veel invloed maar Filips II wilde alle beslissingen zelf nemen. Ook vervolgde Filips II de protestanten vele male erger. 

Blz. 15 samen lezen + markeren

Karel V doet afstand van de troon.

Maak opdracht 1

Midden Karel V

Rechts van Karel V staat Filips II

Links van Karel V staat Willem van Oranje

Vlag twee koppige adelaar, Duitse rijk. 

Op het kussen ligt de kroon van Karel V

Opdr 2. Vul het juiste woord in....

In 1555 werd _____________koning van Spanje en de landsheer van de Nederlanden. ___________was toen afgetreden.

Blz. 16 samen lezen + markeren

Voorbeeld telefoon .

De Nederlanden

De Nederlanden

• In 1555 trad Karel V af en werd Filips II koning van Spanje en landsheer van de Nederlanden. 
  

• Filips II wilde een centraal bestuur in het rijk. 
  

• Toch had hij hulp nodig bij het bestuur. Deze kreeg hij van stadhouder. 

Een belangrijke stadhouder (Holland, Zeeland, Utrecht) kennen we allemaal.

Wie herkent hem?

Willem van Oranje 

• Op 11-jarige leeftijd erfde Willem van Nassau (Dld.) het prinsdom Orange (Fr.).
• Dat maakte hem in één keer een van de machtigste mannen in Europa.
• De protestantse Willem kreeg een katholieke opvoeding aan het hof van Karel V. 
• Als stadhouder van Holland, Zeeland én Utrecht weigerde Willem hard op te treden tegen protestanten. Hierdoor ontstond een langdurig conflict met Filips II.

• Op 11-jarige leeftijd erfde Willem van Nassau (Dld.) het prinsdom Orange (Fr.).
  
• Dat maakte hem in één keer een van de machtigste mannen in Europa.
  
• De protestantse Willem kreeg een katholieke opvoeding aan het hof van Karel V. 

Willem van Oranje

Willems moeder is overtuigd 

luthers, maar vanaf 1544 krijgt Willem toch een katholieke opvoeding. Hij ontvangt dan namelijk een grote erfenis van zijn overleden neef René van Chalon. Die bestaat uit een aantal landgoederen, waaronder het Franse 

prinsdom Orange en bezittingen in de Nederlanden. Karel V, die op dat moment heer der Nederlanden is, stemt hier mee in, onder één voorwaarde: Willem moet zich bekeren tot het rooms-katholieke geloof en hij krijgt een opvoeding aan het hof in Brussel. Zijn ouders laten deze kans niet lopen en stemmen in. Zo wordt de elfjarige Willem van Nassau plots prins van Oranje.Aan het hof van keizer Karel werd de Duitstalige Willem ingewijd tot diplomaat.Hij leerde Latijn, Frans, Spaans, Italiaans en het lokale Brabants-Nederlands. Daarnaast leerde hij paardrijden, jagen, schermen, vechten met het zwaard en de lans, dansen. Ondanks zijn omvangrijke bezittingen en latere eretitel „Vader des Vaderlands“, sprak Willem het Nederlands van zijn tijd niet perfect. Het Frans, de taal van de hoge adel, beheerste hij wel.

Willem de Zwijger. 

Als stadhouder van Holland, Zeeland én Utrecht weigerde Willem hard op te treden tegen protestanten. Hierdoor ontstond een langdurig conflict met Filips II.

De Spaanse koning Filips is de baas over de Nederlanden aan het begin van de Tachtigjarige Oorlog. Omdat hij nog meer land bestuurt, laat hij Willem van Oranje over de Nederlanden regeren in zijn naam. Filips gaat snel terug naar Spanje en wordt uitgezwaaid door Van Oranje

Aan het werk!

• Maak opdracht 3 bladzijde 16.
• Lees bron 13
  
• Maak opdracht 4 blz. 16
  

Eerste 2 min in stilte. 

Daarna 2 min overleggen. 

Eerder klaar? Maak opdr. 1 blz. 20

Filmvragen

Filmvragen 

Beantwoord tijdens het filmpje de vragen op papier:

1. Tegen wie was de beeldenstorm gericht?

2. Wat was Filips II zijn reactie hierop?

Daarna klassikaal bespreken.

Zet de blauwe hokjes op de goede volgorde.

1

2

3

4

5

Beeldenstorm door de protestanten

Willem van Oranje ging terug vechten

Halfzus Margaretha van Parma werd plaatsvervanger

Hertog van Alva kwam naar de Nederlanden

Filips II verhuisde naar Spanje

Een nieuwe tijd

De Reformatie

De Nederlandse opstand 

Blz.17

De vorige les....

• Wie was de opvolger van het rijk van Karel V?
  
• Hoe heette de zelfstandige landjes in de Nederlanden?
• Hoe heet het ' beroep' van iemand die een gewest bestuurd?
• Wie is de allerbekendste stadhouder van de gewesten Holland, Zeeland en Utrecht?

Filmvragen

Samen lezen 

• Blauwe leerstofstukje ' De Beeldenstorm' blz. 17
• Markeer belangrijke woorden!

OOK DE BLAUWE LEERSTOF STUKJES OPENEN.

Nederland bestond uit 17 gewesten. 

Filips II wilde graag dat overal dezelfde wetten en regels golden en dat de Nederlanden één land zouden worden. Maar, de gewesten wilden liever zelfstandig blijven. 

Om te helpen met het bestuur van de gewesten, werden stadhouders aangesteld. 

Veel edelen waren ontevreden, tijdens het bestuur van Karel V hadden de edelen veel invloed maar Filips II wilde alle beslissingen zelf nemen. Ook vervolgde Filips II de protestanten vele male erger. 

Na de Beeldenstorm in het najaar 1566 werd in augustus 1567 de hertog van Alva door Filips II van Spanje naar de Nederlanden gestuurd om orde op zaken te stellen. Alva begon de opstandelingen, die veelal protestanten waren, hard aan te pakken.

Filmvragen

Individueel in stilte

• Lees blz. 17 ' De Beeldenstorm.'
  
• Maak opdracht 5
  

Eerder klaar? Lees blz. 17 'Het begin van de Opstand.' 

OOK DE BLAUWE LEERSTOF STUKJES OPENEN.

Nederland bestond uit 17 gewesten. 

Filips II wilde graag dat overal dezelfde wetten en regels golden en dat de Nederlanden één land zouden worden. Maar, de gewesten wilden liever zelfstandig blijven. 

Om te helpen met het bestuur van de gewesten, werden stadhouders aangesteld. 

Veel edelen waren ontevreden, tijdens het bestuur van Karel V hadden de edelen veel invloed maar Filips II wilde alle beslissingen zelf nemen. Ook vervolgde Filips II de protestanten vele male erger. 

Filips is woedend!

• Filips stuurt zijn beste generaal, Alva, met 10.000 soldaten, om af te rekenen met de Beeldenstorm
• Iedereen die schuldig is, zal zwaar worden gestraft, óók de edelen die de Beeldenstorm niet hebben voorkomen.
• Margaretha van Parma treedt in 1567 af, en Alva volgt haar als landvoogd op.
• Sommige edelen, zoals Willem van Oranje, vluchtten uit de Nederlanden.

Fernando Álvarez, hertog van Alva, was één van de succesvolste generaals van Karel V en Filips II. Voor hen had hij al veel belangrijke veldtochten gewonnen.

Hij was al 60 jaar, voor die tijd een hoge leeftijd, toen hij landvoogd van de Nederlanden werd.

Alva had het in de Nederlanden niet naar zijn zin. Hij wilde de orde herstellen , zodat hij naar huis kon, naar Spanje. Vanwege zijn harde optreden kreeg hij de naam "IJzeren Hertog." Alva was niet populair, het verzet tegen het beleid van Filips II nam alleen maar toe. 

IJzeren Hertog

• Alva stelt een rechtbank in: de Raad van Beroerten 
• Iedereen die ook maar iets met de Beeldenstorm te maken had, werd gestraft.
• Bijnaam: Bloedraad 
• Willem van Oranje vlucht naar Duitsland en begint daar met de organisatie van het verzet tegen Alva. 

• Iedereen die ook maar iets met de Beeldenstorm te maken had, werd gestraft.
• Rechtbank: Bloedraad 

• Willem van Oranje vlucht naar Duitsland en begint daar met de organisatie van het verzet tegen Alva. 

Ijzeren Hertog

Omdat zoveel mensen ter dood veroordeeld werden kreeg de Raad al snel de naam Bloedraad. 

Na de vlucht legde de Raad van Beroerten beslag op Oranjes bezittingen. 

De Raad was wettig, de koning had het recht om hoogverraad en wat daaronder viel, door een speciale rechtbank te laten beoordelen. Bij de vonnissen van de Raad, die op degelijk onderzoek berustten, stond vooral het belang van de koning voorop. Op privileges werd bij het vonnissen niet gelet.

De Raad werd door het volk vanwege het grote aantal uitgesproken doodvonnissen ook wel Bloedraad genoemd. 

Vraag

Wat zou jij doen als je in Nederland woont en Alva is er in een keer de baas?

Ben je blij met Alva of niet?

Zou je vluchten? Of gaan vechten voor je vrijheid?

Filips II was zo boos op Willem dat hij al het geld en alle bezittingen van Willem in nam. 

Stel je voor jij hebt 10 miljoen euro op de bank en iemand besluit dat van de een op de andere dag in te nemen. Denk je dan achja, morgen nog een dag? Of zeg je nee dat wil ik terug!

Filmvragen

Samen lezen

• Lees blz. 17 'Het begin van de Opstand.' 
• Markeer belangrijke woorden.
• Hierna: maak opdracht 6

OOK DE BLAUWE LEERSTOF STUKJES OPENEN.

Nederland bestond uit 17 gewesten. 

Filips II wilde graag dat overal dezelfde wetten en regels golden en dat de Nederlanden één land zouden worden. Maar, de gewesten wilden liever zelfstandig blijven. 

Om te helpen met het bestuur van de gewesten, werden stadhouders aangesteld. 

Veel edelen waren ontevreden, tijdens het bestuur van Karel V hadden de edelen veel invloed maar Filips II wilde alle beslissingen zelf nemen. Ook vervolgde Filips II de protestanten vele male erger. 

5.2 Willem van Oranje en Filips II

Welk begrip hoort bij onderstaand filmpje?

Herhaling vorige les

• Welk begrip hoorde bij onderstaande video?
  
• Wie stuurt Filips II naar de Nederlanden om de onrust na de Beeldenstorm op te lossen?
  
• Hoe gaat hij te werk?

Ben je blij met Alva of niet?

Zou je vluchten? Of gaan vechten voor je vrijheid?

Filips II was zo boos op Willem dat hij al het geld en alle bezittingen van Willem in nam. 

Stel je voor jij hebt 10 miljoen euro op de bank en iemand besluit dat van de een op de andere dag in te nemen. Denk je dan achja, morgen nog een dag? Of zeg je nee dat wil ik terug!

Waarom zijn de mensen in de Nederlanden zo ontevreden?

Ontevredenheid.

Flips II wilde alle belangrijke beslissingen zelf nemen. 

Filips II vervolgde de protestanten. 

De protestanten waren boos omdat zij geen eigen kerkgebouwen mochten hebben 

Filips is woedend om de Beeldenstorm en stuurt Alva. 

Alva vervolgt veel mensen en laat ze martelen en doden. 

Filmvragen

De Opstand

= De strijd van Nederlandse gewesten tegen Spanje 

(1568-1648)

De Tachtigjarige Oorlog

Filmvragen

Samen lezen

 Blauwe leerstof stukje:

'Nederland wordt onafhankelijk'  blz. 18  

Maak opdracht 7 en 8

Bladzijde 18 

Je mag rustig overleggen in tweetallen. 

Eerder klaar? Lees verhuizen naar NL blz. 19

1B2 morgen: deze video afkijken. 

Andere video laten zien. 

'Verhuizen naar NL + opdracht 10 + 11

Verhuizen naar Nederland

Samen lezen blz. 19 'verhuizen naar Nederland.'

Maak opdracht 10 en 11 blz. 19

Je mag rustig overleggen

Les Willem van Oranje