bs 1 + 2

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Bs 1: afweer

Inwendig en uitwendig milieu

Infectie

Het binnendringen van ziekteverwekkers in het lichaam.

Denk aan:

Bacteriën, virussen, schimmels, dieren (bv. parasieten).

Je wordt er ziek van omdat deze ziekteverwekkers giftige stoffen afgeven waardoor ziekteverschijnselen ontstaan.

Virussen

Zijn veel kleiner dan bacteriën en zijn geen organismen. Een virus is namelijk niet levend en bestaat niet uit cellen. 

Een virus bestaat uit een eiwitmantel met binnenin DNA.

Virussen

Een virus kan niet zelf voortplanten maar heeft een gastheer nodig (bacterie, plant -of dierlijke cel).

Lichaamsvreemd

Stoffen of cellen die niet in je lichaam thuishoren noem je lichaamsvreemd, hier reageert je afweersysteem op.

Lichaamseigen stoffen worden (normaal gesproken) niet door je afweersysteem aangevallen.

Eerste verdedigings

linie

Mechanische afweer: Huid+slijmvliezen + bacteriën

Chemische afweer: Maagsap, zweet+olie zorgt voor een ph van 3-5 op de huid

Bescherming bij planten

Beschermen tegen vraat/infecties, door:

Mechanische afweer: haren/stekels

Chemische afweer: vieze/giftige stoffen produceren

Indirecte afweer: Produceren een lokstof om de natuurlijke vijand aan te trekken van het beest wat ze opeet.

Maak

opdracht 1-3

Het immuunsysteem

Wordt in werking gezet als ziekteverwekkers langs de eerste verdedigingslinie in het inwendig milieu terecht komen.

2 typen:

Aangeboren afweer: gericht op veel verschillende type ziekteverwekkers.

Verworven afweer: gericht op 1 type ziekteverwekker.

Organen immuunsysteem

typen witte bloedcellen

Aangeboren afweer

Fagocyten kunnen ziekteverwekkers waarnemen en onschadelijk maken door deze op te nemen (fagocyteren).

2 typen fagocyten: granulocyten en macrofagen.

Granulocyt:

Macrofaag

Macrofaag betekent: grote eter/veelvraat.

Macrofagen kunnen ziekteverwekkers fagocyteren en zorgen ervoor dat dode celresten worden opgeruimd. 

Macrofagen scheiden een stof uit waardoor de normwaarde voor temperatuur wordt verhoogt. Hierdoor krijg je koorts.

Door koorts wordt de ontwikkeling van ziekteverwekkers vertraagd en de immuunreactie versneld.

Maken

5-7

Verworven afweer

Komt alleen voor bij gewervelde dieren. 

T- en B-lymfocyten.

T-lymfocyten gaan nadat ze in het beenmerg ontstaan naar de thymus (zwezerik) om daar verder te ontwikkelen. 

B-lymfocyten blijven voor verdere ontwikkeling in het beenmerg. 

Organen immuunsysteem

typen witte bloedcellen

Specifieke afweer

Nadat ze volledig ontwikkeld zijn verspreiden T+B lymfocyten zich over het lichaam. De meeste komen via het lymfevatenstelsel terecht in lymfeknopen en milt.

Specifieke afweer

Indringers kunnen worden herkend aan hun antigenen. Dit zijn stoffen (vaak eiwitten op het celmembraan) die een reactie opwekken van het afweersysteem. Hierdoor worden antistoffen gemaakt.

Verworven afweer

Iedere antistof is specifiek voor 1 antigeen. 

Lichaamsvreemde antigenen kunnen worden herkent door receptoreiwitten op lymfocyten en macrofagen. 

Specifieke afweer

Receptoreiwitten zijn specifiek voor 1 type antigeen.

Iedere macrofaag/lymfocyt heeft dus 1 type receptoreiwit, maar daarvan wel heel veel.

We hebben dus miljoenen verschillende macrofagen en lymfocyten.

Macrofagen

Macrofaag + gebonden antigeen aan zijn receptoreiwitten= antigeen presenterende cel (APC).

De APC's komen via lymfestelsel lymfocyten tegen die zich daardoor gaan delen.

T-Lymfocyten: cellulaire afweer

Na deling worden de lymfocyten geactiveerd.

T-lymfocyten ruimen geïnfecteerde cellen op. Deze kunnen ze herkennen omdat geïnfecteerde cellen het antigeen van de ziekteverwekker op hun celmembraan plaatsen. Doordat geïnfecteerde cellen doodgaan, kunnen de ziekteverwekkers niet meer voortplanten.

T-lymfocyten

Werken specifiek: ze vernietigen alleen cellen met één specifiek antigeen op celmembraan.

Ze kunnen ook reageren op kankercellen en bij orgaantransplantaties.

B-lymfocyten: humorale afweer

Geactiveerde B-lymfocyten maken antistoffen tegen antigenen. Antistoffen zijn eiwitten, worden ook wel immunoglobulinen genoemd. Humor =vocht. Antistoffen komen in grote getalen in lichaamsvocht terecht.

Een B-lymfocyt kan maar 1 type antistoffen maken. 

Antistoffen

Door antigeen-antistofcomplex kan de ziekteverwekker geen cellen meer infecteren of kan de cel uit elkaar vallen.

Daarna fagocytose door macrofagen.

Immuniteit.

Een deel van de geactiveerde  B en T-lymfocyten wordt geheugencel.

Geheugencellen zijn langlevende cellen en kunnen bij de volgende infectie van dezelfde ziekteverwekker snel ontwikkelen tot T/B lymfocyt zodat afweer sneller gaat. Hierdoor word je niet meer ziek van deze ziekteverwekker en ben je dus immuun.

Maken

8-12

(+5-7)