5H P2 Schrijfvaardigheid

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Welkom terug!

Wat gaan we doen deze les?

• Uitleg werkwijzer Periode 1 -> Zet direct je naam erop en neem de werkwijzer iedere les mee!
  
• Uitleg SE en CSE
• Literatuur -> je leest dit jaar drie boeken, tijdens de toetsweek in P3 doe je mondeling examen over alle gelezen boeken uit jaar 4 en 5.
• Vraag je nagekeken literatuurdossier terug van je docent Nederlands van vorig jaar!

Vandaag boek naar keuze bestellen/lenen! Zie leeslijsten op Magister of vraag je docent om advies!

Volgende week ma 16 sept. heeft IEDEREEN het nieuwe leesboek mee! 

Tip: zie www.boekwinkeltjes.nl of Marktplaats

Tip: Zoek je literatuurdossier van jaar 4 op en houd je digitale bestand goed bij (af en toe mailen naar jezelf)

P1 - SE Schrijfvaardigheid

Schoolexamen Schrijfvaardigheid telt mee voor 40% van je SE (schoolexamen)

De overige 60% wordt bepaald door het SE Probleemoplossende discussie in periode 2 (40%) en het SE Leesvaardigheid in periode 3 (10%)

In week 14 (31 mrt t/m 4 apr) kun je speciale examentrainingen volgen

Examencijfer bestaat uit 50% SE en 50% CSE (Centraal schriftelijk examen in mei)

Wk 37: Schrijfvaardigheid 

Bedenk voor morgen drie mogelijke onderwerpen waarover je twee gedocumenteerde teksten kunt schrijven, namelijk:

1. Betoog (waarderende tekstsoort) overtuigen door standpunten onderbouwd met argumenten

2. Uiteenzetting (feitelijke tekstsoort) informeren over een verschijnsel/gebeurtenis, deze uiteenzetten, uitleggen en interpreteren

Schrijfdossier inleveren wk 42. 

Compleet? Zelf kiezen betoog óf een uiteenzetting schrijven voor SE Schrijfvaardigheid. Je maakt 1 schrijfplan.

Niet compleet? Docent kiest voor jou op de toets. Je maakt 2 schrijfplannen.

Uiteenzetting - Betoog

Een uiteenzetting is een objectieve informatieve tekst, die tot doel heeft om de lezer over een bepaald onderwerp te informeren en daarbij uitleg te verschaffen.

Net als iedere tekst is een uiteenzetting opgebouwd uit een inleiding, middenstuk en slot. Welke informatie waar wordt gegeven hangt af van de gekozen tekststructuur. Bij een vraag-antwoordstructuur wordt bijvoorbeeld de vraag in de inleiding gesteld, vindt de beantwoording plaats in het middenstuk en wordt in het slot een samenvatting of conclusie gegeven. 

Een uiteenzetting verschilt in meerdere opzichten van een betoog, want hierbij staat de mening, ofwel het subjectieve karakter centraal. Het expliciet geven of laten doorschemeren van een mening komt in een uiteenzetting nooit voor.

Met een betoog probeert iemand anderen te overtuigen van zijn mening d.m.v. voor- en tegenargumenten, subargumenten en weerleggingen. In een betoog vermijd je dus vraagzinnen!

HB 2 Onderwerp & hoofdgedachte (p. 56-57)

Huiswerk maken OB 2 p.34-35 opdr. 3, 5, 9

Onderwerp = woord of woordgroep die aangeeft waar de tekst over gaat (geen zin).

Bijv: vleesconsumptie

Hoofdgedachte = een mededelende zin die het belangrijkste weergeeft wat in de tekst over het onderwerp wordt gezegd (geen vraag!). 

Bijv: Nederlanders zouden iets minder vlees moeten eten.

Uitleg uiteenzetting - betoog

Bouwplan

HB 3 Tekstsoorten (p. 58-59)

Huiswerk: OB 3 p. 38-39 opdr. 1, 2, 3,  6

Tekstdoel: b.v. informeren, amuseren, activeren, instrueren, overtuigen (wat is het doel van de schrijver?) werkwoord!

Tekstsoort: verhalend, feitelijk en waarderend: b.v. betoog, uiteenzetting, verhaal, oproep, rapport 

Tekstvorm: b.v. strip, roman, gebruiksaanwijzing, reclame, recensie, ingezonden brief

Voorbeeld:

tekstdoel: informeren - tekstsoort: uiteenzetting - tekstvorm: krantenartikel

Hoofdgedachte

• Het belangrijkste wat de schrijver vertelt over een onderwerp noem je de hoofdgedachte. Dit is één zin (en nóóit een vraag)
• Onderwerp en hoofdgedachte vind je vaak op voorkeursplaatsen, zoals in de titel, inleiding en slot (conclusie-samenvatting).
• Deelonderwerpen vind je in de alinea's (soms aangegeven met tussenkopjes)

HB 4 Inleiding, kern, slot (p. 60-61)

Huiswerk OB 4 (p. 42-45) maken opdr. 2 t/m 5, 10, 11

                

Uiteenzetting: 

- Titel -> dekkend, strekkend, pakkend

- Inleiding -> structuurduiding (= vooruitblik), aandachtstrekker, introductie onderwerp

- Kern -> vier alinea's over vier verschillende deelonderwerpen (iedere alinea bevat een bron)

- Slot -> samenvatting en uitsmijter (met een lusje)

Betoog: 

- Titel -> dekkend, strekkend, pakkend

- Inleiding -> aandachtstrekker, introductie onderwerp, je standpunt

- Kern -> drie alinea's ieder met een hoofdargument, subargument en bron EN de vierde alinea met een tegenargument, subargument, weerlegging en bron

- Slot -> conclusie, samenvatting en uitsmijter (met een lusje)

HB 6 Alinea's en verbanden (p. 64-65)

Huiswerk: OB 6 (p. 50) opdr. 2

- Je kunt met behulp van signaalwoorden verschillende teksverbanden in een tekst herkennen en begrijpen.

- Je kunt een alinea schrijven met daarin signaalwoorden, de kernzin en een passende tussenkop.

HB 6 TEKSTVERBANDEN

Signaalwoorden zorgen ervoor dat woorden, zinnen en alinea's met elkaar samenhangen.

Functiewoorden geeft expliciet de functie van een alinea of zin aan (zie OB p. 242-243)

Oriëntatie op jouw onderwerp

Opdracht (8 min.)

• Schrijf alle onderwerpen op die jou interesseren en kies daar één uit waar je zowel een betoog als een uiteenzetting over kunt schrijven.
• Maak een mindmap
• Verzamel thuis minimaal vier betrouwbare bronnen en neem die mee op papier de volgende les.
• Neem vlg. week een map mee voorzien van jouw naam en klas. 

HB 5 Tekststructuren (p. 62-63 ) 

Huiswerk OB 5 p. 46-47 opdr. 1, 2, 7, 8

Naam	Inleiding	Kern	Slot
Aspectenstructuur	onderwerp	aspecten van onderwerp	samenvatting
Vraag-antwoordstructuur	vraag	mogelijke antwoorden	samenvatting / beste antwoord
Verleden-heden-toekomststructuur	onderwerp	situatie vroeger situatie nu	conclusie / toekomstverwachting
Voor-en-nadelen-structuur	vraag of stelling	voordelen nadelen	afweging / conclusie
Argumentatiestructuur	stelling	(tegen)argumenten weerleggingen	conclusie / stelling
Verklaringsstructuur	verschijnsel	kenmerken/voorbeelden oorzaken/verklaringen	conclusie / meest waarschijnlijke verklaring
Probleem-oplossingsstructuur	probleemstelling	beschrijving, oorzaken, gevolgen en oplossingen	beste oplossing

Wk 38: HB 5 Tekststructuur (p.62-63)

OB 5 (p.46-47) maken opdr. 1, 2, 7, 8

Maak in je uiteenzetting duidelijk in de inleiding welke tekststructuur je gaat gebruiken, dit is afhankelijk van je onderwerp. Een paar voorbeelden:

• ChatGPT -> voor- en nadelenstructuur (wat zijn de voor- en nadelen gevolgd door conclusie)
  
• Telefoonverbod op school -> probleem- oplossingsstructuur Let op: valkuil bij probleem- oplossingsstructuur is dat je je mening geeft, dit hoort niet in een uiteenzetting ('Dit is dus de beste oplossing')
• Fomo -> verleden-heden-toekomststructuur (vroeger: geen social media, heden: continue informatiestroom door Insta-Snapchat-TikTok, toekomst: hoe ver gaat dit?)
• Heftige regenval en overstromingen nemen toe -> verklaringsstructuur (hoe komt dit, redenen, oorzalen, gevolgen, verklaring?)

• Betoog -> is altijd een argumentatiestructuur

8. Bronnenonderzoek (p. 68-69)

- Zoekend en kritisch lezen

- Zoektermen -> kernbegrippen – synoniemen

- Betrouwbaar -> Wikipedia – kwaliteitskranten- is de auteur deskundig?

- Informatie over dinosaurussen: Blog van hobbyist? Website van een vooraanstaande paleontoloog of de website van Naturalis?

- Commercieel belang, actueel en bijgewerkt? 

- Sneeuwbalmethode -> via hyperlinks en bibliografie (bronvermelding) vind je meer bronnen over hetzelfde onderwerp

9. Bronvermelding (p. 70-71)

Maken: OB 9 opdr. 1 t/m 4, 8, 9 (p.62)

- Erkenning en repliceerbaarheid

- Plagiaat 

- Citeren - 'letterlijk overnemen van de oorspronkelijke tekst'

- Parafraseren - idee van een ander samenvatten in je eigen woorden

Wk 38: Schrijfplan uiteenzetting (zie werkwijzer)

Onderwerp

Hoofdgedachte

Tekstdoel - informeren

Tekstvorm - uiteenzetting

Tekststructuur - 1. verklarend of 2. vraag-antwoord of 3. verleden-heden

Titel

Inleiding 

Vier alinea's - per alinea een bron

Slot

Van bouwplan tot tekst

Les 3: schrijf deel 1 van de eerste versie van je uiteenzetting. Iedereen schrijft!

De docent neemt al het werk (dat jij in jouw map verzamelt) in na iedere les .

Laat je onderwerp door de docent goedkeuren!

Wk 39: - uiteenzetting schrijven, laten beoordelen en herschrijven

- Les 1: schrijf deel 2 van de eerste versie van je uiteenzetting en rond het af.

- Les 2: iedereen krijgt feedback van twee klasgenoten op zijn uiteenzetting aan de hand van de controlevragen (zie bijlage werkschema).

- Les 3: herschrijven uiteenzetting aan de hand van de feedback.

De docent neemt al het werk (dat jij in jouw map verzamelt) in na iedere les .

Wk 40: afronden uiteenzetting, eerste versie betoog schrijven

Les 1: afronden tweede versie uiteenzetting.

Let op: zowel de kladversie, als de feedback, als de netversie moet in je schrijfdossier dat je inlevert bij je docent!

Les 2: schrijfplan maken en start schrijven eerste versie van jouw betoog

Les 3: verder met eerste versie betoog (probeer af te ronden!)

Wk 40: HB 19 Overtuigen

Huiswerk: Lezen: HB 19 Overtuigen (p.102-103) Maken: OB 19 opdr. 3, 5, 6, 7, 11, 12, 13 (p. 94-95)

Retorica = 'kunst van de welsprekendheid'

  

Standpunt -> je mening, visie, opvatting, conclusie, stelling, claim waarvan je de ander wil overtuigen

De Spaanse Costa's zijn ideale vakantiegebieden.

Argumenten -> uitspraken die jouw mening of standpunt ondersteunen (signaalwoorden: omdat, want, aangezien, immers)

...omdat de zon er altijd schijnt.

Subargument  -> verduidelijking en verklaring van het hoofdargument

Ik word er lekker bruin en daardoor voel ik me fitter en zie ik er beter uit.

Tegenargument -> uitspraak die laat zien dat een stelling/standpunt onjuist of minder aanvaardbaar is

Het is maar wat je ideaal noemt, het trekt veel te veel toeristen aan en je hebt daardoor geen plek voor jezelf op het strand.

Weerlegging -> hiermee ontkracht je een argument

Te druk? Dat is alleen in het hoogseizoen, als je in het laagseizoen gaat, heb je het hele strand voor jou alleen.

Standpunt - argument

Hoe onderscheid je het standpunt van de argumenten? Met de want/dus-proef

(Standpunt), want (argument)

Ik stop ermee, want ik heb genoeg huiswerk gemaakt vandaag.

(Argument), dus (standpunt)

Ik heb genoeg huiswerk gemaakt vandaag, dus ik stop ermee.

Betoog

1. Vul je schrijfplan in voor het betoog, gebruik hiervoor je mindmap.

2. Schrijf de inleiding (aandachtstrekker, introductie onderwerp, jouw stelling, vooruitblik naar de kern)

3. Kern bestaande uit 3 alinea's ->per alinea behandel je een argument, de laatste alinea is een tegenargument met een weerlegging

 * Alle argumenten sluiten aan op de stelling en worden onderbouwd met een subargument (incl. feiten en/of cijfers EN de bron)

4. Het slot bevat een conclusie (herhaal de stelling), een korte samenvatting van de hoofdargumenten, uitsmijter en evt. lusje naar de inleiding.

Denk om signaalwoorden en schrijf geen vraagzinnen! 

De docent neemt al het werk (dat jij in jouw map verzamelt) in na iedere les .

Wk 41: Formuleren en stijl

- HB 11 Begrijpelijk formuleren p. 74-75: zinslengte, kern bij elkaar

- Maken uit OB 11 opdr. 1, 2 en 5 (p.70-71)

- HB 12 Nauwkeurig formuleren p. 76-77: vragen van de lezer, onnauwkeurige teksten, lege woorden, verwijzingen Maken uit OB 12 opdr. 1, 2 en 6 (p.74-75)

- HB 14 Aantrekkelijk formuleren p.80-81: zinsbouw en zinslengte/woordkeuze

- Maken uit OB 14 opdr. 1, 3 en 5 (p. 82-83)

- Herhaal ook de spellingregels zo nodig

Wk 41: 

Les 1: afronden betoog, feedback uitwisselen met twee klasgenoten a.d.h.v. de controlevragen (zie werkwijzer)