Leesvaardigheid theorie 2/3

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo k, g, t, mavo
• Leerjaar 1,3

Leesvaardigheid

Vandaag

Lesdoelen

Herhaling belangrijkste begrippen/theorie leesvaardigheid

Als je je leerlijst erbij hebt, leg die dan ook op de tafel 

Leesstrategieën/leesmanieren

Je begrijpt teksten beter als je bewust nadenkt over de manier waarop je leest. De leesmanier hangt af van het doel dat je hebt.

 

Voor je begint met het echte lezen van een tekst, ‘lees’ je eerst verkennend. Je bekijkt wat voor soort tekst het is, voorspelt het onderwerp en bepaalt waarom je de tekst leest.

Een tekst die je helemaal wilt begrijpen, lees je vervolgens grondig. Je hebt een actieve leeshouding: je stelt vragen, denkt aan wat je al weet, ziet voor je wat je leest en lost dingen op die je niet begrijpt.

Een tekst waarin je bepaalde informatie opzoekt, lees je zoekend. Je leest niet de hele tekst, maar zoekt gericht naar de informatie die je nodig hebt.

Tekstdoel	Wat wil de schrijver?	Tekstsoorten
Informeren	De schrijver wil informatie verstrekken, iets nieuws laten weten	nieuwsbericht, artikel in krant of tijdschrift, verslag, folder, schoolboektekst
Uitleggen	De schrijver wil uitleg of instructie geven	handleiding, gebruiksaanwijzing, recept, schoolboektekst
Mening geven	De schrijver wil een of meer meningen laten zien, de mening van de lezer vormen	artikel in een krant of tijdschrift
Overtuigen	De schrijver wil overtuigen van een mening, waarschuwen of adviseren	beoordeling, recensie, blog, column, ingezonden stuk
Amuseren	De schrijver wil amuseren, gevoelens tot uitdrukking brengen of gevoelens oproepen	verhaal, gedicht, column, blog
Activeren	de schrijver wil tot handelen aansporen, overhalen, de lezer aansporen iets te doen	advertentie, poster, folder, flyer, ingezonden stuk, brief

Noem 4 tekstdoelen!

Amuserende tekst

Amuseren: 

de lezer vermaken met 

een grappige tekst.

Wat wil de schrijver met het tekstdoel 'amuseren'?

schrijfdoel?

Wat is het doel van het recept op de vorige slide?

1. Informeren
2. Mening geven
3. Amuseren
4. Uitleg geven

De schrijver wil zijn mening geven.
Past bij het doel:

1. Uitleg geven
2. overtuigen
3. informeren
4. activeren

Wat is het doel van de meeste krantenartikelen?

1. Informeren
2. amuseren
3. Uitleg geven
4. Overtuigen

Tekstopbouw

- Een tekst is altijd opgebouwd uit drie onderdelen: Inleiding, kern en slot

- In de alinea’s van het middenstuk behandelt de schrijver het onderwerp van de tekst, waarbij elke alinea gaat over een nieuw deelonderwerp. 

- Vaak maken tussenkopjes duidelijk wat het deelonderwerp is in een of meer alinea’s.

Tekstopbouw

Onderwerp: Waar de tekst over gaat in een paar woorden

Deelonderwerp: Het onderwerp van een alinea

Kernzinnen: de belangrijkste zin uit een alinea

Hoofdgedachte: Waar de hele tekst over gaat in een zin (geen vraagzin!)

Bekijk de tekst.

Let op de titel!!

Hoeveel alinea's ?

Hoeveel alinea's heeft de tekst op de vorige slide?

1. 2
2. 3
3. 4
4. 5

Het onderwerp van de tekst noteer je in:

1. Een paar woorden.
2. Een hele zin.
3. In twee of meer zinnen.

In welke drie onderdelen is een tekst verdeeld?

Wat is een deelonderwerp?

Wat zou een deelonderwerp kunnen zijn in een tekst over school?

1. De dierenwinkel
2. De geschiedenis van voetbal
3. Pauzes in de aula
4. Zakgeld

Wat zou een deelonderwerp kunnen zijn in een tekst over politiek?

1. Gezelschapsspellen
2. Verkiezingen
3. Vakantiereizen
4. De woestijn

Hoe noemen we ook alweer de belangrijkste zin uit een alinea? Meestal de 1e, 2e of laatste zin.

In een inleiding kun je:

- het onderwerp van de tekst noemen;

- een belangrijke vraag over het onderwerp stellen;

- een probleem noemen;

- een grappig of herkenbaar verhaaltje vertellen;

- iemands persoonlijke ervaring vertellen;

- de aanleiding noemen waardoor de tekst geschreven is – er gebeurde iets, waardoor het logisch was om nu deze tekst te schrijven. Voorbeelden: er is een onderzoek gedaan, er is een boek verschenen, iets is in het nieuws of het is een bepaalde datum, periode of seizoen.

Noem 1 manier hoe de schrijver een tekst kan inleiden

Slot

- een samenvatting geven;

- een conclusie trekken;

- antwoord geven op een belangrijke vraag;

- de oplossing voor een probleem geven;

- een advies geven of een oproep doen.

Noem 1 manier hoe de schrijver een tekst kan afsluiten

Hoofd- en bijzaken

Om een tekst samen te vatten, ga je op zoek naar de belangrijkste informatie, oftewel de hoofdzaken van de tekst. Deze vind je in de kernzinnen.

De rest van de alinea’s bestaat uit uitleg of voorbeelden bij de kernzin. Dat zijn de bijzaken van de tekst. Deze neem je niet op in een samenvatting. Uitzondering hierop zijn schoolboekteksten, want daarin heb je de uitleg en de voorbeelden vaak nodig om de stof goed te kunnen begrijpen.

Tekstverbanden!!!

Tekstverband	Uitleg	Signaalwoorden
Opsomming	Na elkaar opnoemen van een aantal punten of onderdelen	ten eerste, ten tweede, vervolgens, ook, bovendien, ten slotte, tot slot
Tegenstelling	Twee dingen opnoemen die tegenover elkaar staan, die verschillend zijn	maar, echter, daar staat tegenover, enerzijds/anderzijds, toch
Reden	Waarom iemadn iets doet, waarom iets gebeurt	omdat, want, daarom, immers
Voorbeeld	Een uitspraak wordt gevolgd door een of meer voorbeelden	bijvoorbeeld, als, zo, voorbeeld

Noem de tekstverbanden die je kent

Youri ging naar school, maar was eigenlijk verkouden.

1. Tegenstelling
2. Opsomming
3. Reden
4. Voorbeeld

Welke 2 signaalwoorden horen bij een 'opsommend' verband?

1. Dus, echter
2. Vervolgens, ook
3. Als, voordat
4. Verder, samengevat

Noem twee signaalwoorden bij een tegenstelling

Een schrijver kan opschrijven wat hij van iets vindt of hoe hij ergens over denkt. Hij geeft dan

1. een mening
2. een argument
3. een conclusie

Kijk naar onderstaande zin en kies het juiste antwoord:
Omdat deze boot de burgers heel veel geld kost.

1. Feit
2. Mening
3. Argument
4. Conclusie

Kijk naar onderstaande zin en kies het juiste antwoord:
Nederlands is het leukste vak op school.

1. Feit
2. Mening
3. Argument
4. Conclusie

Wat wordt bedoeld met de LAY OUT van een tekst?

1. de kopie
2. de vergroting
3. de opmaak

Hoe zie je aan de lay-out dat deze tekst voor jongeren bedoeld is?

De signaalwoorden in een instructie zijn de signaalwoorden van een:

1. opsomming
2. tegenstelling
3. reden
4. doel-middel

Terugblik: signaalwoorden
Wat is geen signaalwoord?

1. als gevolg daarvan
2. januari
3. immers
4. soortgelijk

Welk signaalwoord is GEEN signaalwoord voor tegenstelling?

1. zoals
2. maar
3. tegenover
4. daarentegen

Wat is een signaalwoord

Wat zijn signaalwoorden?

1. Woorden die verbanden tussen zinnen leggen
2. Woorden die zelfstandig een betekenis hebben
3. Woorden die iets zeggen over het zelfstandignaamwoord
4. Woorden die extra informatie geven

Welk signaalwoord is een signaalwoord voor voorbeeld?

1. toch
2. mits
3. dat wil zeggen
4. denk aan

Welk signaalwoord is een signaalwoord voor reden?

1. omdat
2. zoals
3. en
4. maar

Welk signaalwoord is GEEN signaalwoord voor tijd?

1. eerst
2. ten slotte
3. daarna
4. denk aan

Welk signaalwoord is een signaalwoord voor een toelichting?

1. toch
2. ten slotte
3. tegenover
4. denk aan

Signaalwoorden van vergelijking

Signaalwoorden van tegenstelling

Signaalwoorden van reden

net zo als

maar

daarom

want

in vergelijking met

toch

Signaalwoord 

       tijd

Signaalwoord  

conclusie

Signaalwoord
doel-middel

Intussen

Daarmee

Dus

Daarna

Tijdens 

Daartoe

Met de bedoeling 

Vandaar

Tekstverband = reden

Tekstverband = tegenstelling

Signaalwoord:         want

Signaalwoord

    omdat

Signaalwoord:

      echter

Signaalwoord:

    maar

tekstdoel: activeren

tekstdoel: amuseren

tekstdoel: informeren

tekstdoel: instrueren

tekstdoel: overtuigen

De schrijver wil dat je iets te weten komt.

De schrijver wil dat je je vermaakt.

De schrijver wil dat je zijn mening  overneemt.

De schrijver wil dat je leert hoe je iets moet doen.

De schrijver wil dat je iets wel of niet gaat doen.

Een hoofdgedachte is een zin en een onderwerp is dat niet.

1. JUIST
2. ONJUIST

VRAGEN

Geleerd?

Wat nu?

Deze presentatie deel ik met je

Wat ga je doen?

Je pakt je leerstof erbij en kijkt welke onderdelen in de leerstof staan die niet in de presentatie staan.   

Topvoorbereiding!