ademhaling bij dieren en anatomie luchtwegen

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Ademhaling

De organen via welke zuurstof wordt opgenomen en koolstofdioxide wordt afgegeven

bij dieren, met name:

- tracheeën bij insecten

- kieuwen bij vissen

- longen, kieuwen en huid bij amfibieën

- longen bij reptielen, vogels en zoogdieren

Ademhaling bij dieren

alle organismen doen aan stofwisseling en dus ook aan gaswisseling

Ademhaling met de huid

Amfibiën zijn koudbloedig en ademen niet alleen met longen of kieuwen, maar ook met de huid.

Dit is vooral handig in de winterrust: ze liggen dan in de modder te slapen en krijgen voldoende zuurstof binnen via de huid.

Ademhaling bij vissen

Hoe halen vissen adem? 

Een vis heeft links en rechts een kieuwholte. Elke kieuwholte heeft een kieuwdeksel.

In de kieuwholte zitten de kieuwen. Iedere kieuw bestaat uit een kieuwboog.

Aan een kieuwboog zitten kieuwplaatjes. Een kieuwplaatje heeft dunne, sterk geplooide wanden. In een kieuwplaatje zitten veel bloedvaatjes. Zuurstof komt hier in het bloed.

Ademhaling bij vissen

Vissen ademen met behulp van kieuwen.

De kieuwen worden afgedekt met een kieuwdeksel.

Ademhaling bij vissen: kieuwen.

Elke kieuw bestaat uit meerdere kieuwbogen. Hieraan zitten heel veel kieuwplaatjes.

Met de kieuwplaatjes kan de vis de zuurstof opnemen

Ademhaling bij vissen

• Ademhaling met kieuwen
  
• Kieuwen liggen in kieuwholte
• Kieuw: kieuwboog + kieuwplaatjes
• Gaswisseling via kieuwplaatjes en water (Opnemen O2 afgeven CO2)
• Kieuwplaatjes: groot oppervlak(meer gaswisseling)

Aanpassingen ademhaling bij insecten

Tracheeën 

Ademhaling insect

• Geen longen maar buisjes in het lichaam
  - Die heten tracheeën
  
  
• In achterlijf zitten kleine openingen 
  - Die heten stigma's
  
  
• Zuurstof komt binnen via de stigma en verspreid zich via de tracheeën. 
  Koolstofdioxide verlaat zo ook het lichaam 
  
  
• Komt door het aanspannen of ontspannen van het achterlijf van de insect 

Ademhaling met de huid

Amfibiën ademen niet alleen met longen of kieuwen, maar ook met de huid.

Dit is vooral handig in de winterrust: ze liggen dan in de modder te slapen en krijgen voldoende zuurstof binnen via de huid.

0

OPBOUW VAN DE LUCHTWEG

• Neus
• Keelholte met strottenhoofd
• Luchtpijp
• Grote luchtpijptakken = bronchiën
• Longen
• Kleinere luchtpijptakjes
• Longtrechtertjes met longblaasjes 

Neusholte en mondholte

Neusharen houden grote stofdeeltjes tegen.

De neusholte is bekleed met neusslijmvlies. 

Neusslijm: kleine stofdeeltjes en 

ziekteverwekkers blijven kleven aan het slijm.

Trilharen: Verplaatsen het slijm naar de keelholte

Reukzintuig: zit boven in je neusholte

Waarom is neusademhaling beter dan mondademhaling?

1. Het filtert de lucht.
2. Het maakt de lucht vochtig.
3. De lucht wordt verwarmd.
4. De lucht wordt gekeurd (je kunt het ruiken).

Keelholte en strottenhoofd

In de keelholte zitten de huig en het strottenklepje.

De huig: sluit de neusholte af als je voedsel inslikt. 

De strottenklep: sluit de luchtpijp af.

In het strottenhoofd zitten de stembanden.

Keelholte

Luchtpijp

De luchtpijp is een holle buis die aansluit op het strottenhoofd.

Kraakbeenringen: zorgen voor de stevigheid van de luchtpijp.

De luchtpijp is bedekt met slijmvlies.

Bronchiën 

De luchtpijp splitst zich in 2 takken: de bronchiën.

Ze vertakken zich in steeds kleinere luchtpijptakjes en eindigen in longblaasjes.

Ook de wanden van de bronchien 

en longblaasjes zijn bedekt met slijmvlies.

De luchtpijp vertakt zich in...

1. bronchiën
2. longblaasjes
3. luchtpijpvaten
4. luchtpijptakjes

Bij welke van onderstaande delen van het ademhalingsstelsel wordt de wand beschermt door kraakbeen?

1. Luchtpijp
2. Longblaasjes
3. Luchtpijp én bronchiën
4. Luchtpijp en luchtpijptakjes

Longblaasjes

Eind van de bronchiën

Zuurstof wordt opgenomen in het bloed

Koolstofdioxide wordt afgegeven aan de lucht

Welke bewering is juist?

1. luchtpijptakjes zijn, in tegenstelling tot bloedvaten in de longen, sterk vertakt
2. luchtpijptakjes zijn, in tegenstelling tot bloedvaten in de longen, sterk vertakt
3. bloedvaten in de longen en de luchtpijptakjes zijn beide sterk vertakt
4. bloedvaten in de longen en de luchtpijptakjes zijn beide sterk vertakt

0

Longblaasjes

Aan het einde van de vertakkingen zittende longblaasjes

Die zijn zo klein dat je ze alleen met 

een microscoop kunt zien!

Longen zitten vol met longblaasjes

- OPPERVLAKTEVERGROTING

(des te meer longblaasjes, 

des te meer zuurstof je kunt opnemen)

Om de longblaasjes liggen bloedvaten.

- O2 gaat het bloed in (rood)- CO2 gaat het bloed uit (blauw)

Gaswisseling

1. Veel longblaasjes

2. Dunne wand longblaasjes

3. Veel dunne haarvaten

4. Lucht wordt ververst

In welk deel van de longen vindt de gaswisseling plaats?

Welk gas verlaat de longen in dezelfde hoeveelheid als waar het mee ingeademd werd?

1. longblaasjes koolstofdioxide
2. longblaasjes stikstof
3. luchtpijptakjes koolstofdioxide
4. luchtpijptakjes stikstof

HUISWERK

Bestudeer basisstof 3 en 4

en maak

opdracht 10, 12 en 15 t/m 19