Module 2 les 5 verkoudheid en griep

• Farmaceutische patientenzorg
• MBO
• Studiejaar 2

Verkoudheid en griep 

Module 2 les 5 

Zelfzorgstandaard 

Inhoud les 

Aandoeningen neus, mond en keelholte 

Verkoudheid en griep 

Welke aandoeningen van de mond, neus en keelholte ken je?

Mond - keelholte 

Irritatie ​

• Beschadiging slijmvlies​
  
• Roken ​
  
• Alcohol ​
  
• Te warme dranken​
  
• Scherpe spijzen ​

Ontsteking ​

• Irritatie kan ontsteking worden ​
  
• Slijmvlies is rood, pijnlijk, gezwollen ​
  
• Slechte adem 

Ontstaan infectie

Schimmels, bacteriën en virussen ​

80% door virus ​

Oorzaken: ​

• Slechte gebitshygiëne ​
  
• Slecht passende prothese ​
  
• Onvolwaardige voeding ​
  
• Schimmelinfectie 

Aandoeningen mond- keelholte​

Schimmelinfectie ​

Aften ​

Keelpijn 

Schimmelinfectie mond

Candida infectie ​

Spruw ​

‘Witte vlekjes’ mond 

​

Behandeling: ​

Nystatine ® suspensie ​

Daktarin ® orale gel 

Spruw

Niet medicamenteuze adviezen: ​

Hygiëne ​

Bij baby: ​

Kook flesjes en spenen uit ​

Was voor borstvoeding de handen ​

Maak tepels schoon met lauw water ​

Inhalatiemiddelen: ​

Mond goed spoelen ​

Eventueel instructie herhalen

Wat zijn aften?

Aften 

Kleine pijnlijke zweertjes​

Paar mm groot ​

Afzonderlijk maar ook groepsgewijs​

Komen regelmatig terug ​

Oorzaak onbekend ​

Genezen spontaan binnen 1 tot 2 weken 

Behandeling aften 

Behandeling pijn: ​

Pijnstillers​

Lidocaïne orale gel ​

Goede gebitshygiëne belangrijk ; anders hele gebit ontstoken 

Keelpijn

Meestal door virus​

Soms door bacterie (streptokokken)​

Niet – medicamenteuze adviezen​

Zuigen op snoepje, dropje of verzachtende keeltablet (bij voorkeur suikervrij)​

Gunstige werking door stimuleren van de keelspieren en activeren speekselklieren ​

Gorgelen met fysiologische zoutoplossing ​

Eventueel paracetamol voor de pijn

Neusholte

Functie: ​

Ruiken​

Inademinglucht zuiveren van stofdeeltjes​

Inademinglucht op temperatuur en vochtigheid brengen ​

Onrechtmatigheden zoals bacteriën en slijm verwijderen 

Neus

• Binnenkant bekleed met slijmvlies wat voortdurend slijm afscheidt ​
  
• Slijmvlies bedekt met trilhaartjes die voortdurend in beweging zijn ​
  
• Trilhaartjes zorgen ervoor dat slijm langzaam naar beneden stroomt waardoor de opgesnoven deeltjes naar buiten gewerkt worden of in de keel terechtkomen 

Ontsteking 

Neusslijmvlies gezwollen en geïrriteerd​

Kan door: ​

• Overgevoeligheidsreactie ​
  
• Infectie door bacterie of virus ​
  
• Temperatuurwisselingen ​
  
• Tabaksrook ​
  
• Uitlaatgassen​
  
• Sterke geuren

Verkoudheid

Veel slijmvorming ​

Neus raakt verstopt ​

Door virusinfectie: slijm dikker en algehele malaise ​

Vaak in combi met hoofdpijn en oorpijn ​

Soms gaat over in bacteriële infectie ​​

Slijm wordt dan geelgroen van kleur ​

Opdracht 

Zoek samen uit, wat is het verschil tussen verkoudheid en griep?​

En welke doelgroep komt in aanmerking voor de griepprik?  

Klachten 

Verkoudheid ​

Verstopte neus of loopneus ​

Hoesten en/of niezen (soms) ​

Keelpijn (soms)​

Heesheid (soms) ​

Algehele malaise ​

Oorpijn (soms) 

Klachten 

 Griep ​

Acuut begin van symptomen (binnen 12 uur) ​

Koorts ​

Koude rillingen ​

Spierpijn ​

Hoest ​

Keelpijn ​

Hoofdpijn ​

Vermoeidheid 

Griepprik 

Per jaar sterven er ongeveer 250 - 2000 mensen aan influenza (95% 60+) ​

Risico op ernstige gevolgen ​

Tussen half oktober en half november wordt deze aangeboden​

• Ouder dan 60 jaar ​
  
• Mensen met chronische longaandoening, hart- en vaatziekte, diabetes mellitus of ernstig verminderde nierfunctie of andere nieraandoening ​
  
• Mensen met verminderde weerstand tegen infecties door ziekte, chemotherapie of medicijnen of mensen die in een verpleeghuis verblijven ​
  

Jaarlijks herhalen; virus verandert jaarlijks ​

Na 10 dagen voldoende bescherming tegen influenza ​

Koorts

Rectaal gemeten; verhoging van lichaamstemperatuur boven 38 graden ​

Vaak virusinfectie 

Verstopte neus/loopneus ​

 Meestal loopneus (rinorroe) ​

 Vocht helder en waterig; later taaier slijm geel en groen ​

 Zwelling neusslijmvlies, bemoeilijkt passage van slijm ​

 Kan uiteindelijk helemaal worden geblokkeerd 

Hoofdpijn ​

• Teken algehele malaise ​
  
• Bijholteontsteking of overdruk in de bijholten door afsluiting afvoergang ​
  
• Daarbij is slijm geïnfecteerd; zwelt op; ontstekingsvocht komt vrij; verhoogde druk ​
  
• Bijholteontsteking vaak pijn in de kaak; meestal eenzijdig ​
  
• Kauwen, of pijn bovenkiezen 

Keelpijn

Ontsteking slijmvlies keel​

Soms ook stembanden; heesheid ​

Keel voelt vaak droog en pijnlijk aan; helemaal met verkoudheid erbij 

Oorpijn 

• Vaak bij kinderen in combinatie met verkoudheid​
  
• Wees bedacht op middenoorontsteking ; klagen soms over buikpijn maar hebben last van het oor (buikpijn, diarree en braken) ​
  
• Kan ook door keelpijn die uitstraalt ​
  
• Buis van Eustachius (verbinding middenoor en neusholte) ​
  
• Kan opzwellen waardoor deze niet meer goed functioneert; druk in middenoor kan niet worden aangepast; ingetrokken trommelvlies; geeft dof en vervelend gevoel ​
  
• Daarnaast zitten mo opgesloten in het oor - > middenoorontsteking ​
  
• Door druk kan scheurtje ontstaan; loopoor 

Hoest 

Productieve hoest

Niet productieve hoest

Productieve hoest 

Veel slijm ​

In combi met koorts?​ -> kan wijzen op luchtweginfectie ​

Bij slijmvorming is hoest een effectieve reactie om slijm te verwijderen en ademhaling te helpen ​

Functionele hoest ​

Bij COPD patiënt ​

Meestal door virus, sputum neemt toe, wordt viskeuzer en kans op zwelling epitheel ​

Daardoor benauwdheid 

Niet - productieve hoest 

Droge, kriebel of prikkelhoest ​

Virus ​

Vele hoesten kan irritatie veroorzaken van luchtwegen, daardoor weer hoesten ​

WHAM - Wie? 

Belangrijk om te weten​

• Kinderen (vooral <1 jaar) gevoeliger voor infectie bovenste luchtwegen ​
  
• Baby verstopte neus; moeite met drinken ​
  
• Jonger <3 maanden; met hoest of koorts naar ha ​
  
• Zwangerschap/borstvoeding is van belang ​
  
• Ouder dan 75 jaar met koorts of zieke indruk; ha 
• Roker; vrijwel altijd last van chronische bronchitis
• Hoest en astma/COPD/hartfalen of reflux? Kan gevolg zijn van de aandoening; huisarts 

WHAM - Hoelang? 

Naar huisarts ​

 

• Als verkoudheid of griep al een week bestaat en niet verbeterd is ​
  
• Of als de koorts na 5 dagen nog niet minder geworden is 
• Hoest zonder griep langer dan 3 weken? Huisarts ​

WHAM - Actie? 

Als alle niet- medicamenteuze adviezen al zijn genomen of een zelfzorgmedicijn gebruikt is, maar niet tot het gewenste resultaat heeft geleid; ha 

WHAM - Medicatie?  

•  Hoest als bijwerking van inhalatiepoeder ​; overweging aerosol ​
• Cumarinederiviaten​: geen noscapine adviseren; IA ​
• ACE – remmer :huisarts ​
• Diabetes ​: denk om suiker in hoestdranken! ​
• Middel om afstoting te voorkomen, HIV- remmer of oncolyticum : meteen naar huisarts 
•  IA of CI met NSAID 

Wanneer huisarts? (1) 

Kinderen met koorts (>38) ​

• Jonger dan 3 maanden; direct ​
  
• Hart- of longziekte ​
  
• Diabetes ​
  
• Medicatie die weerstand verminderd​
  
• Syndroom van Down ​
  
• Prik gemist op CB​
  
• Ernstig ziek is of snel achteruit gaat ​
  
• Als ouder zich ongerust maakt ​
  
• Afgelopen 4 weken in (sub) tropen is geweest ​
  
• Opnieuw koorts na aanval dagen koortsvrij te zijn geweest 

Wanneer huisarts? (2) 

Kinderen met oorpijn ​

• < 6 maanden ​
  
• > 6 maanden en oorpijn na 3 dagen niet verbeterd ​
  
• Oorpijn die erger wordt met pijn aan beide oren ​
  
• < 2 jaar en pijn aan beide oren ​
  
• Syndroom van Down; ivm anatomische afwijkingen ​
  
• Ouder maakt zich ongerust 

Wanneer huisarts? (3) 

Volwassenen met koorts >38 ​

• Ouder dan 75 jaar met zieke indruk ​
  
• Kortademigheid of suf ​
  
• Weinig drinken of plassen ​
  
• Koorts na 5 dagen niet over is ​
  
• Als koorts over is en na paar dagen terugkomt ​
  
• Hart- of longaandoening​
  
• Diabetes ​
  
• Verminderde nierfunctie ​
  
• Verminderde afweer ​
  
• Afgelopen 4 weken in tropen geweest 

Wanneer huisarts? (4) 

Volwassenen en kinderen met hoest ​

• Kinderen jonger dan 3 maanden ​
  
• Hoest langer dan 3 weken ​
  
• Bij hoest als vermoedelijke bijwerking van medicatie ​
  
• Als klant zich ongerust maakt ​
  
• Als klant benauwd is, pijn vastzittend aan de ademhaling ervaart of een piepend geluid maakt bij het hoesten ​
  
• Als klant zich zorgen maakt over de hoest 

Duur zelfbehandeling 

Koorts​

Na 5 dagen niet over is ​

Oorpijn ​

> 6 maanden; paracetamol (ged. 3 dagen)​

In drie dagen erna zieker of na 3 dagen niet verbeterd ​

< 2 jaar pijn aan beide oren; ha ​

Verstopte neus ​

Bij baby's waarbij het weghalen van slijm onvoldoende effect heeft ​

Of problemen bij drinken ​

Hoest

Ongeacht gebruik zelfzorgmiddel of advies hoest die na 3 weken niet verdwenen is 

Niet medicamenteus advies 

Verkoudheid en griep meestal vanzelf over; zelfzorg om klachten te verlichten ​

Koorts en pijn ​

• Voldoende drinken ​
  
• Dunne kleding die losjes om lichaam zit; warmte kwijt kunnen ​
  
• In bed alleen een laken ​
  
• Kinderen kunnen beter tegen; goed drinken, en laat gewoon spelen ​
  

Keelpijn ​

• Regelmatig drinken; water & thee ​
  
• Zuigen waterijsje, dropje of verzachtende keeltablet (voorkeur suikervrij) ​
  
• Gorgelen fysiologische zoutoplossing ​
  
• 1 afgestreken theelepel op 1 glas water (250 ml) 4x per dag gorgelen met 20-30 ml​

Niet medicamenteus advies 

​ Verstopte neus ​

• Bij kinderen en tijdens zwangerschap/borstvoeding heeft neusspray of druppels met fysiologische zoutoplossing de voorkeur ​
  
• Verdunt het taaie slijm in de neus en verbetert het transport van het slijm door de neus ​
  
• Soms toevoegingen is niet bewezen; menthol, eucalyptus etc ​
  
• < 2 jaar; geen menthol ivm ademhalingsdepressie ​
  

Stomen ​

• Door douchen ​
  
• Boven een kom heet water met handdoek over het hoofd ​
  
• Denk erom; pas op voor verbranding ​
  
• Afgeraden voor kinderen 

Niet medicamenteus advies 

Hoesten

• Voldoende drinken ​; verzachtend effect, vooral warme dranken ​
  
• Bij ophoesten slijm iets gebruiken om keel te smeren ​
  
• Naar behoefte lepel honing in mond laten smelten ; niet bij diabetici en kinderen jonger dan 1 jaar ​
  
• Niet de keel schrapen of kuchen bij kriebelhoest ​
  
• Adviseer te stoppen met roken of te verminderen; waarschuwing: ​
  
• Hoest kan na het stoppen in het begin erger worden door reinigende werking van de trilharen 

1e & 2e keuze bij keelpijn, oorpijn, hoofdpijn & spierpijn 

Keelpijn, oorpijn, hoofdpijn en spierpijn 1e keuze ​

Paracetamol ​

Mag al vanaf > 3 maanden ​

​

2e keuze; NSAID​

< 6 jaar niet aanbevolen ​

Ernstige keelpijn; zuigtabletten met flurbiprofen 

1e keuze bij verstopte neus ​

Xylometazoline ​

Vermindert de zwelling van het neusslijmvlies ​

Mag niet < 2 jaar ​

1-5 jaar voorzichtigheid geboden ​

Werkt binnen enkele minuten en houdt 6-8 uur aan ​

Mag bij zwangerschap en borstvoeding ​

Bijwerkingen; branderig gevoel in neus/keel, droog neusslijmvlies, neusbloedingen ​

Let op; langdurig gebruik geeft kan op gewenning; er ontstaan chronische neusklachten​

Max 1 week gebruiken 

1e keuze bij verstopte neus ​

Oxymetazoline ​

Zelfde werking xylometazoline​

Vanaf 10 jaar ​

Tramazoline ​

Zelfde werking xylometazoline ​

Mag niet bij zwangerschap & borstvoeding ​

Vanaf 6 jaar 

1e keuze bij loopneus  ​

Xylometazoline met ipratropium ​

Vermindert zwelling en neussecretie ​

Vanaf 18 jaar ​

Niet bij zwangerschap/borstvoeding​

Ook max 1 week 

1e keuze middel hoest 

Noscapine​

Hoestprikkeldempend ​

Interactie; cumarinederivaten ​

Werking: ​na 30-60 minuten houdt 4 uur aan ​

Zwangerschap/borstvoeding ​zonder bezwaar ​

Bijwerkingen:​zelden: misselijkheid, duizeligheid of lichte sufheid​

Denk om suiker! ​

Dosering ​

Volwassenen en kinderen vanaf 12 jaar: 15-30 mg 3-4 x daags ​

Kinderen 6-11 jaar: 15 mg 2-4x daags ​

Kinderen 3-5 jaar: 7,5 mg 2-4 x daags 

1e keuze middel hoest 

Verzachtende hoestsiroop ​

Althaea, tijm, saccharose of honing ​

Werking: ​

Vrijwel direct ​

Zwangerschap/borstvoeding ​

Zonder bezwaar 

Volgende week 

Astma en COPD