Hoorcollege 2: Observeren 2324

• Pedagogiek
• HBO
• Studiejaar 1

Hoorcollege 2: Observeren 

kun je leren!

Overzicht periode 2

HC Observeren - behorende bij stageopdracht en observatietoets 

WB 3 - De rol van de leerkracht (toets stof)

WB 4 - Problematische opvoedsituaties (toets stof) 

WB observeren toets (zie rooster!)

Verras

Voorkennis activeren:
Wanneer heb jij in
periode 1 geobserveerd?

Hoe pakte je dit aan? 

Doel 

De student...

- kent de definitie van observeren en weet waarom dit een belangrijke leerkrachtvaardigheid is.

- kent het verschil tussen objectief en subjectief 

- kan het verschil benoemen tussen open- en gesloten observatievragen

- is op de hoogte van de stageopdracht en de toetsing.

Lesverloop 

Objectief vs. subjectief 

Open en gesloten vragen

De stageopdracht 

Het open observatieformulier 

De conclusie 

Toetsmoment observeren 

Definitie van observeren

 

........kijken, zonder .........., .....................van de mening van mensen (iedereen benoemt hetzelfde).

= Basisvaardigheid leerkracht

 

Met als doel beschrijven van wat je ziet, onderzoeken van een situatie (gedrag). 

Definitie van observeren

 

Bewust kijken, zonder (voor)oordeel, onafhankelijk van de mening van mensen (iedereen benoemt hetzelfde).

= Basisvaardigheid van de leerkracht

 

Met als doel beschrijven van wat je ziet, onderzoeken van een situatie (gedrag). 

Waarom observeren we? 

Om informatie te vergaren over (een) kind(eren) gedurende een bepaalde periode tijdens een bepaalde (deel)activiteit. 

Wanneer observeer je?

- Bij zorgen en/ of vragen over het kind. 

De doelen van observeren 

- Beginsituatie juist inschatten, zodat je je onderwijskundig en pedagogisch handelen kunt afstemmen 

- Ouders, collega's en andere deskundigen kunnen informeren omtrent de ontwikkeling van het kind/de kinderen.

- Bij vragen over gedrag of welbevinden van een leerling.

- Bepalen of vervolgstappen nodig zijn. 

Er zijn verschillende redenen om te gaan observeren. Heb je weleens geobserveerd gekoppeld aan 1 van deze doelen? 

Deel dit in 2-tallen, ik vrsag zo om voorbeelden

Objectief vs. Subjectief

Objectief

Objectief = een houding die gebaseerd is op feiten. Je laat niet je mening, je gedachten of gevoelens meespelen. 

Objectief observeren = je observeert datgene wat je daadwerkelijk ziet, hoort, ruikt of voelt.

 

Je kijkt  wat voor handelingen de leerling uitvoert. 

Je luistert naar wat iemand zegt maar ook hoe iemand iets zegt. (praat iemand hard. zacht, hakkelend, 

Subjectief = een houding die gebaseerd is op meningen, gedachten, gevoelens,  interpretaties  en/of aannames. 

Vertel eens objectief wat je ziet

Vertel nu eens subjectief wat je ziet 

https://youtu.be/gcnqudo_xr4

https://www.youtube.com/watch?v=gcnqudo_xr4

Vertel eens objectief wat je ziet

Vertel nu eens subjectief wat je ziet 

Ga staan als het subjectief is:

De grote rechthoekige doos die de piet met de bril draagt heeft een roze kleur met strepen - zitten

de piet met de rode haren staat op  1 been op de ladder - zitten 

Ozosnel eet lekker van het hooi   -staan

De veer van de piet met de groen-gele pet is wit   -z

de piet wijst naar een cadeau, die moet de andere piet even aangeven - s

de piet voor in het midden werkt hard - s

Sint schrijft op in zijn notitieblok voor wie de letter L is - staan

In de blauwe schoen op de grond zie ik een peen en een papier met een touwtje erom heen - zitten

P. zit op een stoel

Objectief

Subjectief

R. is afgeleid door haar klasgenoot

Objectief

Subjectief

S. wil graag het antwoord geven

Objectief

Subjectief

O. pakt zijn pen

Objectief

Subjectief

L. heeft geen zin in de les

Objectief

Subjectief

Verschil 

Waarnemen - Observeren

?

Wat denk je? 

Wat is waarnemen ?

Wat is observeren? 

Waarnemen

Gezellig kletsen 

Geklier

Is druk 

  Observeren 

Praten 

Duwt medeleerling

Wiebelt op stoel

Waarnemen doe je elke dag de hele dag, observeren doe je bewust

De observatievraag

Open observatievraag 

Gesloten observatievraag 

bij een open , ongestructureerde observatie: alles beschreven dat wordt gezien, (in elk geval elke 30 sec.). Je krijgt hierdoor veel informatie

Gesloten observatievraag

Kenmerken:

- Je gaat er al vanuit dat het gedrag aanwezig is 

- Je stelt van tevoren op waar je naar gaat kijken. 

- Turven/aanvinken

- Vaak kijk je naar frequentie van gedrag (Hoe vaak, Wanneer...)

Nadelen/voordelen?

Gesloten of gerichte of gestructureerde observatie:

alleen vooraf bepaalde categorieen van gedrag worden meegenomen, al het andere wordt genegeerd. Het doelgedrag wordt duidelijk omschreven.

 nadelen:

- tunnelvisie

- horneffect : negatieve eerste indruk

- halo effect : positieve eerste indruk

Open observatievraag

Kenmerken:

- Nieuwsgierig kijken naar aanwezig gedrag

- De vraag is niet specifiek gericht op eerder geobserveerde gedragingen 

- Geen vooraf opgestelde turflijst/afvinklijst 

- Objectief kijken naar alle handelingen van de leerling, brede blik

Nadelen/ Voordelen?

Welke vraag is open en goed opgesteld?

1. Hoe vaak kijkt R. naar buiten tijdens de instructie?
2. Waardoor is R. afgeleid tijdens de les?
3. Welke handelingen vertoont R. tijdens de rekeninstructie?
4. Wat zorgt ervoor dat R. de les niet goed kan volgen?

Welke vraag is open en goed opgesteld?

1. Wat doet P. tijdens zelfstandig werken (taal)?
2. Hoeveel keer valt B. tijdens het buitenspelen op de grond?
3. Kan H. zich tijdens de taalles focussen op haar werk?
4. Welk gedrag vertoont L.?

De stageopdracht 

WAAROM? (doel)

Je kunt het gedrag van een leerling uit je stagegroep objectief waarnemen met behulp van een open

observatie en de observatiegegevens verwerken in een verslag waarbij je start vanuit een observatievraag en

afsluit met een conclusie (als antwoord op je vraag).

De stageopdracht 

WAT? (opdracht)

1. Kijk gedurende de eerste vier stagedagen op verschillende momenten naar de kinderen in de groep.

2. Formuleer, naar aanleiding van deze waarnemingen, een observatievraag gekoppeld aan een

leerling en bespreek deze met je mentor.

3. Maak gebruik van het registratie-observatieformulier (dit is in het hoorcollege observeren

behandeld).

4. Bekijk de leerling en observeer het gedrag behorende bij je observatievraag gedurende minimaal 10

minuten. Zorg ervoor dat je tenminste om de 30 sec. een waarneming opschrijft.

5. Schrijf het verslag uit.

6. Schrijf je conclusie. De conclusie vormt je antwoord op je observatievraag.

7. Bespreek je conclusie met je mentor

De stageopdracht 

WANNEER IS HET GOED? (Mentor bepaalt of de opdracht aan onderstaande criteria voldoet)

• De student neemt gedrag van kinderen waar en benoemt dit gedrag, zonder tot interpretaties te komen.

• De student maakt een concreet en objectief verslag van deze observatie.

• De student analyseert deze observatiegegevens en beantwoordt de open observatievraag (dat is je conclusie).

• De student heeft een voor- en nagesprek met de mentor en n.a.v. het nagesprek schrijf de student een reflectieverslag.

Het open observatieformulier

Het open observatieformulier

Het open observatieformulier

De conclusie 

Mag subjectief 

Let op! Geen diagnostiek!

Diagnostiek is niet aan ons leerkrachten. 

Ook geen vermoedens uitspreken. 

Dat is iets wat orthopedagogen mogen en psychiaters. 

Toetsmoment

Januari 2024 

!!! Neem het verslag mee op papier!!!

Plan dus goed op tijd!

Vooruitblik volgende x:

1A: al wo. 23 nov. ! 1B: vr. 2 dec. 

hst. 4 & ppt De rol van de leerkracht

+ bekijk etiketkinderen & gedeelte documentaire Nikki (videoland)

Nog vragen?

Doel 

De student...

- kent de definitie van observeren en weet waarom dit een belangrijke leerkrachtvaardigheid is.

- kent het verschil tussen objectief en subjectief 

- kan het verschil benoemen tussen open- en gesloten observatievragen

- is op de hoogte van de stageopdracht en de toetsing.

Formatief evalueren met de bal

noem een mogelijk doel voor een  observatie:

vervolgstappen/beginsituatie/vragen over gedrag/informeren ouders 

benoem hoe je objectief observeert: beschrijven wat je feitelijk ziet en hoort, de feiten zonder mening of aannames

geef een vb van een open observatie:

beschrijvend, brede blik, alle handelingen, geen afvink of turflijst

wat moet je doen als stageopdracht?

open observatie, objectief, met conclusie, observatieverslag bespreken met mentor. 

Wat houdt de toets in? 

observatieverslag met conclusie  

mee nemen op papier op 13 jan.