6.2: Bronnen: Ons klimaat verandert

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

6.2: Bronnen: Ons klimaat verandert

Leerdoelen

- Je weet welke veranderingen er zijn in het klimaat (temperatuur, neerslag) van Nederland.

- Je weet welke mogelijke veranderingen (temperatuur, neerslag) er zijn in het toekomstige klimaat in Nederland (kaarten bron 6 en 7).

Lesdoelen

Aan het einde van deze les weet je:

• welke klimaatveranderingen er nu in Nederland zijn en 
• wat mogelijke veranderingen in het toekomstig klimaat kunnen zijn

Lesdoelen

Aan het einde van de les weet je:

• welke veranderingen er zijn in het klimaat van Nederland (temperatuur, neerslag)
  
• wat mogelijke veranderingen zijn in het toekomstige klimaat in Nederland (KNMI-scenario’s)
  
• klimaatveranderingen in de kaarten van de bronnen Jaartemperatuur in Nederland en Jaarlijkse neerslag in Nederland

Noodweer in Europa zomer 2023!

De gemiddelde temperatuur in Nederland is gestegen van          naar          ? B143

8,7

10,7

Conclusie?

Tussen 1900 en 2018, dus in 118 jaar tijd is de temperatuur 2 graden gestegen.

Klimaatverandering ging nog nooit zo snel B42

Wat is volgens deze grafiek de boosdoener van klimaatverandering?

De verhoogde CO2 waardes.

Kan je een patroon ontdekken?

Om de 50 jaar steeg of daalde de hoeveelheid CO2 in de lucht. Echter vanaf 1950 is de CO2 in de lucht enorm gestegen.

Welk verband heeft de concentratie CO2 en temperatuur?

Waarom stijgt de CO2 uitstoot zeer sterk vanaf 1950?

CO2 komt vooral vrij bij de verbranding van fossiele brandstoffen en bij de omvorming van bosgebieden naar landbouwgronden. Dat laatste vond meer plaats op mondiale schaal vanaf 1950.

Klimaatverandering B147

Wat kan je constateren na het aflezen van de legenda en het bekijken van de afbeelding?

De gemiddelde ijsomvang is aanzienlijk afgenomen in de afgelopen jaren.

Zeespiegelstijging

=> door smelten landijs (geen zee-ijs!)
& uitzetten water (warm water zet uit).

B42 Weer en klimaat

Het weer: temperatuur, neerslag, wind op bepaalde plaats en op bepaald moment.

BV. Als je nu naar buiten kijkt. Het is bewolkt, het regent en het is koud.

Het klimaat: gemiddelde weer in een bepaald gebied en over een langere tijd van 30 jaar.

 

BV. Eén hele hete dag, verandert het klimaat niet, want heeft weinig invloed op het gemiddelde over 30 jaar

Bron 1: Neerslag, meer en heviger

De hoeveelheid neerslag neemt toe:

• niet vaker, wel meer tegelijk.
  (dus: meer neerslag en hoosbuien)
  
  

Oorzaak: 

1. Warmere lucht 
2. Meer verdamping
3. Kan boven zee meer waterdamp opnemen
4. Vochtige westenwinden (wind vanaf zee)
5. Meer regen

Bron 2: droge zomers

Meer perioden met langdurige droogte, vooral in de zomer:

• weinig regen, grote verdamping. 
• Verdamping: als het warmer / zonniger / winderiger is
  -> meer water verandert in waterdamp.
• Nederland: gemiddeld meer neerslag dan verdamping = neerslagoverschot
  Voorjaar en zomer: neerslagtekort
  Waterbalans = verschil neerslag en verdamping

Waterbalans

Wat houden de kleuren in?

Blauw = de neerslag die valt.

Geel = de verdamping van neerslag.

Wat kan je constateren?

In de wintermaanden verdampt er minder neerslag dan dat er valt en in de zomermaanden verdampt er meer neerslag dan dat er valt en is de waterbalans uit balans.

Waterbalans

De waterbalans in Nederland:

• De blauwe balken geven aan hoeveel neerslag er per maand gemiddeld valt (in mm)
• De gele balken geven aan hoeveel water er gemiddeld verdampt per maand. 
• De rode lijn geeft de waterbalans aan: verschil in neerslag en verdamping
  
  
• In het voorjaar en zomer is er een neerslagtekort

Bron 3: Stijgende temperatuur

De winters worden zachter en de zomers warmer.

- meer zomerse en tropische dagen
- meer hittegolven: opeenvolging 5 zomerse dagen, met minimaal 3 tropische dagen.
- minder vorstdagen  (minimumtemperatuur onder 0 ⁰C)
- minder ijsdagen  (maximumtemperatuur onder 0 ⁰C)

Aan de slag!

Huiswerk: opdracht 1, 2 en 4

Opdracht 1 + 2 bespreken 

Tijd over -> NOS filmpje afkijken -> anders morgen

Vandaag

Huiswerk 1, 2 en 4

Maak in de tussentijd opdracht 5 en 6

uitleg -> afronding paragraaf 2

aan de slag

10 minuten filmpje NOS

- wat mogelijke veranderingen zijn in het toekomstige klimaat in Nederland (KNMI-scenario’s)

Zichtbare gevolgen klimaatverandering in Europa!

Noodweer in Europa zomer 2023!

Bron 4: klimaatscenario's 

Vier scenario's

G: Verandert weinig. Alleen 1ºC stijging

W: Alleen 2ºC stijging.

G+: 1ºC stijging & verandering wind!
Winter = westenwind -> zacht en nat.
Zomer = oostenwind -> warm en droog

W+: 2ºC stijging & verandering wind!

Winter = westenwind -> zacht en nat.
Zomer = oostenwind -> warm en droog

Warme steden

In steden is het warmer dan in landelijk gebied = stedelijk warmte-eiland.

Hoe kan dit?

Stenen, asfalt en staal nemen meer warmte op dan water, planten en bomen. De warmte die ze opnemen, laten ze s`nachts vrij. 

Bron 5:
Stedelijk warmte-eiland

In steden is het gemiddeld warmer dan in het omliggende landelijke gebied = stedelijk warmte-eiland

• stenen, asfalt, staal nemen meer warmte op dan begroeiing -> die warmte komt ‘s nachts vrij + dit maakt de stad warmer dan het platteland
• verschil kan 4-8 ⁰C zijn!

 Waarom stijgt de zeespiegel? B147

Waarom stijgt de zeespiegel?

Dit komt door het smelten van het landijs/gletsjers, het uitzetten van opwarmend zeewater en bodemdaling langs zeekusten.

Jaartemperatuur in NL

Jaarlijkse neerslag in NL

Aan de slag!

Opdrachten 5 en 6!

Klaar?

Filmpje

Opdracht

Je hebt x minuten de tijd om een poster te maken dat gaat over jouw bron met de volgende onderdelen:
1. Waar gaat de bron over? (korte samenvatting + begrippen) 

2. Hoe komt dit? 
3. Zie je dit in Purmerend? (of in de toekomst)

(Bron 6+7 tip bij punt 1: Wat zie je, leg uit, verklaar)