2.4 Hoeveel rechten hebben verdachten en gevangenen?

• Maatschappijleer
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Dilemma 2.4

Lees altijd eerst voordat je aan deze les begint de paragraaf goed door in je lesboek!

Blz. 68 tm 73

Moet je je straf uit zitten?

• Bij een tijdelijke gevangenisstraf (of vrijheidsstraf) komt iemand ooit weer vrij (max. 30 jaar)
• Een levenslange gevangenisstraf is in NL ECHT levenslang (Als enige land in de EU. Sinds 1870 alternatief voor de doodstraf). Tenzij er gratie wordt verleend door de koning.
• Kritiek afgelopen jaren op levenslang door het Europees Hof voor de Rechten van de Mens en de Hoge Raad.
  
• Om gedetineerden voor te bereiden op een leven in de maatschappij wordt een proeftijd gehanteerd (voor de resterende tijd) of een verlofregeling (24 uur om praktische zaken te regelen)
• Er is vaak kritiek op deze regelingen! 
  

Zoek eventueel op: Wat is TBS eigenlijk? Leg uitvoerig uit!

Waarom heeft Michael P. (moordenaar Anne Faber) geen TBS gekregen na het verkrachten in 2010 van twee meisjes?

Na de arrestatie? Maximaal voorarrest

• In een rechtsstaat geldt het principe van de onschuldpresumptie (de verdachte is pas schuldig na veroordeling door de rechter)
• Politie kan max. 15 uur iemand vasthouden
• De OvJ kan dit verlengen met maximaal twee keer drie dagen.
• Bijzondere rechter (rechter-commissaris) kan besluiten tot voorlopige hechtenis (maximaal 14 dagen)
• Raadkamer van de rechtbank bevel tot maximaal 90 dagen (tot: 110 dagen, 15 uur)
  

Tussen arrestatie en rechtszaak

• Verdachte ontvangt een dagvaarding van OvJ (waarvan verdacht en wanneer zitting)
• Verdachte hoeft niet persoonlijk te komen tenzij de rechter zegt dat dit wel moet
• Verdachte heeft recht op een advocaat, zwijgrecht en het recht op inzage processtukken

Procedure rechtszaak

1. Rechter opent de zaak (controleren persoonsgegevens en wijzen op rechten
2. OvJ leest de tenlastelegging voor (waar wordt verdachte van verdacht).
3. Onderzoek ter terechtzitting (rechter en OvJ stellen vragen aan de verdachte).
4. OvJ komt met een strafeis.
5. Advocaat houdt een pleidooi in belang vd verdachte.
6. Recht op het laatste woord vd verdachte
7. Uitspraak door de rechter met toelichting.
   

Noteer de twee soorten gevangenisstraffen en het belangrijkste verschil tussen deze twee.

Waarvan hangt de lengte van de straf in NL af?

Leg uit waarom het toekennen van verlof of vervroegde vrijlating soms kan leiden tot maatschappelijke onrust

Met welk doel wordt aan gevangenen verlof toegekend?

Soorten strafrechters

• Politierechter: lichte delicten (eis minder dan 1 jaar gevangenisstraf)
• Meervoudige Kamer: 3 rechters, zwaardere delicten/misdrijven.
• Uitspraken zijn gebonden aan het Wetboek van Strafrecht (omschrijving delicten met maximumstraffen)

In beroep gaan

• Zowel advocaat als OvJ kan in beroep gaan tegen de uitspraak
• Eerste aanleg: Rechtbanken (11), Hoger beroep bij: Gerechtshoven (4), In cassatie bij de Hoge Raad (1)

Straffen

• Doel: Preventie, vergelding, resocialisatie
• NL heeft hoog recidivecijfer: de helft van de gevangenen pleegt binnen 2 jaar na vrijlating weer een strafbaar feit
• Er is flinke kritiek en discussie over straffen en opsluiting

Soorten gevangenissen

• Huis van bewaring: verdachten in afwachting van hun rechtszaak.
• Gevangenis: na veroordeling tot gevangenisstraf
• Extra Beveiligde Inrichting (EBI): zeer (vlucht)gevaarlijke personen binnen georganiseerde misdaad of terrorisme.

Rechten van gevangenen

• Telefoongesprekken kunnen worden afgeluisterd
• Eventuele mediabeperking (geen tv/krant)
• Celinspecties, drugshonden, urinecontrole
• Controle bezoek (geen lichamelijk contact)
• Fouiileren van de gedetineerden
• Ze mogen echter wel hun beklag doen bij directie of eventueel een rechtszaak aanspannen
• Stemrecht en recht op onderwijs of religieuze diensten bijwonen