Literatuurgeschiedenis - het grote overzicht

1 / 45
volgende
Slide 1: Tekstslide
NederlandsMiddelbare schoolhavoLeerjaar 5

In deze les zitten 45 slides, met interactieve quizzen, tekstslides en 7 videos.

Onderdelen in deze les

Slide 1 - Tekstslide

Overzicht 
In deze overzichtspresentaties kun je een snelle blik werpen op de literatuurgeschiedenis van middeleeuwen tot nu 

Zie ook blz. 184-250

Slide 2 - Tekstslide

Slide 3 - Tekstslide

Slide 4 - Tekstslide

Middeleeuwen blz. 186-193

ongeveer 500 -  historisch gezien begin middeleeuwen

ongeveer 1100 - literair gezien begin middeleeuwen

ongeveer 1500 - uitvinding boekdrukkunst -> einde    middeleeuwen

Slide 5 - Tekstslide

Slide 6 - Video

Middeleeuwen

theocentrisme: god(sdienst) stond in het centrum van de belangstelling


memento mori: gedenk te sterven


video: leven tussen hoop en vrees (4.20-6.20)

Slide 7 - Tekstslide

Slide 8 - Video

Middeleeuwen
feodale stelsel

Slide 9 - Tekstslide

middeleeuwen
                                                                                     standenmaatschappij                                




                                                                            later: burgers

Slide 10 - Tekstslide

Middeleeuwen
symboliek:
De middeleeuwer ging ervan uit dat achter de reële, zichtbare werkelijkheid een diepere, niet direct waar te nemen werkelijkheid schuilging. Het alledaagse kon een teken voor iets zijn, een symbool.
getallensymboliek: 3 en 7 zijn bijv. heilige getallen
kleurensymboliek: bijv. blauw -> trouw, wit -> zuiverheid
symboliek in de natuur: bijv. roos -> liefde, duif -> vrede

Slide 11 - Tekstslide

Boekentips voor je lijst 
Karel ende Elegast = Karelroman (Europese equivalent van Arthurroman),  ridderroman. Christelijke wonderen, maar ook sprookje. 

Van de vos Reinaerde = fabel ofwel episch dierdicht. Begint met beroemde zinnen over de schrijver  'Willem die Madocke maakte'. Tip: is ook kinderboekvertaling van, waardoor je makkelijk het verhaal kunt lezen. 

Zie boekjes....


Slide 12 - Tekstslide

Renaissance
16e en 17e eeuw (17e eeuw = Gouden Eeuw)
wedergeboorte van de schoonheidsidealen uit de klassieke oudheid
antropocentrisme: mens stond in het centrum van de belangstelling
carpe diem:  pluk de dag
streven naar zo volledig mogelijke ontplooiing d.m.v. ratio

Slide 13 - Tekstslide

Boekentips voor je lijst 
Scheepsjournaals of reisverslagen zoals het journaal van Bontekoe (echt gebeurd)

Spaanschen Brabander - Bredero = toneelstuk over Amsterdam en al haar immigranten begin 17e eeuw. Grappig omdat herkenbaarheid met nu. 

Gijsbrecht van Aemstel = toneelstuk Joost van den Vondel. Gaat over verwoesting van Amsterdam en verwijst daar de Aenais van Vergilius (Troje)

Slide 14 - Tekstslide

De verlichting

18e eeuw

rationalisme en empirisme (kennis door zintuiglijke ervaring + waarneming)

Cogito ergo sum = Ik denk dus ik ben (Descartes) 


mens centraal -> nu ook het kind

Tabula rasa = kind is een onbeschreven blad

Slide 15 - Tekstslide

Verlichting
Men dacht dat het mogelijk was om een perfecte maatschappij te bereiken door een goede opvoeding en het op rationele wijze omgaan met de zaken des levens -> optimistisch

Ontstaan van kinderboeken 
Maar ook boeken over maakbaarheid van een goed huwelijk (en vooral wat de vrouw dan moet doen) 

Slide 16 - Tekstslide

Naar de les over de verlichting 

Slide 17 - Tekstslide

verlichting

Slide 18 - Tekstslide

barok

Tweede helft 17e eeuw


godsdienst en gevoel weer belangrijk.

Slide 19 - Tekstslide

romantiek

19e eeuw (tot 1880)


Pessimistisch-> men merkte dat veel idealen van de Verlichting niet verwezenlijkt konden worden.

Slide 20 - Tekstslide

romantiek

Gevoel

Weltschmerz: ontevreden met het hier en nu

escapisme: hij probeert weg te vluchten van de wereld, hij vlucht in bijv. de verbeelding, de humor, de natuur, andere plaatsen, het verleden

vlucht in het verleden -> ontstaan historische roman 

Slide 21 - Tekstslide

realisme

19e eeuw: naast de romantiek ook een andere stroming -> realisme

* nadruk op de betrouwbare weergave van de werkelijkheid


midden 19e eeuw: poëzie in Nederland -> domineespoëzie

* moralistisch getint (de lezer moest opgevoed worden)(bijv. vaderland, gezin, geloof) 

Slide 22 - Tekstslide

middeleeuwen
renaissance
carpe diem
memento mori
antropocentrisch
theocentrisch
symboliek
ratio

Slide 23 - Sleepvraag

verlichting
romantiek
ratio
gevoel
opvoeding
onvrede met hier en nu
optimistisch
pessimistisch
escapisme

Slide 24 - Sleepvraag

Tachtigers
Individualisme: Allerindividueelste expressie van de allerindividueelste emotie

l'art pour l'art: het gaat NIET om de boodschap, maar het gaat om de schoonheid van het kunstwerk zelf

Grote breuk met voorgaande (de domineedichters)

Slide 25 - Tekstslide

impressionisme
afkomstig uit de schilderkunst

                           momentopname,
                                                        poging om de sfeer weer te geven


Claude Monet

Slide 26 - Tekstslide

naturalisme
Niet alleen beschrijving van werkelijkheid, maar ook een verklaring hoe het zo is gekomen.

Determinatie: mens wordt bepaald door erfelijkheid, milieu en omstandigheden
De mens heeft geen vrije wil

Slide 27 - Tekstslide

tweede generatie van 80

vergoddelijking van schoonheid gaat te ver -> de mooie vorm moet samengaan met een diepere inhoud

Bijvoorbeeld: religieuze verdieping, wijsgerige ideeën, socialistische idealen (Herman Heijermans)


Herman Heijermans: aantekeningen + video 

(volgende dia: begin tot 4.40)

Slide 28 - Tekstslide

Slide 29 - Video

generatie van 1910

neoromantiek:

aandacht voor het fantasievolle en terugkeer naar romantische thema's

Slide 30 - Tekstslide

modernisme = verzamelnaam
expressionisme: zie syllabus



vitalisme: gericht op eigen innerlijk, het leven zelf is belangrijk

Slide 31 - Tekstslide

modernisme
dadaïsme: breken met bestaande tradities, ze wilden shockeren, antikunst -> maatschappijkritiek leveren (gruwelen van WO I)

Zie video volgende dia (7.20 - 12.30)

Slide 32 - Tekstslide

Slide 33 - Video

modernisme
surrealisme: interesse voor dromen, onbewuste, associaties

                                           verstand is te beperkt om de 
                                     werkelijkheid te verklaren 

Slide 34 - Tekstslide

dertigers
ventisme: vent (persoonlijkheid van een schrijver) is belangrijker dan een fraaie vorm

nieuwe zakelijkheid: zie syllabus
in de literatuur:  gewapende-betonstijl -> sober, strak, journalistieke weergave
zie video volgende dia (12.30-eind)

Slide 35 - Tekstslide

Slide 36 - Video

veertigers
traditionele roman <-> naoorlogse roman 
Verschillen: zie syllabus

Naoorlogse roman: onder invloed van existentialisme

magisch-realisme: zie syllabus

Slide 37 - Tekstslide

vijftigers
experimentele dichters
gedicht = experiment (vrije verzen)
ze willen lezers wakker schudden

zie video volgende dia (begin-4.40)

Slide 38 - Tekstslide

Slide 39 - Video

zestigers
poëzie: neorealisme: zie syllabus
Ze beschrijven iets alledaags, waar niemand bij stilstaat -> dan wordt het juist bijzonder

proza: autobiografisch + veel (seksuele) taboes doorbroken

Slide 40 - Tekstslide

zeventigers
- Academisten
- terugkeer van echte verteller
- feminisme

Slide 41 - Tekstslide

tachtigers tot heden
Verschillende tendensen:
- toename aantal vrouwelijke auteurs
- veel autobiografisch werk
- tweede generatie na WO II
- veel romans met thriller- of detective-elementen
- debuten van diverse schrijvers van allochtone afkomst

Slide 42 - Tekstslide

generatie nix
schrijven vaak over (onmogelijke) liefde en schrijven daarbij openlijk over seksualiteit -> maar niet meer taboedoorbrekend

Slide 43 - Tekstslide

enkele grote namen
Jan Wolkers
Harry Mulisch
Gerard Reve
Hugo Claus

Volgende dia: nog een fragment over Gerard Reve en Marga Minco (begin - 9.00)

Slide 44 - Tekstslide

Slide 45 - Video