5. Romantiek en realisme

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Waar hebben we het de vorige les literatuurgeschiedenis over gehad?

Verlichting

Het epos

Sara Burgerhart

Jeugdliteratuur

Literatuur en de koloniën

Wat is De Verlichting?

De verlichting is een intellectuele beweging uit de achttiende eeuw. De belangrijkste waarden van deze beweging waren: rationalisme en empirisme. 

Rationalisme en Empirisme

De wetenschappelijke methoden rationalisme en empirisme waren belangrijk voor de verlichting. De bron van informatie was bij beide methoden anders: het rationalisme haalt zijn informatie uit de ratio (het denken), het empirisme uit de zintuigelijke ervaringen van de wetenschapper. 

Traditie v.s. vernieuwing

Tijdens de verlichting kwamen veel verschillende ideeën en kwesties onder de loep te liggen. Veel gevestigde en "stoffige" gedachten of tradities werden 'in het licht' van de ratio gebracht. 

Vertel hier over de basis van de verlichting:

Tijdens de verlichting kwamen veel verschillende (maatschappelijke) ideeën en kwesties onder de loep te liggen. Veel gevestigde en "stoffige" gedachten of tradities werden 'in het licht' van de ratio gebracht. 

Het was de gouden periode voor filosofen en wetenschappers.

Verlichting

Europese beweging vanaf 1670 (vanuit Nederland en Engeland)

Streven naar meer kennis en meer geluk

Niet God, maar de mens is verantwoordelijk

Kennis verspreiden via encyclopedieën en tijdschriften

Nieuwe genres als satire, briefromans, sentimentele romans

Literatuur ook gericht op kinderen en vrouwen

500-1500

1500-1600

1700-1800

1800-1850

Middeleeuwen

Romantiek

Renaissance

Verlichting

Romantiek en realisme

Romantiek in Nederland

Het realisme

Waar denk je aan bij romantiek?

Verdriet over een onvolmaakte wereld

Contrastwerking

Wat is De Romantiek?

De Romantiek is een bijzondere (kunst)stroming, omdat het vooral uit gaat van gevoel en van een bepaalde mind set. De stroming kwam op rond 1750 en ontstond vooral uit reactie op het onstaan van de 'moderne wereld' van wetenschap en industrie. 

Wetenschap en ratio v.s. gevoel en natuur

De Romantiek is een directe reactie op de ratio en de ontwikkelingen van de verlichting. Ze laten wetenschappelijk denken los en leggen de focus op gevoel, liefde en subjectiviteit. Het overweldigende van de natuur is een belangrijk onderwerp.

De Romantiek is een logische reactie op het verlichtingsdenken

Wat is één van de dingen waar de ratio geen toegang toe heeft? 

De ratio kan niets zeggen over het hiernamaals. De fascinatie voor de onverklaarbaarheden van het leven groeit.

De Verlichting

Ratio

Snelheid en vooruitgang

Verbeelding: wetenschap en Klassieke Oudheid

De Romantiek

Gevoel

Ontsnappen aan de snelle samenleving

Verbeelding: raadselachtig

en overweldigend

Welke contrasten zie je
in dit schilderij?

Contrasten

donkere wolken / licht op het korenveld

hoge bergen / vlakte

nietigheid mens / immens landschap

levende arbeiders / rouwkoets

waterval / dode eik

Vier kenmerken Romantiek

literatuurgeschiedenis.nl

• fascinatie voor onverklaarbaarheden: spoken, heksen, enz.
  
• contrastwerking: zorgt voor confrontatie
• geschiedenis: met name Middeleeuwen 
• originaliteit: ruimte voor individualisme

Sehnsucht is

1. Het verlangen naar het verleden.
2. Het verlangen naar de onbereikbare geliefde.
3. Het verlangen naar het onbereikbare.
4. Het verlangen naar exotische oorden.

Weltschmerz is

1. Suïcidaal zijn.
2. Verbolgen zijn over de liefde.
3. Hunkering naar een ideale samenleving.
4. Verdriet over een onvolmaakte wereld.

Verlichting

Romantiek

subjectief

objectief

voelen

denken

escapisme

rationalisme

sapere aude

originalteit

imaginair reisverhaal

pessimisme

-->Reactie

-->Reactie

1

2

3

Verlichting

Romantiek

Realisme

Romantiek en realisme

Romantiek in Nederland

Het realisme

Realisme

Stroming waarin men de werkelijkheid zo objectief en gedetailleerd mogelijk wil weergeven. Schrijvers gaan kiezen voor de eigentijdse werkelijkheid met eigentijdse personages, gewone mensen van vlees en bloed, die ze met veel aandacht voor psychologische aspecten beschrijven. 

Camera obscura

• 1840
• Het romantisch realisme vinden we in Nederland vooral bij Hildebrand (pseudoniem van Nicolaas Beets). 
• Zijn belangrijkste werk is Camera Obscura (zo werden de eerste fotocamera's genoemd). Hierin legde hij het dagelijkse leven vast, maar dan met veel humor.
• Allerlei mensentypen en situaties uit de Nederlandse maatschappij

Wat is de letterlijke betekenis van camera obscura?

1. rare camera
2. donkere kamer
3. oude camera
4. gekke kamer

Camera obscura

• De grootste kritiek die er op het boek komt is gericht op de werkelijkheidsbeschrijving in het boek. Het blijft bij beschrijven en kent geen enkele boodschap voor de lezer.

Wat is de sociale kritiek uit voorgaand fragment?

1. Het hervedelen van geld
2. Het verschil tussen arm en rijk
3. De slavernij in Nederlands-Indië
4. De werkomstandigheden in de fabrieken

Wat is er bijzonder aan het gedicht Vrouw Sijmenz?

1. Gekruist rijm
2. Gepaard rijm
3. Geen mannelijk hoofdpersonage
4. Geen vrouwlijk hoofdpersonage