BK2 Blok2: Over Taal

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerjaar 2

OVER TAAL

Na deze les

• begrijp je de betekenis van verschillende schooltaalwoorden;
  
• begrijp je de betekenis van verschillende woorden uit leesteksten;
  
• herken je samenstellingen;
  
• weet je wat figuurlijke taal is.
  

De woorden:

toenemen

afnemen

toepassen

vertonen 

behoefte hebben aan

ontwijken

deels

compleet

tevens

slecht

ton 

maar liefst

favoriet

abonnement

deelnemen aan

de grondstof

de reeks

onder meer

installatie

de behandeling

Kies een woord!

Maak de dia in de classroom

Samenstellingen

Een taart met vruchten is een vruchtentaart en een hotel met drie sterren is een driesterrenhotel. Een woord dat uit twee of meer woorden bestaat, noem je een samenstelling.

Gebruik stap 3 van het Stappenplan moeilijke woorden als je een lang woord tegenkomt: kijk uit welke woorden het woord bestaat. Dan begrijp en onthoud je het woord vaak beter.

Uit welke woorden bestaat de samenstelling?

In schoolboeken staan vaak moeilijke samenstellingen. Je krijgt nu zes woorden uit het vak NaSk (natuur- en scheikunde).

Schrijf bij elk woord op uit welke twee woorden het bestaat.

de waterleiding

de stofeigenschappen

het kookpunt

de kunststof

de bouwplaats

het aluminiumfolie

de grondstof

Lees de tekst. Schrijf de samenstellingen op.

Grote en kleine schaduwen

Wist je dat je met schaduwen kunt spelen? Dat doen mensen in een schimmenspel. Dat is een soort poppenkast, maar dan met schaduwen van poppen. Een bekend schimmenspel is de Indonesische wajang. De wajangpoppen maken een schaduw op een doek. De poppenspeler houdt de pop vlak bij het doek, of er juist ver vandaan. De schaduw wordt hierdoor groter of juist kleiner gemaakt.

Naar: Impact, methode Nask, VMBO BK.

Lees de tekst. Schrijf de samenstellingen op.

Lasershow

Met een laser kun je heel smalle lichtbundels maken. Daarmee kan een mooie lichtshow gemaakt worden! Maar dan moet je de lichtstralen natuurlijk wel kunnen zien. Er wordt daarom bij lichtshows altijd een rookmachine gebruikt. Het licht weerkaatst tegen de rookdeeltjes, waardoor de lichtbundels zichtbaar worden. Kijk maar naar de afbeelding. Je kunt daar ook goed zien dat lichtstralen rechte lijnen vormen.

Naar: Impact, methode Nask, VMBO BK.

Zoek het synoniem van het woord ‘schimmen’.

Grote en kleine schaduwen

Wist je dat je met schaduwen kunt spelen? Dat doen mensen in een schimmenspel. Dat is een soort poppenkast, maar dan met schaduwen van poppen. Een bekend schimmenspel is de Indonesische wajang. De wajangpoppen maken een schaduw op een doek. De poppenspeler houdt de pop vlak bij het doek, of er juist ver vandaan. De schaduw wordt hierdoor groter of juist kleiner gemaakt.

Naar: Impact, methode Nask, VMBO BK.

Huiswerk

Schrijf deze week zes samenstellingen op die je tegenkomt bij andere vakken dan Nederlands.

Schrijf achter elke samenstelling op uit welke woorden die bestaat en schrijf de betekenis van de samenstelling op.

Maak de opdracht in de classroom.

Figuurlijke taal

Aan je lippen hangen en het komt me de neus uit.

De Nederlandse taal zit vol met zulke uitdrukkingen. De uitdrukkingen maken de taal leuk, maar ook moeilijker, want de woorden betekenen iets anders dan normaal.

Uitdrukkingen zijn voorbeelden van figuurlijke taal: de woorden worden in een andere betekenis gebruikt.

Letterlijke taal is als woorden precies zeggen wat je bedoelt.

voorbeeld

Jan is heel erg verkouden. Het snot komt uit zijn neus.

Dit is letterlijke taal. Er komt echt iets uit de neus van Jan.

De regen komt me mijn neus uit.

Dit is figuurlijke taal. Er komt geen regen uit je neus. De zin betekent: ik heb er genoeg van.

Maak een tekening van de letterlijke betekenis van een uitdrukking.

Kies een van de onderstaande uitdrukkingen en maak een tekening van de letterlijke betekenis van deze uitdrukking.

Uit je neus zitten eten.

De vakantie staat voor de deur.

Het hoogste woord hebben.

Iets niet onder stoelen of banken steken. 

Met de mond vol tanden staan.

Twee vliegen in één klap slaan.

Welke uitdrukkingen gebruiken jouw docenten?

Docenten gebruiken vaak uitdrukkingen. Luister vandaag en morgen goed in de lessen.

Hoor je een uitdrukking? Schrijf die op.

Schrijf de betekenis van de uitdrukking op. Als je de uitdrukking niet kent, vraag dan je docent wat die betekent.

Maak de opdracht in de classroom

Welke woorden zijn
nog onduidelijk?