Archief van Verbeelding Gr 5 les 3
1 / 15
Lesduur is: 60 minIntroductie
De onderstaande lessenreeks voor groep 5 voldoet aan alle doelen van Archief van Verbeelding, IFFR en HNI.
Doelen
Doelen Archief van Verbeelding (overkoepelend):
Thema’s:
- Onderzoek naar het belang van erfgoed en film-/mediakunst in het bewaren en vertellen van verhalen
- Bevragen van en betekenis geven aan de bestaande werkelijkheid vanuit erfgoed, film-/mediakunst, filosofisch gesprek en eigen verhalen
Makerschap, curatorschap, eigenaarschap via ontdekken, verzamelen, opslaan als...
Leerdoelen:
- Verwerven van kennis over en krijgen van waardering voor film/mediakunst en aspecten van (im)materieel cultureel erfgoed
- Leren gebruiken van beelden, taal, muziek, spel en beweging om gedachten, gevoelens, vragen en ervaringen mee uit te drukken
- Kennis maken en actief kunnen omgaan met de begrippen tijd, verzamelen, selecteren en presenteren
- Reflecteren op eigen werk en dat van anderen
- Leren kijken naar en inzetten van vormgeving en presentatiewijzen
Doelen IFFR (in het kort):
- Het vergroten van creatieve vaardigheden.
- Een toename van kennis over film en media.
- Een toename van een kritische houding t.o.v. datgene wat ze zien: analyse, vaardigheden, meningsvorming en vraagontwikkeling.
- Het vergaren van kennis over de eigen culturele identiteit en die van de ander.
- Een toegenomen interesse en waardering in het brede spectrum van film en IFFR.
Doelen IFFR (uitgebreid):
- Het bevorderen van een open, onderzoekende en kritische houding ; de ontwikkeling van een reflectieve geest en een kritische houding is een belangrijke factor in het educatieproces. Een kritische houding in film is het vermogen om het medium film te onderzoeken en te begrijpen in al haar verschillende vormen en een positie in te nemen over wat film met ons doet.
- Een beter begrip van de eigen culturele identiteit en die van een ander; films kunnen helpen onszelf beter te begrijpen door vragen te stellen over onze culturele en nationale identiteit, als ook onze geschiedenis. - - - Tegelijkertijd helpt film ons om andere mensen, culturen, ideeën en waarden te begrijpen. Hoe meer toegang we hebben tot een gevarieerd palet aan verhalen, hoe dieper en breder onze verbintenis met de wereld.
Het herkennen en begrijpen van film als kunstvorm in al haar diversiteit en verschijningsvorm. Het je kunnen openstellen voor een ander narratief of vertelvorm. Het kunnen toelaten van een abstracte beeldtaal of een film zonder verhaal. IFFR wil het referentiekader van de ll. oprekken en een breder perspectief op film bieden door films te tonen die hen verleiden tot een nieuw (film)vocabulair.
- Inzicht in het creatieve proces van film waarbij elke keuze van de regisseur van invloed is op het eindproduct.
- Het begrijpen van het gegeven dat de omgeving waarin de film vertoond wordt, bepalend is voor de manier waarop de film bekeken wordt (film kijken op je telefoon vs. film kijken in een filmzaal). Nadruk op de filmbeleving in een professionele context met een groot scherm.
Doelen Het Nieuwe Instituut:
- Verdieping en onderzoek: de leerlingen maken verder kennis met en onderzoeken design, digitale cultuur en architectuur.
- Reflectie en kritisch vermogen: de leerlingen reflecteren op en bevragen een steeds veranderende wereld.
Creativiteit en oplossingsgerichtheid: de leerlingen ontdekken dat zij (o.a. middels ontwerpvaardigheden) een positieve bijdrage kunnen leveren aan de maatschappij en hun omgeving.
Inhoud lessenreeks
Synopsis voor groep 5
In deze lessenreeks verdiepen de kinderen zich in het thema Slimme communicatie >> Dit wil ik zeggen! door het onderzoeken van de beeldtaal in de vele verhalen die ze tot zich krijgen. Ze denken na over de betekenis van die beelden en hoe het verhaal verteld wordt. Leerlingen worden detectives van beeldverhalen, films en onderzoeken de betekenissen in het verhaal, vervolgens creëren ze hun eigen verhaal met alle ingrediënten die ze eerder hebben onderzocht. Daarnaast denken ze na over welke verhalen voor hen relevant zijn en waarom? Wie bepaalt welke verhalen bewaard moeten blijven en hoe gebeurt dat? Er is een grote focus op tentoonstellingen en filmkunst i.r.t. actuele filmgeschiedenis. Via diverse vertonings- en presentatievormen zien de leerlingen hoe makers van over de hele wereld nadenken over verschillende thema’s en op welke manier ze daarover communiceren. Hoe zetten de makers de kinderen aan het denken met hun verhalen? Daarnaast gaan ze in Het Nieuwe Instituut op zoek naar het ‘verhaal’ van Lithium, een belangrijke mineraal dat een grote rol speelt in ons dagelijks leven. Lithium zorgt ervoor dat we onze batterijen kunnen opladen en onze elektrische auto’s, computers, laptops en telefoons kunnen gebruiken, Een belangrijk onderdeel van onze eigen communicatie. Lithium laadt ons en onze apparatuur op (letterlijk), maar het put de aarde uit. Wat is het verhaal van Lithium en vertellen leerlingen hun eigen belangrijke verhaal?
6 LESSEN BLINK - DOOR DE LEERKRACHT
Voorafgaand aan het traject ‘Archief van Verbeelding’:
Blink introles - Communicatie (fluittaal, gebarentaal, morse code, geheimtaal).
Blinkles 1 - ‘Babbelen met oermensen’ geschiedenis communicatie (communicatie van de oermens, grottekeningen, oertaal).
Blinkles 2 - ‘Lekkere communicatie’ over geschiedenis communicatie (telefoon, radio, tv, nieuwe media, internet).
Blinkles 3 - ‘Praten met je oren’ over geluid, in beeld brengen van hoe geluid beweegt. Hoe belangrijk zijn je oren?
Blinkles 4 - ‘Dierentaal’ over communiceren door uiterlijk, houding, geluiden, camouflage, mimicry en geur.
Blinkles 5 - Test jezelf - toetsmoment in de vorm van een digitale toets met meerkeuzevragen.
Informatie voor de leerkracht/vakdocent - evalueren met leerlingen:
Geef de leerlingen aan het eind van blinkles 5 (of voorafgaand aan het starten van de lessenreeks ‘Archief van Verbeelding’) een introductie van het algemene thema ‘Slimme Communicatie’. Specifiek voor groep 5 is het thema ‘Dit wil ik zeggen!’. De leerlingen hebben tot nu toe geleerd op wat voor verschillende manieren ze met elkaar kunnen communiceren. Nu gaan de leerlingen focussen op wat ze willen zeggen, in plaats van op welke manier. Ze leren wat zij belangrijk vinden over te brengen in een creatieve vorm.
Maak een koppeling met het project Archief van Verbeelding waarbij ditzelfde thema wordt verdiept met mediakunst en erfgoed. Tijdens de lessen van ‘Archief van Verbeelding’ maken de leerlingen hun eigen stop motion animaties en werken toe naar een eindexpositie waar hun films te zien zullen zijn. Ze werken met het thema ‘belangrijke verhalen’ waarbij de focus ligt op de ‘boodschap van de maker’.
Vertel over de samenwerking tussen hun school als pilotschool, Het Nieuwe Instituut en International Film Festival Rotterdam. Ze mogen dus ook feedback geven op de lessen van dit project. Deze feedback wordt meegenomen voor het verbeteren van de lessen voor leerlingen uit de rest van het land. Na elke les is er een feedback moment middels een reflectie activiteit. Aan het einde van de lessenreeks zal er ook nog een grote evaluatie zijn. Blik samen met de leerlingen terug op hun ervaringen tijdens het project ‘Archief van Verbeelding’ en ‘Altaar van Verhalen’ (projectinhoud terughalen voor de leerlingen, wat hebben ze gedaan/gemaakt?).
Lesprogramma overzicht
BLINKLESSEN DOOR DE LEERKRACHT (optioneel):
Voorafgaand aan het traject ‘Archief van Verbeelding’
Blink introles: Over communicatie algemeen (fluittaal, gebarentaal, morse code, geheimtaal).
Blinkles 1: ‘Babbelen met oermensen’ geschiedenis communicatie (communicatie van de oermens, grottekeningen, oertaal)
Blinkles 2: ‘Lekkere communicatie’ over geschiedenis communicatie (telefoon, radio, tv, nieuwe media, internet)
Blinkles 3: ‘Praten met je oren’ over geluid, in beeld brengen van hoe geluid beweegt. Hoe belangrijk zijn je oren?
Blinkles 4: ‘Dierentaal’ over communiceren door uiterlijk, houding, geluiden, camouflage, mimicry en geur.
Blinkles 5: Test jezelf - Blink toetsmoment.
Les 1: ‘Archief van Verbeelding’ - 1 uur
Leerlingen zien een film over archiveren, gemaakt in Het Nieuwe Instituut. Ze onderzoeken wat een archief is, waarom het nodig is en hoe ze zelf kunnen archiveren. Ze filosoferen over waarom het belangrijk is om dingen te bewaren voor de toekomst, of je dingen te blijven herinneren. Ook maken ze een moodboard met dingen die ze willen bewaren voor de toekomst.
Les 2: ‘Kick-off ‘Archief van Verbeelding’ door filmdocent, filmvertoning in LantarenVenster - 1,5 uur / Of in de klas door eigen leerkracht – 1 uur
De boodschap van de maker staat centraal tijdens de kick-off, dus vragen we ons af: ‘Wat zeggen de films?”. Er worden films vertoond vanuit verschillende filmgenres. De leerlingen analyseren de films op inhoud en vorm.
Opdracht achteraf voor archief:
Stel dat jij filmmaker zou zijn en een korte film zou maken. Welk verhaal met een belangrijke boodschap zou jij in deze film willen vertellen?
Creatieve verwerkingsopdracht op de achterkant van het A3 papier: Maak een tekening, een rap of een korte dans waarbij je laat zien wat deze belangrijke boodschap is voor in jouw film. Wat laat je zien? Hoe laat je dat zien? Wat laat je niet zien?
Les 3: Het belangrijke verhaal - 1 uur
De lithium tentoonstelling van Het Nieuwe Instituut komt naar de klas! De leerlingen zien een film over lithium & bewegen. Ze leren wat een belangrijk verhaal is en bedenken wat de boodschap zou zijn van de lithiumfilm. Daarna gaan ze zelf nadenken over een belangrijk verhaal dat ze willen vertellen.
Opdracht achteraf voor archief:
Beslis in je werkgroepje (drietallen) welk belangrijk verhaal er gekozen wordt voor het maken van de stop motion animatie in de maakles. Schrijf kort op in jouw logboek welk verhaal er gekozen is en waarom dit een belangrijk verhaal is om te vertellen. Versterk jullie gekozen verhaal met de 5 elementen die eerder in deze les besproken zijn:
Denk na over waarom een verhaal verteld wordt.
Denk na over in welke omgeving en tijd het verhaal zich afspeelt.
Denk na over een conflict, probleem of uitdaging voor de hoofdpersoon of de karakters in het verhaal.
Werk toe naar een oplossing of verandering in het verhaal.
Bedenk de eindconclusie of clou van het verhaal die verrassend is. Loopt het verhaal goed af of niet? Is er een open of gesloten einde?
Vul daarna samen het scenarioformulier opnieuw in.
Voorafgaand aan les 4 (optioneel): Leerlingen natuurlijke materialen mee laten nemen voor les 2. Denk aan: stenen, schelpen, blaadjes, stokjes, rijst, zout, enz.
Les 4: Maakles 1 – Stop motion deel 1– 1 uur
Leerlingen gaan hun eigen belangrijke verhaal vormgeven. Dit kan via het maken va een stop motion animatie, wanneer daar middelen voor zijn op school, anders maken de leerlingen een getekende stop motion in een bladerboekje.
Les 5: Maakles 2- Stop motion deel 2 – 1 uur
De leerlingen maken hun eigen stop motion verhaal af.
Opdracht achteraf voor archief:
Kijk in je archief welke pagina je zou willen vertonen tijdens de eindexpositie. Wat waren interessante momenten voor jou tijdens het project Archief van Verbeelding om te delen met anderen/bezoekers? Waarom vind je dat? Kies één pagina uit.
Les 6: Expositie – 1 uur
De leerlingen onderzoeken wat een expositie is en wat een curator doen. Vervolgens benutten ze deze les om als curators hun eigen tentoonstelling vorm te geven. Ze maken keuzes over wat ze willen zien en waarom ze dat willen zien, door na te denken over het verhaal dat ze aan bezoekers willen vertellen.
Tot slot gaan ze elkaars werk kritisch bekijken in hun eigen expositie.
Opdracht achteraf voor archief:
Schrijf op welke kunstwerken je het meest opvielen en waarom.
Schrijf op welk kunstwerk zou je graag willen bewaren voor kinderen van de toekomst en waarom juist dit kunstwerk?
Instructies
Werkbladen
Onderdelen in deze les
Slide 1 - Tekstslide
Het belangrijke verhaal
Duur: 1 uur (60 minuten)
10 min. uitleg lesprogramma en introductie
7 min. kijken naar de lithiumfilm (een belangrijk verhaal)
8 min. brainstorm eigen belangrijke verhaal
5 min. onderdelen van een belangrijk verhaal
25 min. in groepjes aan de slag met scenario
5 min afsluiting en evaluatie
Benodigheden
- Archiefmappen
- Digibord en LessonUp
- Bijlage filosofie tips
- Bijlage Lithiumtekst
- A4-papier, pennen/potloden
- Logboekbladen
Lesdoelen:
- Leerlingen analyseren film op het thema ‘de boodschap van de maker’ en ‘belangrijke verhalen’
- Leerlingen filosoferen over wanneer een verhaal belangrijk is voor hen, wat de impact kan zijn van belangrijke verhalen, ze denken na over het belang van belangrijke verhalen en wie dit bepaalt.
- Leerlingen bedenken hun eigen belangrijke boodschap en verwerken dit in een verhaal.
- Leerlingen reflecteren op eigen werk en dat van anderen.
- Leerlingen weten wat de meerwaarde is voor het bijhouden van een eigen maakproces (in de vorm van een logboek).
Slide 2 - Tekstslide
Hier staat een overzicht van de betekenis van alle iconen in LessonUp. Zodra je op een icoon klikt, verschijnt er een tekst.
Slide 3 - Tekstslide
Introductie. - 2 min.
Leg kort het programma van vandaag uit (gebruik volgende slide voor lesprogramma).
De leerlingen leren vandaag wat een belangrijk verhaal is en gaan zelf nadenken over een belangrijke boodschap die zij in hun verhaal willen vertellen.
Slide 4 - Tekstslide
Deze slide heeft geen instructies
Slide 5 - Tekstslide
Deze slide heeft geen instructies
Slide 6 - Tekstslide
Filosoferen - Slide 5 t/m 7 - 8 min
Slide 7 - Tekstslide
Blik terug op de filmvoorstelling. Welke belangrijke verhalen hebben jullie daar gezien? Welke belangrijke boodschappen zaten er in deze verhalen?
Slide 8 - Tekstslide
Bespreek kort een aantal filosofische stellingen (staan is eens, zitten is oneens, energizer: het is ook een optie om de leerlingen te laten wandelen naar de linkerkant of rechterkant van het lokaal):
· Belangrijke verhalen kunnen alleen worden verteld door belangrijke mensen.
(Hulpvragen: Wanneer is iemand belangrijk? Waarom vertellen belangrijke mensen belangrijke verhalen?)
· Belangrijke verhalen moeten altijd blijven bestaan! (Hulpvragen: Kan een belangrijk verhaal later ook minder belangrijk worden? Zijn belangrijke verhalen altijd belangrijk voor altijd en iedereen?)
Vraag door waarom leerlingen dit denken.
Slide 9 - Tekstslide
De leerlingen gaan nu de Lithiumfilm kijken (3 minuten).
Vertel van te voren:
We gaan straks een korte film bekijken van filmmaker Bouba Doula. Hij werkt als kunstenaar/filmmaker voor verschillende artiesten, reclamebureaus en merken.
De film van Bouba is gemaakt in de tentoonstelling Lithium van Het Nieuwe Instituut in Rotterdam. Hij werkt in deze film samen met danser Bas van der Kruk. De film die jullie gaan bekijken is heel anders dan alle andere films die jullie waarschijnlijk ooit hebben gezien. Het is namelijk een kunstfilm/videokunst. Je ziet danser Bas bewegen door de tentoonstelling en je hoort hem een gedicht uitspreken dat te maken heeft met de oplaadstof lithium. Dit zorgt voor sfeer in de film. Woorden en zinnen die je een gevoel meegeven zonder dat je hoeft te begrijpen waar het over gaat. De film duurt 3 minuten. Ga de film in en zet je gevoel aan...”
Slide 10 - Video
Deze slide heeft geen instructies
Slide 11 - Tekstslide
Brainstorm - 8 min.
Vertel de leerlingen: Jullie hebben net een kunstfilm gekeken met een belangrijke boodschap. De boodschap was dat we voorzichtig om moeten gaan met de oplaadstof lithium, omdat het slecht is voor de wereld en onze gezondheid. Deze film was echter geen verhaal. De komende lessen gaan jullie een eigen verhaal maken met een belangrijke boodschap.Vertel de leerlingen dat ze nu individueel gaan nadenken over wat zij belangrijk vinden om aan de wereld te vertellen. Wat is jouw belangrijke boodschap voor de wereld? Schrijf in 5 minuten alles op wat je te binnen schiet.
Slide 12 - Tekstslide
Uitleg belangrijk verhaal - 5 min.
Vertel de leerlingen dat een belangrijk verhaal vaak uit vijf elementen (onderdelen bestaat).Bespreek de 5 elementen voor een sterk verhaal aan de hand van Machini (of een andere film die ze gezien hebben tijdens de voorstelling):
1. Waarom wordt dit verhaal verteld? Om te laten zien dat het winnen van Lithium erg schadelijk is voor de mensen en natuur.
2. Wat is de omgeving of tijd waarin het zich afspeelt? Congo
3. Wat is het conflict, probleem of de uitdaging voor de hoofdpersoon in het verhaal? Winnen van lithium is erg schadelijk voor gezondheid en natuur
4. Is er een oplossing of verandering in het verhaal? Het water wordt steeds giftiger en de mensen worden steeds zieker.
5. Wat is de clou van het verhaal? En is die verrassend? Loopt het verhaal goed af of niet? Is er een open of gesloten einde? Het verhaal loopt niet goed af. Het verhaal wil ons dus waarschuwen dat we minder lithium moeten gebruiken.
Slide 13 - Tekstslide
Brainstorm met groepje - 25 min.
De leerlingen mogen nu in hun groepje kijken naar wat ze hebben opgeschreven. Ze proberen een verhaal te bedenken bij één van de belangrijke boodschappen. Hiervoor gebruiken ze de geleerde vijf elementen. Dit verhaal mogen ze ook tekenen. Als ze meerdere ideeën hebben mogen ze ook meerdere ideeën uitwerken.
Differentiatie: Leerlingen die snel klaar zijn mogen ook nadenken over bewegingen of geluiden bij hun verhaal. Laat hen Bas uit de Lithiumfilm als voorbeeld nemen. Welke bewegingen en geluiden passen er bij de mensen en situaties uit het verhaal? Laat één van de leerlingen uit het groepje aantekeningen maken, zodat de ideeën bewaard kunnen worden in het archief. Hier hebben ze de volgende lessen weer iets aan!
Slide 14 - Tekstslide
Opruimen - 1 min.
Laat de leerlingen al hun ideeën in hun archiefmap stoppen.
Slide 15 - Tekstslide
Evalueer nog kort na en bespreek de logboekopdracht. - 4 min.
Evalueer* kort wat de leerlingen leuk vonden/hebben geleerd door één of twee van de volgende vragen/stellingen te bespreken:
· Leukste activiteit?
· Minst leuke activiteit?
· Ik begrijp nu beter wat een belangrijk verhaal is
· Ik kan uitleggen waarom een verhaal belangrijk kan zijn
· Ik vond het leuk/interessant om de kunstfilm Lithium te bekijken
· Ik vond het moeilijk om een eigen belangrijke boodschap te bedenken.
· Ik vond het leuk om mijn ideeën samen te voegen met ideeën van anderen.
*Bekijk bijlage 3 voor leuke manieren van evalueren
Opdracht achteraf voor analoog logboek A3 (zie logboekblad):
Beslis in je werkgroepje (drietallen) welk belangrijk verhaal er gekozen wordt voor het maken van de stop motion animatie in de maakles. Schrijf kort op in jouw logboek welk verhaal er gekozen is en waarom dit een belangrijk verhaal is om te vertellen. Versterk jullie gekozen verhaal met de 5 elementen die eerder in deze les besproken zijn:
1. Denk na over waarom een verhaal verteld wordt.
2. Denk na over in welke omgeving en tijd het verhaal zich afspeelt.
3. Denk na over een conflict, probleem of uitdaging voor de hoofdpersoon of de karakters in het verhaal.
4. Werk toe naar een oplossing of verandering in het verhaal.
5. Bedenk de eindconclusie of clou van het verhaal die verrassend is. Loopt het verhaal goed af of niet? Is er een open of gesloten einde?
Belangrijk voor leerkracht! Na deze les moet één van de opties gekozen worden voor hoe de leerlingen de stop motion verhalen gaan maken.
KEUZEMOMENT
Voor de volgende lessen zijn verschillende scenario’s mogelijk. De leerlingen maken in de komende twee lessen hun eigen stop-motion verhaal. Dit kan via de applicatie iStopMotion op iPads (van school, optie 1) of door het gebruik van hun eventuele telefoon (optie 2). Mocht dit niet mogelijk zijn dan kan de stop-motion ook gemaakt worden door middel van tekeningen in een ‘bladerboekje’ (optie 3).
Een bladerboekje (flipbook) kan gemaakt worden via kleine papiertjes met een clip bij elkaar te binden, of door een post-it blokje te gebruiken. De leerlingen kunnen dan hun tekeningen voor het raam houden en steeds overtrekken met een kleine variatie. Als de post-its niet meer plakken, kunnen de blaadjes geperforeerd worden en met een touwtje bij elkaar gebonden worden. Bekijk deze video ter inspiratie: https://www.youtube.com/watch?v=Un-BdBSOGKY
Mocht de keuze vallen op optie 1 of 2, laat de leerlingen dan voor de volgende les natuurlijke materialen meenemen, die ze kunnen gebruiken voor hun filmpje.
Voorbereidingen:
De leerlingen en docent nemen natuurlijke materialen mee. Denk aan: stenen, schelpen, blaadjes, stokjes, rijst, zout, enz.
