6.2 Rond de wereld/6.3 Gouden Eeuw

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo
• Leerjaar 1

Rond de wereld/Gouden Eeuw

De tijd van regenten en vorsten

...uitleggen met welke handel de Republiek zo rijk werd

...uitleggen wat de VOC en de WIC deden

...uitleggen hoe de Republiek zo rijk werd en hoe de kooplieden lieten zien dat ze zo rijk waren

...uitleggen waarom de wetenschap belangrijk was

Aan het einde van de les kan je...

Klassikale uitleg

Zelfstandig werken

DOEN

Eind 16e eeuw:

• Hollandse en Zeeuwse handelaren voeren handel op de Oostzee. 
• Zij kochten daar hout en graan en verkochten daar zout en haring

Gevolg:

• visserij en nijverheid bloeide op
• Voorbeelden nijverheid: scheepsbouw, zeilmakerijen, houtzagerijen. 

Leerdoel:

• Je kan uitleggen met welke handel de Republiek
  zo rijk werd

Begrippen:

• wereldhandel

§6.2

Rond de wereld

A

DeBoze burgers

Bloeiende handel

Portugal had de handel in specerijen in handel. De Nederlanders wilden ook zelf een route vinden naar Azië.

In 1595 vonden de Nederlanders een eigen route naar Oost-Indië (Indonesië). Zij haalden daar peper en verkochten dat in Nederland met heel veel winst.

Zo ontstond er een wereldhandel: dat is de handel waarin landen van over de hele wereld producten aan elkaar verkopen. 

Leerdoel:

• Je kan uitleggen met welke handel de Republiek
  zo rijk werd

Begrippen:

• wereldhandel

§6.2

Rond de wereld

A

DeBoze burgers

Bloeiende handel

Een zeereis was gevaarlijk. Als een schip verging, was de handelaar alles kwijt. 

Daarom gingen ze samen een bedrijf oprichten: de Verenigde Oost-Indische Compagnie (VOC) - 1602. 

Leerdoel:

• Je kan uitleggen wat de VOC deed.

Begrippen:

• Verenigde Oost-Indische Compagnie (VOC)

§6.2

Rond de wereld

B

DeBoze burgers

Voor koffie, thee of meer...

De VOC had speciale rechten:

• forten bouwen
• oorlog voeren
• alleenrecht op handel met Oost-Indië

Leerdoel:

• Je kan uitleggen wat de VOC deed.

Begrippen:

• Verenigde Oost-Indische Compagnie (VOC)

§6.2

Rond de wereld

B

DeBoze burgers

Voor koffie, thee of meer...

In Azië kocht de VOC specerijen.

Onderweg kocht de VOC spullen als goud, zijde, thee, koffie en zilver. 

Duizenden mensen werkten bij de VOC.

Gevolg: de Republiek werd stinkend rijk. Er was enorme welvaart.

Leerdoel:

• Je kan uitleggen wat de VOC deed.

Begrippen:

• Verenigde Oost-Indische Compagnie (VOC)

§6.2

Rond de wereld

B

DeBoze burgers

Voor koffie, thee of meer...

En de mensen in Oost-Indië?

De Indische vorsten verdienden veel aan deze handel.

De gewone burgers? Zij werkten hard en verdienden zeer weinig.

Sommigen werden tot slaaf gemaakt. 

Leerdoel:

• Je kan uitleggen wat de VOC deed.

Begrippen:

• Verenigde Oost-Indische Compagnie (VOC)

§6.2

Rond de wereld

B

DeBoze burgers

Voor koffie, thee of meer...

Met Amerika (West-Indië) werd handel gevoerd door de West-Indische Compagnie (WIC).

In Amerika moesten de Indianen op de plantages werken. Toen zij stierven door het zware werk of aan ziekten, werden er mensen uit West-Afrika gehaald en als slaaf naar Amerika gebracht: slavenhandel. 

Tussen 1500 en 1800 zijn er 12 miljoen Afrikanen tot slaaf gemaakt en naar Amerika vervoerd. 

Leerdoel:

• Je kan uitleggen wat de WIC deed.

Begrippen:

• West-Indische compagnie
• slavenhandel

§6.2

Rond de wereld

C

DeBoze burgers

Slaven en handel

De WIC deed aan driehoekshandel:

• Vanuit Nederland geweren, alcohol en koperen voorwerpen naar West-Afrika
• Vanuit West-Afrika als slaaf gemaakten naar Amerika
• Vanuit Amerika ging er rietsuiker en tabak naar Nederland

Leerdoel:

• Je kan uitleggen wat de WIC deed.

Begrippen:

• West-Indische compagnie
• slavenhandel

§6.2

Rond de wereld

C

DeBoze burgers

Slaven en handel

Voor 1585: Vanuit Amsterdam werden grondstoffen uit het Oostzeegebied doorverkocht.

1585: Spanjaarden veroveren Antwerpen. Veel kooplieden en ambachtslieden ontvluchten de stad.

Zij trekken naar Amsterdam toe en nemen daarmee hun kennis en handelscontacten mee. Zij handelden veel in luxeproducten (bont, dure stoffen, specerijen).

Leerdoel:

• Je kan uitleggen waarom de Republiek erg rijk werd.

Begrippen:

• regenten

§6.3

De Gouden eeuw

A

DeBoze burgers

De Republiek wordt rijk

De Republiek werd bestuurd door regenten, een kleine groep rijke burgers. 

Zij verdeelden de baantjes in het bestuur onder elkaar.

Zo bleef jaren lang het bestuur van de Republiek in handen van een kleine groep rijke families. 

En andere burgers? Die hadden niks te zeggen!

Leerdoel:

• Je kan uitleggen waarom de Republiek erg rijk werd.

Begrippen:

• regenten

§6.3

De Gouden eeuw

A

DeBoze burgers

De Republiek wordt rijk

Tussen 1588 en 1672 vindt de Gouden Eeuw plaats. In die tijd zorgen handel en nijverheid voor meer welvaart. Ook de schilderkunst en de wetenschap bloeide op. 

Leerdoel:

• Je kan uitleggen hoe de kooplieden lieten zien dat ze rijk waren.

Begrippen:

• Gouden Eeuw

§6.3

De Gouden eeuw

B

DeBoze burgers

Pronkende kooplieden

Tijdens de Gouden Eeuw bestelden veel rijke burgers en stadsbesturen schilderijen. Met deze schilderijen konden de burgers laten zien dat ze rijk waren. 

Leerdoel:

• Je kan uitleggen hoe de kooplieden lieten zien dat ze rijk waren.

Begrippen:

• Gouden Eeuw

§6.3

De Gouden eeuw

B

DeBoze burgers

Pronkende kooplieden

Er waren ook andere manieren om te laten zien dat je rijk was:

• kooplieden lieten dure grachtenpandjes bouwen
• deze pandjes stonden vol met dure producten:
  - duur servies
  - meubels gemaakt van verschillende soorten hout
  - dure kasten voor verzameling schelpen of stenen 

Leerdoel:

• Je kan uitleggen hoe de kooplieden lieten zien dat ze rijk waren.

Begrippen:

• Gouden Eeuw

§6.3

De Gouden eeuw

B

DeBoze burgers

Pronkende kooplieden

In de Gouden Eeuw ontstond grote belangstelling voor de wetenschap: een manier om kennis te krijgen over een bepaald onderwerp. 

Oorzaak: door de ontdekkingsreizen kwamen er veel onbekende dieren, planten en volken naar Nederland toe. Kennis daarover was er nog niet.

Leerdoel:

• Je kan uitleggen waarom wetenschap belangrijk was

Begrippen:

• wetenschap

§6.3

De Gouden eeuw

C

DeBoze burgers

Wetenschap is belangrijk

Veel belangrijke ontdekkingen tijdens de Gouden Eeuw:

• Antoni van Leeuwenhoek ontdekte de microscoop en daarmee het bestaan van bacteriën.
• Spinoza geloofde niet in een god, maar hij beweerde dat er voor alle verschijnselen in de natuur een logische oorzaak moest zijn. 

Wetenschappers worden steeds nieuwsgieriger en gaan meer dingen ontdekken. Zo kwam er steeds meer kennis.

Leerdoel:

• Je kan uitleggen waarom wetenschap belangrijk was

Begrippen:

• wetenschap

§6.3

De Gouden eeuw

C

DeBoze burgers

Wetenschap is belangrijk

Aan de slag!

§6.2	A	5, 8, 9
	B	12, 15, 16
	C	18, 22, 25
§6.3	A	8, 10, 13
	B	14, 16, 17
	C	19, 21, 22