5. Gezond leven

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo b
• Leerjaar 2

7. Gezond leven

Startopdracht:

• Ga rustig volgens de plattegrond.
• Zit start klaar met je boek, schrift en pen.
• Lees bloeddruk & slagaderverkalking (blz. 180)

Planning:

• Uitleg gezond leven
• opdrachten maken

Lesdoel vorige les:

• Aan het einde van de les weet ik wat ziekteverwekkers zijn.
  
• Aan het einde van de les weet ik wat afweer betekent

Lesdoel:

• Aan het einde van de les weet je wat slagaderverkalking is.
• Aan het einde van de les weet je wat een hartinfarct is.

BLOEDDRUK

Het bloed vervoert stoffen door het lichaam. Ook schadelijke stoffen. Daardoor kunnen bloedvaten kapotgaan.

Het hart pompt het bloed met veel kracht in de slagaders.

De druk in de

slagaders noem je de bloeddruk.

Hoge bloeddruk 

Hoge bloeddruk beschadigt de wanden van de slagaders.

Hoge bloeddruk kan komen door:

• overgewicht

• roken

• stress

• te zout eten

Wat gebeurt er in een bloedvat bij een hoge bloeddruk?

SLAGADERVERKALKING

De wand van een slagader kan beschadigd raken. Witte bloedcellen en vette stoffen uit het bloed kunnen dan in de wand komen.

Deze stoffen stapelen zich op in de wand. Er ontstaat een verdikking. De verdikking wordt hard. Dit noem je slagaderverkalking.

Wat gebeurt er in een bloedvat bij een hoge bloeddruk?

• Een bloedvat wordt stijver door slagaderverkalking.
• De slagader is niet meer elastisch.
• Het hart moet daardoor met meer kracht pompen.
• De bloeddruk wordt dan hoger.

WAT IS EEN HARTINFARCT?

Een gezonde leefstijl

• • Rook niet. Roken beschadigt je hart en bloedvaten.
  
• • Drink geen alcohol. Drink vanaf je 18e niet meer dan één glas per dag.
  
• • Eet gezond en gevarieerd. Eet weinig verzadigd vet en zout.
  
• • Beweeg regelmatig. Minstens een halfuur per dag.
  
• • Voorkom stress. Zorg voor voldoende ontspanning.

Verzadigd vet = slecht

onverzadigd vet = goed

Maak de opdrachten van 

basisstof 7 - gezond leven

Vraag 1. A

Wat is slagaderverkalking?

Vraag 1. A

In de wand van een bloedvat ontstaat een harde verdikking

door witte bloedcellen en vette stoffen.

Vraag 1. B

Welk bloedvat is bij een hartinfarct aangetast door slagaderverkalking?

Vraag 1. B

◯ C kleine slagaders op het hart

Vraag 1. C

Welk gevolg heeft slagaderverkalking voor de bloeddruk?

De bloeddruk zal dalen / stijgen, omdat het bloed gemakkelijker / moeilijker

door de slagaders kan stromen.

Vraag 1. C

Welk gevolg heeft slagaderverkalking voor de bloeddruk?

De bloeddruk zal dalen / stijgen, omdat het bloed gemakkelijker / moeilijker door de slagaders kan stromen.

Vraag 2

Bij frites wordt vaak mayonaise of fritessaus gegeten. In tabel 1 staat informatie

over de samenstelling van mayonaise en fritessaus.

Wat past volgens deze gegevens het best bij een gezonde leefstijl: 

mayonaise of fritessaus? Leg je antwoord uit.

Vraag 2

Fritessaus, want fritessaus bevat minder verzadigd vet 

Vraag 3 A.

In afbeelding 6 zie je de kans op een hartinfarct bij rokers en niet-rokers.

Iemand heeft nooit gerookt. De kans dat deze persoon een hartinfarct krijgt,

is gemiddeld ............ %.

Iemand rookt elke dag een pakje sigaretten. De kans op een hartinfarct is

dan ............ keer zo groot als bij iemand die nooit rookt.

Vraag 3 A.

In afbeelding 6 zie je de kans op een hartinfarct bij rokers en niet-rokers.

Iemand heeft nooit gerookt. De kans dat deze persoon een hartinfarct krijgt,

is gemiddeld 4 %.

Iemand rookt elke dag een pakje sigaretten. De kans op een hartinfarct is

dan 2 keer zo groot als bij iemand die nooit rookt.

Vraag 3 B.

In één keer stoppen met roken is het verstandigst. Maar sommige rokers

vinden dat zo moeilijk, dat ze besluiten om minder te gaan roken.

Wordt de kans op hart- en vaatziekten kleiner als iemand minder gaat roken?

Leg je antwoord uit.

Vraag 3 B.

Ja, de kans wordt kleiner. Hoe minder je rookt, hoe kleiner de kans op een hartinfarct. Een hartinfarct is een hart- en vaatziekte. De kans op hart- en vaatziekten wordt dus

kleiner.

Vraag 4

Een speciale zoetstof zorgt voor de smaak van drop. Die zoetstof komt uit de

wortel van de zoethoutstruik. In je lichaam zorgt die stof ervoor dat je nieren tijdelijk minder water uit het bloed halen.

Leg uit hoe je bloeddruk verandert als je veel dropjes achter elkaar eet.

De bloeddruk stijgt. Je nieren nemen minder water uit het bloed

Vraag 4

De bloeddruk stijgt.

Als gevolg daarvan is er meer druk op de wanden van de bloedvaten

Door slagaderverkalking kan de wand van de aorta zwakker worden. Daardoor kan het bloedvat in het onderste deel wijder worden. Op deze plek kan het bloedvat openknappen.

Welke letter in afbeelding 7 geeft het onderste deel van de aorta aan?

Vraag 5A

Welke letter in afbeelding 7 geeft het onderste deel van de aorta aan?

D. letter S

Vraag 5A

Het openknappen van de aorta komt veel vaker voor dan het openknappen van een holle ader.

Waardoor wordt dat veroorzaakt?

Vraag 5B

A. De bloeddruk in de aorta is veel hoger dan die in een holle ader.

Vraag 5B

Bij een medisch onderzoek wordt de bloeddruk gemeten. De arts doet een manchet om de bovenarm en pompt de manchet op. De manchet drukt de armslagader dicht. Vervolgens laat de arts de lucht uit de manchet weglopen tot er weer bloed door de slagader stroomt.

Op welke plaats in afbeelding 8 zal de bloeddruk dan het eerst stijgen?

Vraag 6A

C. op plaats 3

Vraag 6A

Je moet eerst een tijdje rustig blijven zitten voordat je bloeddruk wordt gemeten.

Leg uit waarom dat nodig is.

Vraag 6B

Als je beweegt of sport, gaat je hart harder pompen en wordt je bloeddruk hoger.

Meet je je bloeddruk meteen na het sporten? 

Dan lijkt het alsof je een hoge bloeddruk hebt. 

Vraag 6B

Veel mensen zijn gespannen bij een eerste bloeddrukmeting. Daarom meet een arts de bloeddruk vaak een paar keer achter elkaar.

Leg uit dat de meting hierdoor betrouwbaarder wordt.

Vraag 6C

Stress maakt je bloeddruk hoger. Bij spanning meet de dokter een hogere waarde. Als je ontspant, wordt je bloeddruk lager. Meerdere metingen geven een betrouwbaarder resultaat.

Vraag 6C

Hoge bloeddruk kan verschillende oorzaken hebben. Een van die oorzaken is dat de nieren niet goed werken.

Leg uit dat hoge bloeddruk kan worden veroorzaakt doordat de nieren niet goed werken.

Vraag 6D

De bloeddruk kan stijgen doordat de nieren onvoldoende water uit het bloed opnemen.

Als de nieren niet genoeg water uit het bloed opnemen, blijft er te veel vocht in je bloedvaten. Dit extra vocht zorgt voor een hogere druk op de wanden van de bloedvaten, waardoor de bloeddruk stijgt.

Vraag 6D

In afbeelding 9 zie je een buitenaanzicht van het hart.

Een verstopping van een kleine slagader op het hart kan gevolgen hebben voor de werking van het hart.

Waar zijn de gevolgen het grootst bij een verstopping: op plaats 1 of op plaats 2? Leg je antwoord uit.

Vraag 7

Op plaats 1.

Bij een verstopping op plaats 1 krijgt een groter deel van de hartspier geen zuurstof en voedingsstoffen meer.

Daardoor zal een groter deel van de hartspier afsterven.

Vraag 7

Om te onthouden

10 Je kunt aangeven hoe je je hart en bloedvaten gezond kunt houden.

• Bloeddruk is de druk in de slagaders.

– Oorzaken van hoge bloeddruk: overgewicht, roken, stress, te zout eten.

– Gevolg van hoge bloeddruk: de wanden van de slagaders worden beschadigd.

• Slagaderverkalking: vernauwing van bloedvaten.

– Oorzaak: beschadiging van de bloedvatwand.

– Gevolg: hogere bloeddruk, minder bloedtoevoer naar organen en overbelasting

van het hart.

– Voorkomen: niet roken, gezond eten en regelmatig bewegen.

Om te onthouden

• Hartinfarct (hartaanval): een deel van de hartspier krijgt geen zuurstof meer.

– Oorzaak: een bloedvaatje op het hart is verstopt.

– Gevolg: een deel van de hartspier sterft af.

• Hart- en vaatziekten: ziekten aan hart en bloedvaten.

– Oorzaak: erfelijke eigenschappen, leefstijl.

– Stress vergroot de kans op hoge bloeddruk en op hart- en vaatziekten.

• Je kunt de kans op hart- en vaatziekten verkleinen door een gezonde leefstijl:

– niet roken

– geen alcohol drinken (volwassenen: weinig alcohol drinken)

– gezond en gevarieerd eten (weinig vette voedingsmiddelen en weinig zout)

– regelmatige lichaamsbeweging (minimaal een halfuur per dag)

– stress voorkomen en zorgen voor voldoende ontspanning