Spijsverteringsstelsel

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 4

Ziekten van het spijsverterings - en uitscheidings stelsel

Nierinsufficientie

ziekte van Crohn

colitis ulcerosa

wat is GEEN functie van de nieren?

1. regeling van het adrenaline/cortisol systeem
2. verhoging van de bloeddruk
3. stimuleren aanmaak rode bloedlichaampjes
4. uitscheiding van afvalstoffen

Bijniermerg is hiervoor verantwoordelijk 

De aanmaak van rode bloedcellen in het beenmerg wordt gestimuleerd door een hormoon uit de nieren: erytropoëtine (EPO)

https://www.sanquin.nl/over-bloed/bloedcellen/rood#:~:text=De%20aanmaak%20van%20rode%20bloedcellen,meer%20op%20rode%20bloedcellen%20lijken.

Functies nieren

De nieren regelen de hoeveelheid en de samenstelling van de lichaamsvloeistoffen. Zij doen dit door:

- Uitscheiding van toxische (giftige) stoffen;

- Bepalen van de zuurgraad;

- Bepalen van de hoeveelheid uit te scheiden vloeistof;

- Regelen van het gehalte aan elektrolyten (zouten).

https://www.umcutrecht.nl/nl/ziekte/nierfalen

Nierfalen, ook wel "Nierinsufficiëntie"

Bij nierfalen is er sprake van een verminderde nierfunctie. Hierdoor lukt het de nieren niet meer om de afvalstoffen uit het lichaam te verwijderen. 

Resultaat: 

- Weefsels raken vergiftigd (bijvoorbeeld met ureum) met orgaanschade als gevolg

- Vocht vasthouden

- Hartritmestoornissen

https://www.umcutrecht.nl/nl/ziekte/nierfalen

Acute nierinsufficientie

Kan binnen enkele dagen/weken ontstaan. Oorzaken:

- Te weinig aanvoer van bloed naar de nier, bijvoorbeeld door een heel lage bloeddruk vanwege een grote bloeding ergens anders in het lichaam.

- Beschadiging van het nierweefsel, bijvoorbeeld door een infectie, door medicatie of door een auto-immuunziekte.

- Een probleem met de afvoer van urine waardoor stuwing in de nier ontstaat, bijvoorbeeld door nierstenen.

Vaak is dit reversibel (kan weer herstellen). 

- Oorzaak wegnemen.

- Tijdelijke ondersteuning nieren. 

https://www.umcutrecht.nl/nl/ziekte/nierfalen#:~:text=Bij%20acute%20nierinsuffici%C3%ABntie%20zijn%20de,ergens%20anders%20in%20het%20lichaam.

Chronische  nierinsufficiëntie

Ontstaat na maanden/jaren. Wordt vaak per toeval ontdekt.

Oorzaken:

- Nierziekten die leiden tot acute nierinsufficiëntie.

- Hoge bloeddruk.

- Diabetes mellitus (suikerziekte).

- Aangeboren afwijkingen. 

- Roken.

- Te veel zoutinname.

Niet reversibel. Nierweefsel definitief beschadigd. 

Behandeling erop gericht om verdere achteruitgang te vertragen/voorkomen. 

https://www.umcutrecht.nl/nl/ziekte/nierfalen#:~:text=Bij%20acute%20nierinsuffici%C3%ABntie%20zijn%20de,ergens%20anders%20in%20het%20lichaam.

symptomen bij
nierinsufficientie

Symptomen van nierinsufficientie

- Verminderde uitscheiding water (oligurie vs. anurie)

- Oedeem in het lichaam

- Uremie (ureum in bloed) 

       > uremische pericarditis

       > verwardheid

       > coma

       > overlijden

- Hyperkaliëmie 

       > hartritmestoornis (VT fibrilleren)

       > hartstilstand

Zeer divers > niet allemaal te benoemen hier. De belangrijksten: 

- Acidose (je wordt zuur)

     > metabole processen werken

         niet meer goed

     > Coma

     > Overlijden 

    Je lichaam reageert met Kussmaul       ademhaling (acidose=verzuring bloed)  

    https://www.youtube.com/watch?v=TG0vpKae3Js 

- Geen aanmaak erytropoëtine meer 

       > bloedarmoede. 

Diagnostiek 

Anamnese en lichamelijk onderzoek

bloedonderzoek: ureum en creatine

24 uursurine onderzoek op eiwit en creatinine. 

op zoek naar oorzaak: 

- Infecties uitsluiten

- Echo nieren

- Eventueel verdere beeldvorming nieren (CT-scan / MRI scan. 

- Biopsie

Bij hoeveel procent van de overgebleven nierfunctie, krijgen patienten klachten?

1. 5-10 %
2. 20-30 %
3. 40-50%
4. 60-70 %

Behandeling

- Eventuele oorzaak behandelen

- Vergiftiging beperken

Dieet en vochtbeperking (eiwit, kalium, natrium en vocht)

- Medicatie (bijv. tegen hyperkaliëmie, EPO injectie, ijzer)

- Dialyse: hemodialyse of peritoneaal

- Operatie: 

niertransplantatie

(maar geeft ook weer allerlei nieuwe problemen) 

https://www.nieren.nl/bibliotheek/13-voeding-en-dieet-bij-nierschade#:~:text=Ook%20voor%20nierpati%C3%ABnten.-,Eiwit,dieet%20met%20minder%20eiwitten%20nodig.

ziekten van het
spijsverteringsstelsel

Ziekte van Crohn en Colitis ulcerosa 

- oorzaak en epidemiologie ('"de cijfers") 

Oorzaak: Auto-immuunziekte, oorzaak onbekend

Pathologie: Terugkerend ontsteking van het darmslijmvlies met ulcera (zweren) 

Ziekte van Crohn en Colitis ulcerosa - Symptomen

Verloop symptomen: exacerbaties en remissies. 

Remissies: geen klachten

Symptomen bij exacerbaties zijn: 

- Diarree met slijm, pus en bloed (crohn vaker slijm/pus, colitis vaker bloed)

- Soms incontinent voor ontlasting

- Pijn/krampen in de (onder)buik, opgezette buik

- Weinig eetlust, vermoeidheid, misselijk

- Vermagering doordat voedingsstoffen en vocht niet worden opgenomen 

- Soms koorts

Triggers voor exacerbatie: 

- Spanning/stress, voeding, medicatie, roken, zonlicht, infectie,  te weinig bewegen, verstoord slaapritme. 

Verschillen

Voorkomen

Locatie

1000 nieuwe patient/jaar in NL

piekleeftijd 15-30. Vaker bij  vrouwen.

Gehele darmstelsel, in segmenten

1500 nieuwe patienten/jaar in NL

piek leeftijd: 15-40, mannen 60-70 jaar. Vaker bij mannen. 

Alleen de dikke darm

Ziekte van Crohn

Colitis Ulcerosa

Ziekte van Crohn

Colitis ulcerosa

Van mond tot kont

colon, vooral het laatste deel

vaker bij mannen

vaker bij vrouwen

alle lagen van de darmwand

epitheel van de darmwand

Vooral diarree, kramp en pus bij ontlasting

vooral diarree, kramp en bloed bij ontlasting

Diagnostiek

Bloedonderzoek: Is er sprake van bloedarmoede of ontstekingen.

- Faeces onderzoek: Om een bacteriële infectie uit te sluiten en om te kijken of er sprake is van een ontsteking

- Beeldvormend onderzoek: zoals een echografie, röntgenonderzoek en een CT-scan of MRI-scan.

- Coloscopie. In de meeste gevallen stellen wordt de diagnose door een kijkonderzoek vastgesteld. De darmwand wordt met een endoscoop bekeken en er worden biopten genomen. Dit wordt opgestuurd naar de patholoog voor een beoordeling. 

Behandeling

Acute fase: 

- Geef rust aan darmen : 

Dieetaanpassingen (Heilzaam:

vezelrijke voeding/volkorenbrood, thee, bladgroente, vette vis, kip

Last van: pittig eten, gekruid eten, koolzuurhoudende dranken, melkproducten, energie dranken)

OF

oraal stoppen en parenteraal geven (infuus)

- Medicatie: 

Zie volgende slyde 

- Stoma, mogelijk tijdelijk

Rustige fase: gericht op voorkomen van nieuwe.

- Leefstijlaanpassingen

- Soms onderhoudsmedicatie 

- Poeptransplantatie nog in onderzoeksfase

 https://www.radboudumc.nl/nieuws/2017/een-poeptransplantatie-hoe-werkt-dat

https://www.crohn-colitis.nl/leven-met/voeding/

https://www.crohn-colitis.nl/wp-content/uploads/2021/02/Infographic-IBD-medicatie.pdf

Complicaties - medisch: 

Ziekte van Crohn 

- Vernauwing: stenose

- Fistelvorming

- Bloedarmoede

- Zweren

- Pijnlijke gewrichten

- Aandoeningen andere gewrichten

Colitis ulcerosa

- Hele dikke darm aangedaan

    - Toxisch megacolon (>scheur in darmwand) 

       - Overlijden

https://www.crohn-colitis.nl/over-crohn-colitis/wat-is-de-ziekte-van-crohn/symptomen-en-klachten-crohn/#Vernauwingstenose

https://www.colitisulcerosa.nl/darmproblemen/wat-is-colitis

Aandachtspunten

Huidletsel rond de anus/billen

Onzekerheid en schaamte

Angst voor nieuwe klachten

Sociale isolatie

https://www.mlds.nl/