4.1 Waarnemen

• Biologie
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 3

ZET HET  GELUID VAN JE PC UIT!

4.1 Waarnemen 

- wat zie jij?

jonge dame 

of 

oude vrouw?

1. Jonge vrouw
2. Oude dame
3. Beide

Uitwendige prikkels

Inwendige prikkels

van buiten

van binnenuit

licht

kou

dorst

geur

geluid

honger

spierpijn

hormonen

Respons

reactie op een prikkel

• Respons  
  

Reactie op een prikkel 

• Inwendige prikkel

• uitwendige prikkel
  

Wat is een adequate prikkel?

Welke adequate prikkel klopt?

1. Smaakstoffen voor je reukzintuig
2. Licht voor je gehoorzintuig
3. Iets met hoge temperatuur voor je warmtezintuigen
4. Geurstoffen voor je lichtzintuig

komt binnen bij je zintuigcellen

Elektrische signaaltje via een zenuw

Reactie

Respons

Prikkel

Impuls

Gehoorzintuig

Gezichtszintuig

Reukzintuig

Evenwichtszintuig

Smaakzintuig

Tastzintuig

Drukzintuig

Warmte zintuig

Koude zintuig

Pijn zintuig

Geur 

Licht 

Smaak 

Lichte aanraking

Geluid 

Zwaartekracht

Druk

Hogere temperaturen

Pijn 

Lagere temperaturen

Open nu je boek op p11

Wat beteken de nummers

1

Rode pijl nr2

3

4

5

Blauwe pijl naar nr1

Lichtprikkel komt in oog

Impulsen van oog naar hersenen 

Je ziet dat een nieuwe app

Je pakt je telefoon

Zintuig zet prikkel om in impuls

Impuls van hersenen naar spier

Maak nu van 4.1 

OF 

maak de woordzoeker over H3

van 4.1: 3, 4, 6, 7, 8, 9

Gedrag =

Alles wat een mens of dier doet

sleutelprikkel

1

2

3

4

5

Het stoplicht springt op rood 

je hersenen nemen waar dat het stoplicht op rood staat

je oog vangt de lichtprikkel op

zenuwen leiden impulsen naar je hersenen

zintuigcellen in je oog zetten lichtprikkels om in impulsen

                           is de                                 prikkel voor het oog.

Geluid is de prikkel voor het                   .  

Een prikkel wordt pas waargenomen als de                            hoog genoeg is. Dan wordt het elektrische signaal omgezet in een         

adequate

 oor 

licht

drempelwaarde 

impuls 

Zet het onderdeel van je oor bij het juiste nummer:

3

4

10

2

7

11

oorschelp

trommelvlies

slakkenhuis

gehoorbeentjes

gehoorzenuw

gehoorgang

Waarnemen

Wat gebeurt hier allemaal?

Wanneer WEET je dat de vlieg er zit?

Waar ontstaat een impuls?

1. in de zintuigcellen
2. in het zintuig
3. in de hersenen
4. in de prikkel

Definitie	Begrip
Onderdelen in zintuigen die reageren op een bepaalde prikkel zoals licht, temperatuur, druk, pijn
Prikkel die altijd tot hetzelfde gedrag leidt
Zintuigcellen ontvangen langer dezelfde prikkels, dus ontstaan minder impulsen
Prikkels vanuit het inwendige milieu
Prikkels vanuit de omgeving
De waarde die bepaald of een prikkel sterk genoeg is om een impuls te maken in een zintuigcel.

Begrippen

Drempelwaarde

Gewenning

Sleutelprikkel

Zintuigcellen

inwendige prikkel

uitwendige prikkel

Gedrag ontstaat door prikkels. Wat is een prikkel?

1. Iets wat je ruikt, proeft, ziet, voelt of hoort
2. alles wat een mens doet
3. een handeling
4. een verandering van gedrag

Gedragsketen

Protocol

Ethogram

Wat is een drempelwaarde?

1. De hoogste prikkel waarbij een zintuig reageert
2. De laagste prikkel waarbij een zintuig reageert
3. De hoogste prikkel waarbij de hersenen reageren
4. De laagste prikkel waarbij de hersenen reageren