Burgers en stoommachines

• Mens & Maatschappij
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerjaar 2

Burgers en Stoommachines

3.1 Het Koninkrijk der Nederlanden

Nederland krijgt een koning

• 1815: Ontstaan van het Koninkrijk der Nederlanden (Belgie/Nederland samengevoegd)
• Koninkrijk der Nederlanden werd een constitutionele monarchie. Een koninkrijk met een grondwet.
• Koning Willem I van Oranje was de eerste koning.
• Grondwet: Hierin staan de belangrijkste rechten en plichten van burgers, maar ook hoe het land bestuurd moet worden.
• Parlement of volksvertegenwoordiging bestond uit de eerste en tweede kamer.
• In eerste instantie had het parlement weinig macht.
• De koning benoemde zelf de ministers en kon zelf besluiten zonder met het parlement te overleggen.
• Belgen kregen steeds meer moeite met het grote Nederland en kwamen in opstand.
• 1839: Belgie wordt officieel een ander land (onafhankelijk van Nederland)
  

Revolutiejaar 1848

• 1840: Willem II volgt zijn vader op.
• 1848: In heel Europa braken opstanden uit tegen regeringen.
• Burgers eisten meer inspraak in het bestuur.
• Koning Willem II was bang dat het Nederlandse volk ook tegen hem in opstand kwam
• Koning Willem II liet een commissie een nieuwe grondwet maken.
  
• De commissie werd geleid door kamerlid Rudolf Thorbecke.

Een nieuwe grondwet

De grondwet van 1848

•  Niet de koning, maar het parlement keurde voortaan de wetten goed.
•  Ministers moesten aan het parlement gehoorzamen en niet meer aan de koning.
•  Het parlement kon ministers ontslaan.
• Elke vier jaar kwamen er verkiezingen voor de leden van de tweede kamer.

Toch was Nederland nog geen echte democratie. Alleen mannen die veel belasting betaalden mochten stemmen.

3.2 Stoommachines veranderen de samenleving

Verandering in de economie

•  Europa was een landbouw-stedelijke samenleving.
•  Vanaf 1760 verschenen in Engeland de eerste fabrieken.
• De industrialisatie ging snel en veranderde de samenleving.
• Industrie werd het voornaamste middel van bestaan.
• Dorpen en stadjes groeiden snel door de komst van fabrieken en grote aantallen arbeiders
• De periode tussen 1760 en 1850 kreeg door de grote en snelle veranderingen de naam industriele revolutie.

De samenleving verandert

• Door de industrialisatie waren betere verbindingen nodig.
• spoorwegen werden aangelegd en kanalen werden gegraven.
  
• 1825: eerste stoomtrein reed in Engeland.
• 1839: eerste stoomtrein reed in Nederland (tussen Amsterdam en Haarlem)
• Veel mensen trokken van het platteland naar de steden.
• Bezit van kapitaal (geld) werd belangrijker dan het bezit van grond.
• Alles draaide om het maken van winst. Het economische systeem (kapitalisme) veranderde

3.3 De strijd van de arbeiders

• Arbeiders gaan samenwerken en richten vakbonden op.
•  De eerste sociale wet werd het Kinderwetje genoemd.
• Na 1900 werd de leerplicht ingevoerd. (tot 12 jaar naar school)
• De socialisten wilden dat er sociale wetten kwamen.
• De socialisten wilden kiesrecht voor iedereen.
• eind 19e eeuw richtten de socialisten een politieke partij op (SDAP)
• In 1917 kwam er algemeen kiesrecht voor mannen, alle mannen mochten stemmen.

Waarom richtten de arbeiders vakbonden op?

Waarom maakte de regering uiteindelijk sociale wetten?

Wat was de eerste sociale wet en wat hield deze wet in?

Hoe noem je kiesrecht voor iedereen?

Hoe heette de eerste politieke partij van de socialisten?

Leg het begrip feminisme uit?