Reflecteren

• Engels
• MBO
• Studiejaar 2

Wat is reflecteren?

Het achterhalen wat de achtergrond is van je handelen. Je kijkt waarom je bepaalde dingen hebt gedaan. 

Als je weet waarom je iets doet ben je instaat het te veranderen of bewuster te handelen.

Reflecteren is een manier om jezelf beter te begrijpen en te leren kennen. Vanuit de reflecties blik je vooruit naar je handelen in nieuwe situaties. 

Reflecteren kun je uitgebreid doen bijvoorbeeld met het reflectiemodel van Korthagen, maar ook met beknopte vragen, zoals het ABCtje.

Situatie studente Mirna:

'Ben ik anders op mijn werk dan thuis?' Nee, zeg ik dan: je neemt jezelf mee, dus ik ben niet zo heel erg anders dan op de werkvloer dan thuis. Toch heb ik in mijn stage wel geleerd dat ik op mijn werk niet hetzelfde kan doen als bijvoorbeeld in mijn vriendenkring. met de jongeren op mijn stageplek gin het supergoed, maar mijn stagebegeleidster zei de hele tijd dat ik dingen zo niet kon zeggen tegen haar of tegen collega's en dat ik mijn mails anders moest formuleren. Ze vond mijn houding niet professioneel en zei dat ik mijn plaats niet kende. Ik liet haar in het begin maar kletsen. Ik nam de mailtjes die mijn stagebegeleiders niet professioneel betitelde mee naar mijn supervisiegroepje. Ik zocht mijn gelijk bij anderen en vroeg of zij de teksten raar vonden. Ze vonden het ook muggenzifterij, dus haalde ik mijn schouders op en ging gewoon weer verder. Maar zij wisten natuurlijk niet wat er op de werkvloer gebeurde, en daar bleef ik dezelfde feedback krijgen. OP een gegeven moment was ik zo boos en gefrustreerd, dat ik het niet meer goed deed op mijn stage. Ik wilde stoppen met die studie. Ik had het er met iedereen over.

Toen mijn vriendinnen zeiden dat ze wel begrepen wat mijn stagebegeleider bedoelde, kwam de eyeopener, zeg maar, en begon ik in te zien dat ik mijn collega's niet op dezelfde manier kon benaderen als de jongeren op straat of als mijn vriendinnen in het café. Ik heb er een verlengde stage door gekregen. Nu in het vierde jaar ben ik tutor van een groep eerstejaars. Ik merkte in de eerste bijéénkomsten dat ik meteen heel amicaal deed naar mijn tutorstudenten. Ik was erg relaxed, te relaxed. gelukkig bedacht ik al snel dat ik duidelijk moet zijn in wat ik van hen verwacht. Het blijft toch altijd een valkuil. Ik word er wel eens moe van. kan ik dat niet wat sneller veranderen, denk ik dan. 

Wat valt je op aan de situatiebeshrijving van Mirna?

In Mirna's situatie was voor anderen allang duidelijk dat hartelijkheid haar kwaliteit is en dat te amicaal zijn haar valkuil is.

Anderen zien jouw kwaliteiten en valkuilen soms eerder dan jij. Iedereen heeft zo zijn blinde vlekken. Dat wordt duidelijk uit het Joharivenster (Joe Luft & Harry Ingham, 1955). 

Er is een onderscheid tussen wat je van jezelf kent en wat je aan anderen laat zien. een stuk van jezelf laat je aan iedereen zien; zo kennen de meeste mensen jou. Een ander stuk van jezelf laat je alleen aan anderen zien als er sprake is van voldoende veiligheid en vertrouwen. Weer een ander stuk van jezelf is voor jezelf nog een blinde vlek. Hier gaat het om ervaringen die je misschien verdrongen hebt of waarop je nog geen zicht hebt. Doordat een ander je een spiegel voorhoudt, kan dat deel van jezelf ook voor jou zichtbaar worden.

Door te reflecteren, kun je je blinde vlek verkleinen. 

Door te reflecteren met anderen, breng je delen van jezelf in de open ruimte en wordt je 'publieke zelf' groter en je 'verborgen zelf' kleiner.

Door te reflecteren, maak je je 'onbewuste zelf' in jezelf kleiner en kan ook je 'blinde zelf' kleiner worden.

Door te reflecteren in contact met anderen creëer je meer openheid over jezelf, verklein je het gebied dat onbekend is aan de anderen en maak je ook je 'verborgen zelf' kleiner.

gedrag	bekend aan jezelf	onbekend aan jezelf
bekend aan anderen	open ruimte	blinde vlek
onbekend aan anderen	verborgen gebied	onbekend gebied

Je overtuigingen zullen eerder een blinde vlek voor je zijn dan je gedragingen. Je overtuigingen beïnvloeden wel je denken en doen, maar hoeven nog niet altijd heel helder voor je te zijn. 

Voorbeeld: 

Een gedachte die zich gevormd heeft op basis van ervaringen:

Als jou als kind is ingepeperd dat je 'dat toch niet kunt' bijvoorbeeld als het gaat om volhouden, dan zul je geneigd zijn snel op te geven als je voor een nieuwe uitdaging staat. Door je hier bewust van te worden verklein je je blinde vlek en vergroot je je zelfkennis zodat je hier je gedragingen op aan kunt passen en je iedere uitdaging aan kunt. 

Jezelf ontwikkelen tot professional betekent de competenties verwerven die bij het beroep horen. Elke opleiding beschikt over een landelijk beroepsprofiel, waarin vastgelegd is welke competenties de student aan het einde van de opleiding verworven moet hebben. Als student moet je zelf aantonen hoe je aan het verwerven van deze competenties werkt en je ontwikkeling daarin moet kunnen (bij)sturen. Competenties verwerf je door kennis, houding en vaardigheden te ontwikkelen en te integreren in beroepsmatig handelen. Feedback en reflectie dragen bij aan het integratieproces. Reflecteren helpt om je vorderingen in je competentieontwikkeling te volgen, te beschrijven, te verantwoorden en bij te sturen.

Opdracht:

In een groepje van 3 ga je met elkaar in gesprek over een bepaalde stageervaring. Om de beurt wordt een ervaring besproken. Vooraf bedenk je dus welke ervaring jij relevant vindt om te bespreken en feedback om te vragen van je klasgenoten. 

Denk aan ervaringen op het gebied van communicatie/samenwerking/werkuitvoering etc..

Bespreek wat de situatie was, waar je tegenaan liep, hoe je het hebt opgepakt en wat het met je deed. 

Vervolgens mogen de anderen in de groep hier vragen over stellen om de situatie duidelijk te krijgen en vervolgens feedback geven hoe de situatie misschien anders aangepakt had kunnen worden of kan worden wanneer het zich weer voordoet. Neem vervolgens de uitwerking en de feedback op in je portfolio.