§5.1 Bevolkingsgroei in Nederland

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 3

Openingsfoto

Wat zie je?

Waar komt dit voor?

Waarom komt dit hier voor?

Is dit gewenst?

Komt dit overal zo voor? 

Binnen is beginnen!

Binnen is beginnen!

• Ga op je plek zitten,
• Pak je ipad voor,
• Ga naar lessonup en accepteer de uitnodiging,
• Beantwoord de 5 geografische vragen van de openingsfoto met je buur aan je tafel
• Wanneer de timer afloopt, is het stil!

Beschrijving van de openingsfoto

Kloof stad en platteland

Stad is rijk en platteland arm

Startopdracht

Wat?	Bekijk de paragraaf en de lessonup en schrijf op wat je al weet of kan
Hoe?	Zelfstandig in stilte
Hulp	Brein, Boek, Buur, Bureau
Tijd	Timer
Klaar?	Keuze 1: Ik begrijp het goed: ga zelfstandig aan het werk + verdieping Keuze 2: Ik begrijp het bijna: ga zelfstandig aan het werk + herhaling Keuze 3: Ik vind het nog lastig: doe mee met de instructie

Binnen is beginnen!

Binnen is beginnen!

• Ga op je plek zitten,
• Pak je laptop/iPad voor,
• Ga naar lessonup en accepteer de uitnodiging,
• Doe de startopdracht

Hoofdstuk 5: 

Bevolking en 

ruimte in Nederland

§5.1

Bevolkingsgroei in Nederland

Lesplanning 

Aanwezigheid en boekencontrole 

Mededelingen:  

Uitleg §5.1 'Bevolkingsgroei in Nederland'

Maak van §5.1 'Bevolkingsgroei in Nederland' vraag 1 t/m 9

Lesafsluiter: lesdoelcheck

Vooruitblik op de volgende les

Lesdoelen van deze les

1. Door welke oorzaken groeit de Nederlandse bevolking?
2. Welke gevolgen heeft een kleiner geboorteoverschot?
3. Hoe lees je een leeftijdsdiagram af?
4. Waardoor veranderd de leeftijdsdiagram in de loop van de tijd?  
5. Geef een voorstelling van de toekomst betreft de bevolkingsgroei in Nederland?

Neem de vragen over en beantwoord ze tijdens de uitleg!

Examenvraag

Bron 22

Wat weet jij over de bevolkingsgroei
van Nederland?

Kennis maken met...

• Ligging: West-Europa
  
• Hoofdstad: Amsterdam - Den Haag zit de politiek
• Inwoners: ±18 miljoen - West-Nederland dichtstbevolkt
• Oppervlakte: 41.850 km²
• Klimaat: gematigde zeeklimaat
• Religie: 55% niet gelovig, 34% christendom, 5% islam, 6% overige
• Grondstoffen: aardgas, aardolie, steenkool, en de export van landbouwproducten en kennis is erg groot. 
• Economie: 18e van de wereld - 5e van Europa
• Taal: Nederlands en Fries
  
• Buurlanden: Duitsland, België, Luxemburg, en het Verenigd Koninkrijk 

Bevolkingsgroei in Nederland

 De bevolking in Nederland is gegroeid van:

• 1950: 10 miljoen
• nu: ±18 miljoen

Oorzaken:

1. Natuurlijke bevolkingsgroei: 

     geboorteoverschot = geboortecijfer > sterftecijfer 

2. Sociale bevolkingsgroei:

     vestigingsoverschot = immigratie > emigratie

> = groter dan!

Bevolkingsgroei = 

natuurlijke bevolkingsgroei + sociale bevolkingsgroei

Even oefenen! Is hier sprake van een vestigingsoverschot of een vertrekoverschot?
216.000 emigranten
210.000 immigranten

1. Vertrekoverschot
2. Vestigingsoverschot

Even oefenen! Is hier sprake van een geboorteoverschot of een sterfteoverschot?
geboortecijfer: 81 per 1000 inw.
sterftecijfer: 10 per 1000 inw.

1. Geboorteoverschot
2. Sterfteoverschot

Van jong naar oud

Nederland sinds 1950 geboorteoverschot gehad, maar dit overschot nu veel kleiner.

• 1950: gemiddeld 4 kinderen per vrouw
• nu: gemiddeld 1,7 kinderen per vrouw 

Gevolgen:

1. vergrijzing = het aandeel ouderen is flink gegroeid

• geboortegolf (babyboom) na WOII
• gestegen levensverwachting

2. ontgroening = het aandeel jonge mensen is sterk afgenomen

• gebruik voorbehoedsmiddelen
• rol van de vrouw in de samenleving

Leeftijdsdiagram

Vraag 1: Wat zie je op deze afbeelding?

Vraag 2: Wat valt je op?

Vraag 3: Verklaar waardoor de grafiek pieken en dalen heeft

Vraag 4: wat houden de begrippen vergrijzing en ontgroening in?

Werkvorm: DDU

In 5 minuten ga je:

• Denken: zelfstandig de vragen beantwoorden
• Delen: bespreken met je buren aan je tafel
• Uitwisselen: gezamelijk de antwoorden uitwisselen

Leeftijdsdiagram

• De verdeling van mannen en vrouwen
• De verdeling van jongeren en ouderen

Hoe lees je deze grafiek af?

1. links = mannen, rechts = vrouwen

2. midden = leeftijdsgroepen

3. onder = aantal mensen x 1000 of miljoen

3 vormen leeftijdsdiagram: 

piramide, toren en urn

1. Piramide
2. Toren
3. Urn

Piramide 

Herken je aan:

• brede onderkant = veel jonge mensen
• smalle bovenkant = weinig ouderen

Dit is vaak een arm land

Toren 

herken je aan:

• rechte vorm omhoog
• bijna geen groei/stabiel
• laag geboortencijfer + laag sterftecijfer

Urn 

herken je aan:

• smalle onderkant = weinig jongeren
• veel ouderen = vergrijzing
• afname bevolking door hoog sterftecijfer

bv. Nederland en Duitsland

Leeftijdsdiagram in de tijd

Bekijk de leeftijdsdiagrammen. 

Vraag 1: Welke ontwikkeling zie je in de loop van de tijd? 

Vraag 2: Hoe verandert de samenstelling van de bevolking?

Migratie(1)

Jaren ‘50 / ‘60: vertrekoverschot

Daarna: Nederland = immigratieland 

4 groepen immigranten:

1. gastarbeiders:

Vanaf 1965, Marokkanen en Turken

2. inwoners van de voormalige koloniën: 

Surinamers, Indonesiërs, Antillianen  voor studie of werk

Migratie(2)

 3. Politieke vluchtelingen:

Zij zijn niet veilig in hun eigen land        Irakezen, Syriërs 

 

Soms zijn het ook economische vluchtelingen.

 4. Inwoners andere EU-lidstaten:

• vooral uit Oost-Europa
• voor studie of werk
• seizoensmigratie

Toekomst

Het aantal immigranten wordt:

• groter door gezinshereniging
• kleiner door remigratie

Waarom blijft Nederland groeien tot 2060? 

• geboorteoverschot tot 2037. 
• komst van nieuwe immigranten = vestigingsoverschot

Na 2037 ontstaat een sterfteoverschot:

Maar de bevolking blijft naar verwachting toch groeien door het grotere vestigingsoverschot.

Werkvorm: Placemat

Benoem 3 feiten van de les

Stel 3 vragen aan je buurman/ vrouw over de stof

Benoem 3 begrippen van de les

Benoem 3 dingen die je nog niet wist 

Benoem 3 dingen van de vorige les 

Aantekeningen niet toegestaan!

Aan het werk 

Wat?	§5.1 'Bevolkingsgroei in Nederland' vraag 1 t/m 9
Hoe?	Zelfstandig in stilte
Hulp	Brein, Boek, Buur, Bureau
Tijd	Timer Daarna sluiten we af met de lesdoelcheck
Klaar?	Maak de herhaling en of Anders actief: Bronnen: Strijd om de ruimte

Aan het werk 

Ik begrijp het wel	Ik begrijp het bijna	Ik vind het nog lastig
Zelfstandig werken: §5.1 'Bevolkingsgroei in Nederland' vraag 1 t/m 9 Klaar? Anders actief: Bronnen: Strijd om de ruimte	Maak de opdrachten en de herhaling Klaar? Examentrainer extra	Extra uitleg en maak daarna de opdrachten Klaar? Herhaling

Lesdoelcheck

1. Door welke oorzaken groeit de Nederlandse bevolking?
2. Welke gevolgen heeft een kleiner geboorteoverschot?
3. Hoe lees je een leeftijdsdiagram af?
4. Waardoor veranderd de leeftijdsdiagram in de loop van de tijd?  
5. Geef een voorstelling van de toekomst betreft de bevolkingsgroei in Nederland?

Check-in-duo's

check-in-duo’s.

1. Vergelijkt de antwoorden met je buur
2. Verschillen? Overlegd wat het juiste antwoord dan is
3. Check-in-de-klas
4. Tijd: timer