Thema 3: B5 Variatie in genotypen

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo g, t, mavo
• Leerjaar 3

Variatie in genotypen

Thema 3

Bs5. Leerdoelen

• Je kunt beschrijven hoe door geslachtelijke voortplanting variatie in genotypen ontstaat.

• Je kunt omschrijven wat een mutatie is en je kunt omschrijven hoe kanker ontstaat.

Ongeslachtelijke voortplanting

• Een deel van het organisme groeit uit tot een nieuw individu
  
• Stekken, knollen, weefselkweek
  
• Groei vindt plaats door mitose
• Genotype van ouder is gelijk aan de nakomelingen (soort Ctrl-C + Ctrl-V)

Geslachtelijke voortplanting

• Versmelten van twee geslachtscellen (Man-vrouw)
• Verschillende genotype (helft sta je af)
• Afhankelijk van toeval
  
• Genotype van ouders is verschillend van de nakomelingen

• Variatie in genotype

Mutatie

= Een plotselinge verandering van het genotype

Voorbeeld: 

Een individu van wie een gemuteerd gen tot uiting komt in het fenotype = mutant

 

Albino/ albinisme

• Een mutatie (verandering) in het gen voor pigment in je huid haren veroorzaakt albinisme. 
• Albino --> geen pigment aanmaken en de huid en haren zijn helemaal kleurloos.

• Iemand met albinisme noem je een mutant.

Albinisme en pigmentmutatie

Albinisme ontstaat al

in geslachtscel

In lichaamscellen

• Als een mutatie optreedt in één lichaamscel heeft dit meestal geen gevolgen
  
• Het genotype van alle andere lichaamscellen blijft hetzelfde

In geslachtscellen

• Kan dit wel grote uitwerking hebben
  
• Als betrokken bij bevruchting
  
• Elke lichaamscel van de nakomeling bevat dan het gemuteerde gen
  

Mutagene invloeden

= Stralingen en chemische stoffen (dus van buitenaf!) die invloed hebben op mutaties

• Radioactieve straling
  
• Röntgenstraling
  
• Ultraviolette straling
  

Chemische stoffen:

• Sigarettenrook
  
• Asbest
  

Ontstaan van kanker

• Ergens in het lichaam gaat een cel ongeremd delen
  
• Oorzaak: door mutatie veranderen cel eigenschappen
• Er ontstaat een gezwel en de bouw van het weefsel wordt verstoord

Bs5. Leerdoelen

• Je kunt beschrijven hoe door geslachtelijke voortplanting variatie in genotypen ontstaat.

• Je kunt omschrijven wat een mutatie is en je kunt omschrijven hoe kanker ontstaat.

Aan het werk

Maken

• basisstof 5
• test jezelf
• Blooket