2023-01-13 Het recept en zijn controle

• BSP apothekersassistenten
• MBO
• Studiejaar 1

Hoe zit je erbij?

Het recept en zijn controle

Zodra een recept uitgeschreven wordt begint de medicatiebewaking. 

Welke kennis hebben de studenten tot nu toe opgedaan? 

Welke afkortingen kennen zij inmiddels?

Programma & Lesdoelen  

• Vragen van jullie???
• Het recept, recepteisen
• Het doosje met gegevens, FMD

• Start doseringscontrole

Lesdoelen:

- Je kent de recepteisen en weet wie er mogen voorschrijven.

- Je kent de termen specialité , generiek, octrooi en de afkortingen UA/AV/UAD/UR

- Je weet waar FMD voor staat en wat het tot doel heeft.

- Je kent de aflevertermijnen

- Je weet op welke manier je een doseringscontrole dient uit te voeren 

 

Hoofdstuk 1 - Klaarmaken van het recept

Hoofdstuk 4 - Doseringen

KD = Kwalificatiedossier

Kerntaak 1 Voert geïndividualiseerde farmaceutische patiëntenzorg uit

W1 - Neemt de zorgvraag aan

W2 - Voert medicatiebewaking uit

W3 - Verzorgt uitgifte van medicijnen

W4 - Geeft instructie over medicatiegebruik

W5 - Verwerkt patiëntgerelateerde informatie en administratie

Kerntaak 2 Verleent niet-receptgestuurde zorg aan de patiënt

W1 - Adviseert over gezondheid en preventie

W2 - Geeft zelfzorgadvies

Kerntaak 3 Biedt productzorg

W1 - Stelt voorgeschreven geneesmiddelen beschikbaar

W2 - Stelt op maat gemaakte geneesmiddelen beschikbaar

W3 - Zorgt voor logistiek en beheer

Kerntaak 4 Werken aan kwaliteit en deskundigheid

W1 - Werkt aan de eigen deskundigheid

W2 - Werkt aan bevorderen en bewaken van kwaliteitszorg

W3 - Werkt multidisciplinair samen en stemt werkzaamheden af

Aan welke kerntaak werken wij vandaag?Het aanleren van vakjargon in de eerste periode, belangrijk.

Medicatiebewaking belangrijke taak. Begint met ontvangst recept. 

Wie zijn bevoegd om een recept uit de schrijven?

1. doktersassistenten
2. dokters
3. verpleegkundige
4. Alle drie de antwoorden zijn juist

Huisartsen 1e lijns zorg

Specialisten 2e lijnszorg.

Artsen, tandartsen en verloskundigen mogen recepten uitschrijven. Zij moeten in het BIG-register staan ingeschreven. Daarnaast hebben verpleegkundig specialisten (VS) en physician assistants (PA) een voorschrijfbevoegdheid.

Er zijn 3 groepen verpleegkundigen die hun voorschrijfbevoegdheid mogen vermelden in het BIG-register:

verpleegkundigen gespecialiseerd in diabetes mellitus;

verpleegkundigen gespecialiseerd in oncologie;

verpleegkundigen gespecialiseerd in astma en COPD.

Welke gegevens staan er op een doktersrecept?

Het recept

Vanaf 1 januari 2014, is de   richtlijn Elektronisch Voorschrijven in werking

Latijnse afkortingen

Afkorting	Latijns	Nederlands
disp,	dispensa	lever af
f.l.a.	fac lege artis	maak volgens de regelen der kunst
iter.	iteratio	herhaal of herhaling

Uitspraak:                              ∙ ae =  ee als in zee

                                                 ∙ oe =  eu als in steun

                                                 ∙ ei  =  gebroken ee-ie

                                                 ∙ ie  =  gebroken ie-ee

Latijnse afkortingen

Kun jij lezen wat hier staat???

Maar goed dat er vandaag de dag zoveel recepten digitaal voorgeschreven worden.

Herhaalrecept

Vermelden op het originele recept → iter

Eisen:

- adres apotheek

- alle gegevens van het originele recept

- handtekening van diegene die herhaalrecept maakt

- Iter ook in het AIS vermelden

Wordt een herhaalrecept ter voorlichting meegegeven dan dient dit duidelijk vermeld te worden

AIS = apotheekinformatiesysteem

Wettelijk verplicht om op een etiket te vermelden:

 - naam van patiënt

- gebruik van het geneesmiddel met sterkte en aantal van uitgifte

- datum van gereedmaken

- naam van de apotheek en apotheker

Naast het deel medicatiebewaking verzorgt het informatie voor de patiënt middels een etiket.

Voor hoeveel dagen mag je afleveren?

Voor hoeveel dagen mag je gnm afleveren?  

Aflevertermijn van geneesmiddelen

Twee weken: voor eerste uitgifte en geneesmiddelen die in het algemeen kortdurend worden toegepast, bijvoorbeeld antibiotica.

Dertig dagen: voor geneesmiddelen waarbij het om farmacotherapeutische redenen (misbruik of gewenning) onwenselijk is dat deze voor een langere periode worden afgeleverd. (bijv. benzodiazepines en opiaten)

Drie maanden: voor geneesmiddelen die chronisch (kunnen) worden gebruikt

Eén jaar: bij anticonceptiva

Dit is een voorbeeld van een informatiebron, komen we later in de les op terug. 

Wat staat allemaal op een geneesmiddeldoosje?

www.cbg-meb.nl

FMD = Falsified Medicines Directive

Elke verpakking van een receptplichtig geneesmiddel in Europa moet vanaf 2019 een uniek serienummer hebben dat is vastgelegd in een centrale database. Apotheekmedewerkers mogen dan alleen nog medicijndoosjes met geldige serienummers uitgeven. Dit is een maatregel tegen vervalsing uit de Falsified Medicines Directive (FMD) van de Europese Commissie.

De datamatrix bevat naast het serienummer gegevens als; - de productcode, 

- het batchnummer, 

- de vervaldatum, 

- indien nodig ook het nationaal vergoedingsnummer.

Specialité of generiek 

Specialité:  merknaam van het originele geneesmiddel

Generiek: stofnaam van het geneesmiddel (internationaal vastgestelde stofnaam)                       Een andere gebruikte uitdrukking voor een merkloos medicijn is "loco-preparaat"

Dan heb je daarnaast ook nog de parallel geïmporteerde geneesmiddelen. 

Octrooi: een octrooi beschermt een uitvinding op een technisch product of proces. Anderen mogen dan een product of proces dat op de uitvinding is gebaseerd, niet maken, gebruiken, te koop aanbieden, verkopen of invoeren gedurende de octrooiperiode (20 jaar).

http://www.efarma.nl/medisch/medicijnnamen

Indeling geneesmiddelgroepen 

Geneesmiddelen zijn er in 2 soorten: receptgeneesmiddelen en niet-receptgeneesmiddelen. Receptgeneesmiddelen zijn alleen op doktersrecept verkrijgbaar, via de apotheek.

UR - middelen = Uitsluitend Recept

De niet-receptgeneesmiddelen, ofwel zelfzorggeneesmiddelen, worden in de Geneesmiddelenwet ingedeeld in 3 groepen:

UA-middelen = verkoop Uitsluitend via Apotheek. 

UAD-middelen = verkoop Uitsluitend via Apotheken en Drogisterijen.

AV-middelen = Algemene Verkoop                                                                                                            Geneesmiddelen met de AV-status zijn geneesmiddelen met een verwaarloosbaar risico waardoor deskundig toezicht bij de verkoop niet nodig is.

Welk geneesmiddel lever je bij voorkeur af aan de patiënt?

1. een generiek, ookwel loco genoemd
2. een specialité
3. het octrooi
4. maakt niet uit, als je maar iets aflevert.

Een geneesmiddel dat alleen op recept meegegeven mag worden heeft de code..?

1. AV
2. UA
3. UAD
4. UR

Informatorium Medicamentorum

Wat kun je daar in vinden? 

Welke gegevens over gnm? 

Let op: het is een onderdeel van de KNMP Kennisbank

Naslagwerken in de apotheek

Naslagwerken in de apotheek 

KNMP Kennisbank en UI-line zijn abonnementen. 

https://inhalatorgebruik.nl/nl/home

Kennisbank.KNMP.nl

naam: horizon ww: hc#955

http://www.Kennisbank.KNMP.nl

UI-online.nl

naam:139926 ww alkmaar

http://www.ui-online

http://www.apotheek.nl

http://www.farmacotherapeutischkompas.nl

http://www.kinderformularium.nl

https://www.knmp.nl/ voor richtlijnen

Factoren die van invloed zijn op de dosering:

• De indicatie of ziektebeeld.

 In de gnmwet is de arts verplicht de indicatie op het recept te zetten bij  23 gnm  

(oa methotrexaat, colchicine, zie lijst boek).

• De toedieningsvorm.
• De toedieningsweg.
• De patient; leeftijd, lichaamsgewicht, maar ook nierfunctie en leverfunctiestoornis.
• Wordt het geneesmiddel voor de eerste keer gebruikt, of niet en is het een onderhoudsdosering.

De aanvangs- of startdosering is soms hoog om snel een effect te krijgen, soms laag om het lichaam aan het geneesmiddel te laten wennen.

In de Geneesmiddelenwet is opgenomen dat de arts wettelijk verplicht is om voor een aantal stoffen de reden van voorschrijven op het recept te vermelden (zie kader hieronder). Het gaat in totaal om 23 geneesmiddelen. De 23 geneesmiddelen hebben meerdere indicaties in uiteenlopende doseringen én een smalle therapeutische breedte of risico op ernstige bijwerkingen.

Bijv. Mtx of kalmeringsmiddel in hoge dosering slaapmiddel.

Doseringscontrole

Dosering: hoeveelheid gnm, veelal per dag, soms per week etc. (pe)

Dosis: hoeveelheid van het gnm dat per keer ingenomen dient te worden (pk)

Frequentie: hoe vaak per etmaal(24 uur) een gnm ingenomen dient te worden. (fr)

Plan van aanpak bij doseringscontrole

• Schrijf het recept over op het formulier
  
•  Schijf op de achterkant de juiste regel over de dosering uit het Informatorium over (evt moet je de indicatie vragen)
  
• Vul de ND en evt. de Max in op de voorkant van het formulier
  
• Vul de VD in a.d.h.v. het recept
  
• Trek conclusies ; boven, binnen, onder norm en/of boven of onder max
  
• Indien de VD niet volgens norm is en evt boven max; noteer je jouw conclusie op het formulier en overleg met ons (voorstel doen).
• Noteer de wijziging op het recept!

! Niet rekenen in de normdosering

! Geen appels met peren vergelijken, dus dezelfde eenheden vergelijken.

Voorbeeld om gezamenlijk uit te werken:

R/ Intraconazol caps. 100 mg no 14 s. bdd1 Indicatie Pityriasis versicolor. Zoekopdr. 1 vr 3

De tabel voor doseringscontrole

Dosering is de hoeveelheid van een gnm, meestal per 24 uur. 

pk: per keer

fr: hoeveel momenten van de dag

pe: hoeveel per etmaal (24 uur)

vd: voorgeschreven dosering, wat staat er op het recept

nd: normdosering, wat staat er in het Informatorium         

let daarbij op indicatie en toedieningsvorm

Max: maximale dosering vermeld in Informatorium

 

Toedieningsvorm: MGA, MVA, Retard etc.

Doseringscontrole via AIS

• Patiëntengegevens dienen correct te zijn. 
• Gebruik maken van standaarddoseringscodes van het AIS. 
• Dosering op het recept dient duidelijk vermeld te zijn. 

                         UC= gebruik bekend en volgens voorschrift ars mag niet. 

Een onduidelijke dosering is bij sommige geneesmiddelgroepen niet te voorkomen. Deze uitzonderingen zijn:

antistollingsmiddelen (gebruik volgens aanwijzingen of schema van de trombosedienst)

insuline (gebruik kan variëren, afhankelijk van de bloedglucosespiegel)

sommige middelen voor toediening op de huid (‘zo nodig’-gebruik)

Doseringscontrole met de hand

Evaluatie van de les

Ik heb weer interessante dingen geleerd

Ik vond dat er te veel lesstof, te snel is behandeld

Ik kon mijn aandacht er niet echt bij houden

Anders:, namelijk......