Deel 4 - Les 24 - Over literaire stromingen

• Nederlands
• Secundair onderwijs

Deel 4 - Les 24 - Over literaire stromingen

Doelen

• kenmerken van romantiek, realisme, naturalisme en impressionisme herkennen en benoemen
• kenmerken van nieuw realisme en nieuwe romantiek herkennen
• teksten uit diverse kunststromingen verklaren

19de eeuw

Tijdsbeeld 19de eeuw

Eerste helft 19de eeuw

• industriële revolutie
• urbanisatie: veel mensen naar steden om te werken in fabrieken
• arbeiders in slechte leef-en werkomstandigheden

Tijdsbeeld 19de eeuw

Tweede helft 19de eeuw

• ontstaan 'moderne Europa'
• technologie ontwikkelt zich verder

auto

vliegtuig

trein

--> ongeziene toename mobiliteit

Tijdsbeeld 19de eeuw

• Kloof arm-rijk

--> rijken leven comfortabel

--> armen hebben zwaar leven

• steeds meer verzet vanuit socialistische bewegingen

--> vakbonden

--> stakingen

Flight, fight or freeze?

Wereld is drastisch veranderd

- drie coping mechanismen

• ontsnappen / escapisme - FLIGHT

romantiek

• onder de aandacht brengen - vechten - FIGHT

realisme

• berusten in wat het is - FREEZE

Flight, fight or freeze?

Drie basisverhoudingen t.o.v. de werkelijkheid

• Romantiek: realiteit ontvluchten
  
• Realisme: realiteit in de spotlight
  
• Naturalisme: berusten in de realiteit - het is wat het is

Kunststroming: reactie op de vorige

romantiek --> realisme --> naturalisme (uitloper van realisme)

Literatuur 19de eeuw in een notendop

Bekijk filmpje en maak notities

Opdracht

• Per twee of drie
• Envelop met stroming, periode en kenmerken
• Categoriseer de kenmerken bij de juiste stroming en periode
• Timing: 10 minuten

Romantiek - 1800-1850

• reactie tegen verstandelijke en didactische kunst verlichting en classicisme
• verbeelding en gevoel centraal -->  subjectief
• ontevreden met realiteit (=Weltschmerz) --> realiteit ontvluchten --> vlucht naar natuur (escapisme)
• onvervulbaar verlangen naar verleden, het onbereikbare (= Sehnsucht)
• idealiseren van verleden --> nationalistische gevoelens --> historische roman populair
• nieuwe aandacht voor folklore, het primitieve --> oude volksliedjes, sprookjes en legenden
• fascinatie voor het donkere, het mysterie en de dood
• taal is gevoelsgeladen en bombastisch
• originaliteit

FLIGHT

Bekende namen romantiek

• Hendrik Conscience, De leeuw van Vlaanderen
• Multatuli, Max Havelaar
• Guido Gezelle

Realisme - 1850-1880

• reactie op romantiek
• objectiviteit en gedetailleerde benadering
• milieuschildering en karaktertekening
• realiteit wordt fotografisch weergegeven

FIGHT

Bekende namen realisme

• Nicolaas Beets (Hildebrand), Camera Obscura
• Multatuli, Max Havelaar
• Stijn Streuvels, Lenteleven en Langs de wegen

Naturalisme - 1880-1910

• uitloper van realisme
• gericht op de arbeider
• objectiviteit en gedetailleerde benadering
• somber en pessimistisch --> leven is uitzichtloos; mens is geneigd tot het kwade; ieder vecht voor zich
• fatalisme --> leven wordt bepaald door noodlot; vrije wil bestaat niet
• determinisme --> mens wordt bepaald door erfelijkheid, milieu, opvoeding en tijd waarin hij leeft

FREEZE

Bekende namen naturalisme

• Stijn Streuvels
• Cyriel Buysse
• Louis Couperus

Impressionisme - 1880-1910

• voortzetting en reactie op realisme
• Tachtigers
• tonen realiteit niet scherp en objectief; geven indruk die werkelijkheid op hen maakt
• l'art pour l'art
• stemming en sfeer
• beschrijvende adjectieven, neologismen en synesthesie (= vermenging verschillende zintuiglijke indrukken)

Bekende namen impressionisme

• Willem Kloos
• Herman Gorter
• Albert Verwey
• Frederik van Eeden

Romantiek of realisme?

• per tafel
• kaartje romantiek / realisme
• oefening 2 pg. 251 overlopen we klassikaal
• Behoort deze tekst / dit schilderij  tot de romantiek of het realisme? 
• Steek het juiste kaartje omhoog!

Romantiek, naturalisme en impressionisme onder de loep

Oefening 4, 5 en 7 pg. 255

--> Basisboek nodig!

• Oefening 4 - Dien avond en die rooze
• Oefening 5 - Het recht van de sterkste
• Oefening 6 - Avond

In groep - oefening maken en verbeteren - nadien uitleggen in ander groepje

Groepjes 1

Ga in je groepje zitten en beantwoord de vragen die bij jouw oefening horen.

Verbeter met verbetersleutel van LKR.

Timing: 20 minuten

oefening 4	oefening 5	oefening 7
Mona, Jade, Mila	Elieze, Elise, Chloé	Arnaud, Lina, Elisa, Louise
Mikael, Mathias, Lina	Alex, Sophia, Lore	Dries, Duncan, Noah

Groepjes 2

Ga in je nieuwe groepje zitten en leg uit wat je hebt gedaan en wat jullie bevindingen zijn.

Timing: 10 minuten

1	2	3	4	5	6
Mona, Elieze, Arnaud	Jade, Elise, Lina	Mila, Chloé, Elisa, Louise	Mikael, Alex, Dries	Mathias, Sophie, Duncan	Lina, Lore, Noah

Neorealisme en popart - 1960

Tijdsbeeld

• HOOP (vooruitgang in de technologie en de welvaart, consumptiemaatschappij, volop amusement), maar ook protesten vanaf de jaren ‘70 (love, peace and war)
• Plaats van de kunstenaar in de maatschappij:

--> Laagdrempelig en verstaanbaar, alledaagse werkelijkheid als onderwerp. Het gewone leven zelf is inspiratiebron van de kunst.

--> De kunstenaar beschouwt zich niet langer als echte schepper van kunst, maar als iemand die verslag uitbrengt van de werkelijkheid (“Ik kwam dit tegen en hier lees je dat dan. Maak ervan wat je wil”)

Opdracht

Oefening 8, 9 en 10

Eerst per twee, nadien klassikaal overlopen

Timing: 10 minuten

Neoromantiek - 1970-1980

• furore jaren '60 is voorbij
• economische recessie en crisis in de westerse wereld.
• weer nood aan het 'ik', het kleine en het mijne, weg van het sociaal engagement.
• heimwee naar die golden sixties.
• Plaats kunstenaar in de maatschappij

--> onmacht, moedeloosheid en uitzichtloosheid

--> onderwerpen: doodsverlangen, escapisme, liefde voor natuur en fantasie

Opdracht

Oefening 11, 12 en 13

Eerst per twee of drie, nadien klassikaal

Timing: 20 minuten

Synthese-oefening

• per twee of drie
• maak tijdlijn van literatuur 19de eeuw

 --> tijdsbeeld van maatschappij

--> vorm literatuur / kenmerken stroming

--> reactie of voortzetting?

--> bekende namen